Είμαστε δύο από τα 50.000 μέλη της Εταιρείας Φυσικών Επιστημών των ΗΠΑ (American Physical Society). Ο σκοπός της είναι η προαγωγή των φυσικών επιστημών «προς όφελος της κοινωνίας και της ανθρωπότητας». Η Εταιρεία έχει ανακηρύξει ορισμένα μέρη των ΗΠΑ Ιστορικές Τοποθεσίες Φυσικής (όπως η UNESCO ανακηρύττει Μνημεία Πολιτιστικής Κληρονομιάς). Οι πιο διάσημες είναι το Εθνικό Εργαστήριο του Μπέρκλεϊ, ο Γραμμικός Επιταχυντής του Στάνφορντ (όπου εργαστήκαμε για το διδακτορικό μας) και το Εθνικό Εργαστήριο του Μπρουκχέιβεν. Πάνω από 15 βραβεία Νομπέλ Φυσικής έχουν απονεμηθεί για ανακαλύψεις που έχουν γίνει σε αυτά τα ιστορικά μέρη. Οσο παράξενο και αν φαίνεται, ανάμεσα στις ιστορικές τοποθεσίες Φυσικής αυτής της Εταιρείας είναι και ένα σχολείο στην πόλη της Νέας Υόρκης, το Λύκειο των Επιστημών του Μπρονξ (The Bronx High School of Science).
Το Μπρονξ είναι ένα από τα τρία δημόσια λύκεια της Νέας Υόρκης που ειδικεύονται σε θετικές επιστήμες και τεχνολογία. Εχει 3.000 μαθητές, εκ των οποίων οι περισσότεροι προέρχονται από μειονότητες και ασθενή οικονομικά στρώματα του πληθυσμού της πόλης. Οι περισσότεροι καθηγητές έχουν τίτλους μεταπτυχιακών σπουδών, πολλοί διδακτορικό, ορισμένοι δε διδάσκουν και σε πανεπιστήμια. Το σχολείο έχει χορωδία, μπάντα για ροκ κονσέρτα, μπάντα για τζαζ και συμφωνική ορχήστρα, όλες αποτελούμενες φυσικά από μαθητές του. Οι ξένες γλώσσες που διδάσκονται εκεί περιλαμβάνουν Γαλλικά, Ισπανικά, Νέα Ελληνικά, Ιταλικά, Κινεζικά, Κορεάτικα και Γιαπωνέζικα. Ολοι οι απόφοιτοι του Μπρονξ συνεχίζουν τις σπουδές τους σε καλά πανεπιστήμια των ΗΠΑ, πολλοί στα κέντρα αριστείας της Ivy League (Χάρβαρντ, Πρίνστον κ.α.).
Ανάμεσα στους αποφοίτους του λυκείου, 8 έχουν τιμηθεί με το βραβείο Νομπέλ Επιστημών, 6 με το βραβείο Πούλιτζερ, 6 με το Εθνικό Μετάλλιο Επιστημών των ΗΠΑ, ενώ πάνω από 50 έχουν εκλεγεί στις Εθνικές Ακαδημίες Επιστημόνων και Μηχανικών. Τα άλλα δύο εξειδικευμένα δημόσια λύκεια της πόλης της Νέας Υόρκης είναι το Λύκειο του Στάιβεσαντ (Stuyvesant High School) και το Τεχνικό Λύκειο του Μπρούκλιν.
Ανάμεσα στα επιτεύγματα των αποφοίτων τους είναι και 6 βραβεία Νομπέλ Επιστημών. Είσοδος σε αυτά τα λύκεια, που διαφέρουν σημαντικά από τα παραδοσιακά δημόσια σχολεία στις ΗΠΑ (με τα γνωστά προβλήματα και ανεπάρκειες) είναι δυνατή μόνον έπειτα από επιτυχείς εισαγωγικές εξετάσεις, όπου κάθε χρόνο διαγωνίζονται περίπου 30.000 μαθητές για 2.900 θέσεις. Είναι ομολογουμένως κέντρα αριστείας, το καμάρι των ΗΠΑ, γιατί «προετοιμάζουν τους ηγέτες της επιστήμης και της τεχνολογίας της αυριανής εποχής». Τα συνολικά 14 βραβεία Νομπέλ τους είναι όσα όλα τα βραβεία Νομπέλ που έχουν απονεμηθεί σε Ιταλούς επιστήμονες!
Ας γυρίσουμε όμως τώρα πίσω στο Λύκειο του Μπρονξ. Γιατί η Εταιρεία Φυσικών Επιστημών των ΗΠΑ το ανακήρυξε το 2010 Ιστορικό Τόπο Φυσικής; Απλώς επειδή οι 7 από τους 8 νομπελίστες του Μπρονξ είναι φυσικοί! Ανάμεσά τους είναι ο Leon Cooper, o Sheldon Glashow και ο Steven Weinberg, από τους διασημότερους φυσικούς της εποχής μας. Δικαιολογημένα η Εταιρεία το έχει ανακηρύξει Μνημείο Φυσικής!
Στην Ελλάδα, ένα λύκειο σαν του Μπρονξ θα χαρακτηριζόταν Πρότυπο με αξιόλογους καθηγητές, στο οποίο οι μαθητές μπαίνουν με εξετάσεις. Επίσης θα χαρακτηριζόταν και Πειραματικό, μιας και συνεχώς δοκιμάζονται εκεί νέα προγράμματα σπουδών, νέες μέθοδοι διδασκαλίας, νέα εργαστηριακά μαθήματα και σύγχρονες εφαρμογές τεχνολογίας για διδακτικούς σκοπούς. Στην Ελλάδα, το Λύκειο των Επιστημών θα ήταν ένα από τα σχολεία που θέλει να καταργήσει ο αξιότιμος υπουργός Παιδείας και συνάδελφος φυσικός Αρ. Μπαλτάς. Θα μπορούσε να εξηγήσει την κατάργησή τους στους συναδέλφους του Cooper, Glashow και Weinberg; Θα του υπενθύμιζαν ότι οι άνθρωποι της επιστήμης, των γραμμάτων, της τέχνης και του πολιτισμού είναι γνωστοί παγκοσμίως ως θιασώτες της αρχής του εξισωτισμού στον ανώτερο καλύτερο αριθμητή.
* Η κ. Μίνα Κατραμάτου είναι αναπληρώτρια καθηγήτρια Φυσικής και ο κ. Γεράσιμος Πετράτος καθηγητής Φυσικής στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο Κεντ, Οχάιο, ΗΠΑ.