Την προσωπική ματιά του Μαρκ Μαζάουερ στην ελληνική ιστορία των τελευταίων τριάντα ετών είχαν την ευκαιρία να ακούσουν οι παριστάμενοι στη μεγάλη αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου Αθηνών χθες, κατά την τελετή αναγόρευσής του σε επίτιμο διδάκτορα του ιδρύματος.
Ο Βρετανός ιστορικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου του Columbia, που έχει αφιερώσει μεγάλο μέρος της ακαδημαϊκής του ζωής στη νεοελληνική ιστορία, ξεκίνησε λέγοντας ότι, κοιτάζοντας πίσω, συνειδητοποιεί πόσο επεξηγηματικά «ανεπαρκείς» είναι οι κοινοτοπίες σχετικά με το ελληνικό πρόβλημα, αλλά παράλληλα βλέπει «τους σπόρους της κρίσης».
«Ποτέ μου δεν εμπιστεύθηκα το φαινόμενο Ανδρέας», είπε ο Μαζάουερ, του οποίου η εμβάθυνση στα ελληνικά πράγματα συνέπεσε με την άνοδο του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία το 1981. Ο Παπανδρέου «δεν έλεγε την αλήθεια στον κόσμο για τις επιλογές που θα αντιμετώπιζε η Ελλάδα», ενώ η δημαγωγία και ο μεσσιανισμός που τον χαρακτήριζαν ξένιζαν τον «εκκολαπτόμενο» (όπως περιέγραψε τον εαυτό του) ιστορικό.
Ωστόσο ο Μαζάουερ μίλησε με θερμά λόγια για το ευρύτερο κλίμα της εποχής – «την ενέργεια, την αισιοδοξία, την πίστη στην πολιτική», την οποία αντιπαρέθεσε με τον ευρύτατο κυνισμό που επικρατούσε στην Ιταλία, όπου ζούσε τότε. Θυμήθηκε τους μαχητές της Κατοχής που διέκοπταν ακαδημαϊκές συζητήσεις διαφωνώντας με τα όσα λέγονταν, με το ανυπέρβλητο επιχείρημα: «Ημουν εκεί!»
Υπέρ της Μεταπολίτευσης
Υπερασπίστηκε μάλιστα τη Μεταπολίτευση έναντι της ενίοτε ισοπεδωτικής κριτικής που έχει δεχθεί μετά το 2010. Οπως ανέφερε, μετά το 1974 παγιώθηκε η κοινοβουλευτική δημοκρατία, υπήρξε μία εις βάθος συζήτηση για τα πολιτικά και τα κοινωνικά δικαιώματα και μία «πραγματικά ζωντανή πνευματική κουλτούρα», παθιασμένη για τα θέματα της χώρας αλλά παρακολουθώντας και τις διεθνείς εξελίξεις στον κόσμο των ιδεών. Ωστόσο, όπως είπε, η υπερδιόγκωση του δημόσιου τομέα, που ξεκίνησε την περίοδο εκείνη, και ο υπερκαταναλωτισμός με δανεικά που με αφετηρία τα μέσα της δεκαετίας του ’90 κορυφώθηκε στα χρόνια της Ευρωζώνης, οδήγησαν στην «οξεία» σημερινή κρίση.
Υπήρχε επίσης, στα πρώτα χρόνια του ΠΑΣΟΚ, μια «ρομαντικοποίηση» της Αριστεράς και του αντάρτικου, που είχε ως αποτέλεσμα να υφίσταται ένα μεγάλο κενό στις συζητήσεις ανάμεσα σε επαγγελματίες ιστορικούς και της πολιτικοποιημένης ερμηνείας της δεκαετίας του ’40. Οι συνέπειες της παραποίησης αυτής των ιστορικών γεγονότων, έμοιαζε να υπονοεί, είναι ακόμα αισθητές. «Ο κόσμος που βγήκε στους δρόμους για να πανηγυρίσει τη νίκη του ΣΥΡΙΖΑ τον Ιανουάριο δεν πιστεύω ότι θεωρούσε ότι βρίσκεται σε χώρα υπό Κατοχή», τόνισε, αλλά «υπήρχε μια τέτοια αίσθηση στον αέρα».
Τον Μαζάουερ προσφώνησε ο πρύτανης του ΕΚΠΑ Αθανάσιος Δημόπουλος, ενώ το έργο του παρουσίασε ο καθηγητής του τμήματος Οικονομικών Επιστημών, Κώστας Κωστής.