Ο Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας, για τον οποίο πολύς λόγος έγινε τις τελευταίες ημέρες, μιας και ήταν ανάμεσα στα πρώτα προαπαιτούμενα που ψήφισε η Βουλή, διαθέτει σειρά κρίσιμων διατάξεων που αφορούν όλους τους πολίτες που προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη.
Πρόκειται για νομοθέτημα που καθορίζει τα πάντα σχετικά με την εκδίκαση των αστικών υποθέσεων και προβλέπει όλη τη διαδικασία που ακολουθείται για να βγει ένα περιουσιακό στοιχείο σε πλειστηριασμό. Οι διατάξεις που έχουν προκαλέσει την έντονη αντίδραση του δικηγορικού σώματος (είχαν απορριφθεί με ποσοστό 93% σε δημοψήφισμα που διεξήχθη από τον ΔΣΑ τον περασμένο Δεκέμβριο) αλλάζουν άρδην το τοπίο της απονομής Δικαιοσύνης στο σύνολο των αστικών υποθέσεων.
Με τις ρυθμίσεις του νέου Κώδικα που ψηφίστηκαν από τη Βουλή, στο εξής καταργείται, πλην εξαιρέσεων, η διαδικασία εκδίκασης των αστικών διαφορών στο ακροατήριο, με την εξέταση μαρτύρων, που οδηγούσε σε χρονικές καθυστερήσεις λόγω αλλεπάλληλων αναβολών. Η προβλεπόμενη διαδικασία για όλες τις αστικές υποθέσεις ξεκινά με την κατάθεση της αγωγής και την υποχρέωση των διαδίκων (αυτών που προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη) να προσκομίσουν μέσα σε ορισμένο χρονικό διάστημα όλα τα αποδεικτικά τους στοιχεία εγγράφως. Μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις, και εφόσον το δικαστήριο το κρίνει σκόπιμο, θα επιτρέπεται η εξέταση μαρτύρων. Μετά την κατάθεση όλων των αποδεικτικών στοιχείων, ο δικαστής είναι υποχρεωμένος να εκδώσει απόφαση. Ο χρονικός ορίζοντας από την κατάθεση μιας αγωγής ώς την έκδοση της απόφασης προσδιορίζεται κατά μέσον όρο στους οκτώ μήνες, ενώ οι δυσλειτουργίες του ισχύοντος συστήματος οδηγούσαν σε έκδοση αποφάσεων έπειτα από χρόνια.
Το νέο σύστημα αφορά το σύνολο των υποθέσεων που απασχολούν τους πολίτες, όπως εργατικές και μισθωτικές διαφορές, διαζύγια, αγωγές για την επιμέλεια και την επικοινωνία των παιδιών, περιουσιακές διαφορές, διαφορές που προκύπτουν από συμβάσεις και κάθε άλλη αστική διεκδίκηση. Σε ό,τι αφορά μάλιστα τις οικογενειακές, με τον νέο Κώδικα επιχειρείται ενοποίηση των διαφορών που προκύπτουν μέσα και μετά τη λύση του γάμου, ώστε οι δικαζόμενοι πολίτες να προσδοκούν σε απλούστερες και συντομότερες διαδικασίες έκδοσης απόφασης.
Πλειστηριασμοί
Σημαντικότατες είναι όμως και οι ρυθμίσεις σε ό,τι αφορά αυτό που οι νομικοί λένε «δίκαιο της αναγκαστικής εκτέλεσης», δηλαδή το πλέγμα των διατάξεων που καθορίζουν τι γίνεται όταν ένα περιουσιακό στοιχείο με δικαστική απόφαση βγαίνει «στο σφυρί», δηλαδή σε πλειστηριασμό.
Η διαδικασία που ίσχυε ώς τώρα, σύνθετη, πολυδαίδαλη και γραφειοκρατική, επιχειρείται να απλουστευθεί, με προθεσμίες σύντομες και ευχέρειες που παρέχονται σε αυτόν που αμύνεται κατά του πλειστηριασμού αλλά και σε εκείνον που τον επισπεύδει. Οι νέες ρυθμίσεις, προϊόν νομοπαρασκευαστικής εργασίας της επιτροπής υπό τον ανώτατο δικαστικό Ιωάννη Χαμηλοθώρη (είναι ο πρόεδρος της Εταιρείας Δικαστικών Μελετών που έχει να επιδείξει σημαντικό έργο για τον εκσυγχρονισμό της Δικαιοσύνης), προβλέπουν, όπως είναι φυσικό, και το τι γίνεται από τη στιγμή που ένα ακίνητο «μετατραπεί» σε χρήμα, δηλαδή πουληθεί σε πλειστηριασμό. Οι διατάξεις αυτές προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων, οι οποίες εστιάστηκαν στο αν προσφέρουν προνομιακή θέση στις τράπεζες σε σχέση με την ικανοποίηση όσων έχουν δικαίωμα να εισπράξουν από τα χρήματα που προκύπτουν από τον πλειστηριασμό. Πράγματι, οι τράπεζες μπορεί να προηγούνται στην ικανοποίησή τους σε σχέση με άλλους δικαιούχους, όπως είναι τα ασφαλιστικά ταμεία, εργαζόμενοι ή άλλοι. Ομως η προτεραιότητα των τραπεζών δεν είναι απόλυτη, καθώς οι νέες διατάξεις προσφέρουν ποσοστό ικανοποίησής τους από τα χρήματα του πλειστηριασμού (εκπλειστηρίασμα), ενώ ακολουθούν με μικρότερα ποσοστά εργαζόμενοι, ταμεία και λοιπά.
Στον νέο Κώδικα δεν περιλαμβάνονται, όπως είχε κατά κόρον λεχθεί, ρυθμίσεις για τον πλειστηριασμό της πρώτης κατοικίας, κάτι που επισήμανε και ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη Βουλή προς άρση παρεξηγήσεων. Αλλωστε, όπως διευκρινίζεται από δικαστικές πηγές, τα της πρώτης κατοικίας και της προστασίας της υπάγονται στον νόμο για τα υπερχρεωμένα.