H Νάσια είναι δεκαέξι ετών και η Φατιμά μόλις δώδεκα. Ηρθαν στην Ελλάδα διασχίζοντας το Ιράν και την Τουρκία και βρήκαν «στέγη» στο Πεδίον του Αρεως. «Θέλουμε να συνεχίσουμε το ταξίδι, αλλά τώρα δεν έχουμε χρήματα. Περιμένουμε να μας στείλουν για να συνεχίσουμε», μου λέει με χαμόγελο γεμάτο αθωότητα η Φατιμά. «Η οικογένεια σας; Είναι εδώ μαζί σας;», ρωτώ. «Ναι, να… λίγο πιο πάνω», απαντά η Νάσια κάνοντας μια γκριμάτσα σχεδόν ντροπής. Η ερώτησή μου δεν ήταν σωστή. Κάθε «καραβάνι» αποτελείται από ανθρώπους που έχουν αφήσει οικογένειες σε αναζήτηση μιας καλύτερης ζωής και η αλληλεγγύη μεταξύ τους είναι η μόνη προστασία που έχουν σε αυτό το ταξίδι.
Στο Πεδίον του Αρεως τους φρόντιζαν -ενώ εκκρεμούσε η διαδικασία μεταφοράς τους- η αφγανική κοινότητα, οι ΜΚΟ και οι αλληλέγγυοι πολίτες για τις λίγες ημέρες που περνούν εδώ, προτού λάβουν χρήματα από τους συγγενείς τους για να συνεχίσουν το ταξίδι. Κυβερνητικές πηγές ανέφεραν ότι μέχρι και την προηγούμενη εβδομάδα είχαν απομακρυνθεί όλοι οι ασυνόδευτοι ανήλικοι και είχαν εγκατασταθεί σε δομές φιλοξενίας, όμως την προηγούμενη Τετάρτη είδα πολλούς εφήβους, ακόμα και μικρά παιδιά.
Παράλληλα, όπως όπως οι Αρχές προσπαθούν να εφαρμόσουν κάποιες διαδικασίες ανεκτής διαβίωσης στα νησιά, ενώ πρωτοβουλίες αλληλεγγύης από όλη τη χώρα στέλνουν αφειδώς τρόφιμα και ρούχα, σύμφωνα με την Αυτοοργανωμένη Πρωτοβουλία Αλληλεγγύης που βρίσκεται στην Αθήνα.
«Δεν είναι μόνο το Πεδίον του Αρεως. Οι Σύροι πηγαίνουν στο Λαύριο στον καταυλισμό των Κούρδων, στην Ειδωμένη υπάρχει σοβαρό πρόβλημα και στη Λέσβο επίσης», λέει ο Νασίμ Λομανί, από το Στέκι υποστήριξης προσφύγων και μεταναστών. Οι «κούτες» φεύγουν καθημερινά με όποιον τρόπο είναι διαθέσιμος και κρίσιμο ρόλο σε αυτό παίζουν τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης. «Ερχονται μέλη πρωτοβουλιών, τα παίρνουν και τα μεταφέρουν, εταιρείες μεταφορών μάς χρεώνουν ελάχιστα ή τίποτα, όλα γίνονται με τη βοήθεια του κόσμου». Η αλληλεγγύη του κόσμου είναι εντυπωσιακή. Ακόμα και στον νέο καταυλισμό, στον Ελαιώνα, βρέθηκε επιχειρηματίας ο οποίος δώρισε παιδική χαρά για τα μικρά προσφυγόπουλα, ώστε να παρασχεθούν ανθρώπινες συνθήκες διαβίωσης.
«O καταυλισμός βρίσκεται σε μια sui generis κατάσταση, αφού δεν έχει διευκρινιστεί αν θα φιλοξενεί Σύρους πρόσφυγες που παίρνουν άδεια παραμονής έξι μηνών, μετανάστες υπό καθεστώς απέλασης εντός τριάντα ημερών, αιτούντες άσυλο ή όσους έχουν περάσει μια πρώτη καταγραφή. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα δύσκολο εγχείρημα, χωρίς προηγούμενη εμπειρία», λέει ο κ. Γ. Τσαρμπόπουλος, επικεφαλής της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ. Η Υπατη Αρμοστεία, ως κατ’ εξοχήν φορέας που γνωρίζει πώς να διαχειριστεί ανθρωπιστικές κρίσεις και πληθυσμούς εν κινήσει, ζήτησε και πέτυχε σε συνεργασία με την ελληνική κυβέρνηση την έγκριση κονδυλίου ύψους 2,7 εκατομμυρίων ευρώ από την Ε.Ε. για επείγουσες ανάγκες.
Οι μικρές Φατιμά και Νάσια, αν δεν έχουν ήδη φύγει προς Βορρά, θα βρεθούν σε λίγο σε σπιτάκια με πλήρη εξοπλισμό, κλιματισμό, υγειονομική περίθαλψη και κυρίως ενημέρωση για τα δικαιώματά τους και τους κινδύνους που διατρέχουν αν εμπιστευθούν τα κυκλώματα. Οι περισσότεροι από τους πρόσφυγες έλκονται τελικά από τους συγγενικούς δεσμούς με πρόσωπα που βρίσκονται ήδη στη Βόρεια Ευρώπη, και φεύγουν.
«Εχει αλλάξει δραματικά το φαινόμενο. Εξετάζουμε την επέκταση των δομών πρώτης καταγραφής για ανθρώπους που δεν γνωρίζουμε αν θα ζητήσουν άσυλο ή όχι, όμως δεν μπορούμε να τους αφήνουμε και στον δρόμο», λέει ο κ. Βασίλης Παπαδόπουλος, γενικός γραμματέας Πληθυσμού και Κοινωνικής Συνοχής του υπουργείου Εσωτερικών.
Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, από τον Ιανουάριο του 2015 έχουν πνιγεί στη Μεσόγειο περίπου 2.000 άνθρωποι, με τη συντριπτική πλειονότητα να χάνεται στη διαδρομή Λιβύης-Σικελίας, ενώ το 2014 οι επιβεβαιωμένοι πνιγμοί στους μεταναστευτικούς δρόμους του Αιγαίου έφτασαν τους 48 σύμφωνα με τη Frontex.