Ο τρόπος με τον οποίο η Ε.Ε. επιχειρεί να διαχειρισθεί την «ανθρώπινη παλίρροια» που κινείται προς την Ευρώπη υπήρξε αξιολύπητα ανεπαρκής, τονίζει στην «Κ» ο πρόεδρος του Ινστιτούτου Μεταναστευτικής Πολιτικής των ΗΠΑ για την Ευρώπη, Δημήτρης Παπαδημητρίου. Σημειώνει, δε, ότι για να αντιμετωπισθεί το φαινόμενο που απειλεί την Ελλάδα και την Ενωση, πρέπει να γίνουν σημαντικές επενδύσεις στις χώρες που γειτνιάζουν ώστε να ομαλοποιηθεί η ζωή των ανθρώπων και να μην αναζητούν ασφάλεια και μια καλύτερη ζωή στη Γηραιά Ηπειρο.
– Μπορεί η Ελλάδα να διαχειρισθεί το κύμα των προσφύγων;
– Η Ελλάδα έχει φθάσει σε σημείο-καμπή. Μόνο τον Ιούλιο περίπου 55 χιλιάδες μετανάστες εισήλθαν στη χώρα, αριθμός μεγαλύτερος από το σύνολο του 2014 και διπλάσιος από το 2013. Λόγω και του ρυθμού που αυξάνεται, δεν εκπλήσσει το ότι έχει καταρρεύσει η ικανότητα της χώρας να εκτελέσει ακόμη και τις πιο στοιχειώδεις λειτουργίες που απαιτεί η κατάσταση.
– Πώς αποτιμά η Ευρωπαϊκή Ενωση τις κινήσεις των ελληνικών αρχών;
– Υπό κανονικές συνθήκες θα είχε καταδικασθεί από την Κομισιόν, από τις περισσότερες χώρες της Ε.Ε., από τα ευρωπαϊκά δικαστήρια και σχεδόν το σύνολο των ΜΚΟ. Αλλά αυτές κάθε άλλο παρά κανονικές συνθήκες είναι. Μια πραγματική ανθρώπινη παλίρροια κινείται προς την Ευρώπη. Ζητούν προστασία και μια καλύτερη ζωή, και η διαδρομή από την Ελλάδα είναι πιο ασφαλής και φθηνή από ό,τι μέσω της Κεντρικής Μεσογείου. Περνούν από λιγότερες χώρες για να φτάσουν στο Αιγαίο και δεν χρειάζεται να διασχίσουν τη Σαχάρα.
– Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα;
– Για την Ελλάδα ο δρόμος είναι στρωμένος με προκλήσεις. Η χρηματοδότηση των 474 εκατ. από την Κομισιόν είναι μια ευπρόσδεκτη ανακούφιση, αλλά όλα θα εξαρτηθούν από το πόσοι άνθρωποι συνεχίζουν να έρχονται στην Ελλάδα και, λαμβάνοντας υπόψη το κλείσιμο των συνόρων με την ΠΓΔΜ και στην Ουγγαρία, πόσοι θα «αναγκαστούν» να εγκατασταθούν στην Ελλάδα. Πρέπει να βλέπουμε τις τεράστιες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ελλάδα στο πλαίσιο της ευρύτερης ευρωπαϊκής πρόκλησης. Μόνο η Γερμανία έχει αυξήσει τις προβλέψεις της για τον αριθμό όσων ενδέχεται να υποβάλουν αίτηση για άσυλο φέτος σε 650 χιλιάδες, αριθμός τριπλάσιος από το 2014. Η απόπειρα των Βρυξελλών, να πείσουν τα κράτη-μέλη να συμφωνήσουν σε μια φόρμουλα για τη διανομή 40 χιλιάδων προσφύγων από την Ελλάδα και την Ιταλία μέσα σε δύο χρόνια στην υπόλοιπη Ε.Ε., απέτυχε, αν και υπήρξε μια εθελοντική συμφωνία για περίπου 32 χιλιάδες.
– Πώς φθάσαμε σε αυτό το σημείο;
– Η Ε.Ε. δεν έκανε σχεδόν τίποτα για να ανακόψει τις ροές που είχαν αρχίσει να αυξάνονται έντονα εδώ και δύο χρόνια. Η διάσωση ανθρώπων στη Μεσόγειο, μια νομική και ανθρωπιστική δράση που πρέπει σε πολιτισμένα έθνη, δεν αντιμετωπίζει την κρίση μετανάστευσης, απλά μια συνέπειά της. Υπήρξε μια αξιοθρήνητη αποτυχία της πολιτικής σε κάθε μία από τις χώρες που συμβάλλουν μαζικά σε αυτές τις ροές. Η διπλωματία της Ε.Ε., αλλά και των ΗΠΑ και του ΟΗΕ, υπήρξε αξιολύπητα ανεπαρκής.
– Τι πρέπει να γίνει;
– Χρειάζονται τεράστιες επενδύσεις βοήθειας στις χώρες «πρώτης υποδοχής» -Λίβανος, Ιορδανία, Τουρκία- οι οποίες έχουν απορροφήσει σχεδόν τέσσερα εκατομμύρια Σύρους. Η διεθνής κοινότητα έπρεπε να στοχεύει στην ομαλοποίηση της ζωής όσων έχουν εκτοπιστεί, στις χώρες που γειτνιάζουν. Να κάνει συντονισμένη προσπάθεια ώστε να δημιουργήσει ευκαιρίες για να χτίσουν μέσα διαβίωσης ως εργαζόμενοι, επαγγελματίες και επιχειρηματίες. Αυτή είναι η πιο έξυπνη επένδυση που μπορεί να κάνει η Ευρώπη τώρα. Ο υπ. Ανάπτυξης της Γερμανίας πρότεινε να επενδυθούν 10 δισ. ευρώ σε αυτές τις χώρες.
– Τα επόμενα βήματα της Ε.Ε.;
– Οι απαντήσεις της Ε.Ε., μετά τον εντοπισμό, τη διάσωση και την άφιξη, πρέπει να αποκρυσταλλωθούν σε ένα σχέδιο. Στην ατζέντα της υπουργικής συνόδου στις 14 Σεπτεμβρίου είναι η επιστροφή παράνομων μεταναστών στις χώρες τους σταθερά και γρήγορα, ώστε να διαμηνυθεί στους οικονομικούς μετανάστες ότι οι δαπάνες που έκαναν ήταν εις μάτην, μια φόρμουλα αναδιανομής 120 χιλιάδων προσφύγων από την Ελλάδα, την Ιταλία και πιθανώς την Ουγγαρία, και η δημιουργία κέντρων υποδοχής και προσωρινού ελέγχου σε αυτές τις χώρες.
Οι πρωτοβουλίες της Ε.Ε. και της Γερμανίας
– Πού εστιάζει η Ευρ. Ενωση;
– Σε δύο παράλληλες πρωτοβουλίες: μια ισχυρή προσπάθεια διάσωσης στη Μεσόγειο και μια προσπάθεια να σταματήσει τους διακινητές στις ακτές της Λιβύης από την πρόσβαση στα σκάφη με τα οποία μεταφέρουν το «ανθρώπινο φορτίο» τους. Η πρώτη είχε σημαντική επιτυχία, παρά την πρόσφατη απώλεια ζωών. Η δεύτερη στηρίζεται σε μια αμφίβολη νομική και πρακτική προϋπόθεση που αφορά τη δυνατότητα βύθισης αλιευτικών στα λιμάνια της Λιβύης. Πάντως, οι λαθρέμποροι έχουν προσαρμοσθεί και συνεχίζουν να αποκομίζουν τεράστια κέρδη. Δυσκολεύομαι να σκεφθώ μια βιομηχανία στην οποία όλοι οι κίνδυνοι και οι αρνητικές συνέπειες προκύπτουν για τον «πελάτη». Η τιμολόγηση είναι πλήρως ελαστική. Οταν αυξάνεται το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών, απλά θα αυξάνεται η τιμή.
– Πώς αποτιμάτε τη στάση της Γερμανίας;
– Η συμπεριφορά της Γερμανίας και οι όποιες αλλαγές στην πολιτική της θα ασκήσουν πίεση στην υπόλοιπη Ε.Ε. και είναι πιθανό να γίνουν ο πυρήνας γύρω από τον οποίο θα εξελιχθεί η ευρωπαϊκή πολιτική. Η Γερμανία έχει αναστείλει μονομερώς την εφαρμογή του κανονισμού του Δουβλίνου για τους Σύρους. Οι αιτούντες άσυλο δεν θα επιστραφούν στη χώρα της Ε.Ε. μέσω της οποίας εισήλθαν στον ευρωπαϊκό χώρο.