Της Γωγώς τα χέρια πάντα έπιαναν. Από μικρή ζωγράφιζε καλά, της άρεσαν πολύ και οι χειροτεχνίες. Η Αρχιτεκτονική ήταν η λογική επιλογή γι’ αυτήν. Οταν με την κρίση ο κλάδος βρέθηκε στα πρόθυρα της κατάρρευσης, η Γωγώ δεν κάθισε με σταυρωμένα χέρια. Σήμερα βγάζει τα προς το ζην κατασκευάζοντας και πουλώντας χειροποίητες κάρτες και σημειωματάρια από ανακυκλωμένο και ανακυκλώσιμο χαρτί και σύρμα («Σημείο Χ»). Η Ζωή, από την άλλη, αγαπούσε πάντα τη φωτογραφία. Με το πτυχίο της αρχαιολόγου δεν πήγαινε πουθενά, οπότε τα έβαλε κάτω και αποφάσισε το μεράκι της να το κάνει επάγγελμα. Εχοντας ολοκληρώσει τον κύκλο των ειδικών σεμιναρίων, σήμερα βγάζει φωτογραφίες σε γάμους και βαφτίσια, βγάζοντας ένα ικανοποιητικό εισόδημα. Και όπως και η Γωγώ, περνάει ταυτόχρονα και καλά.
Τα τελευταία πέντε χρόνια, πολλά συνέβησαν στη χώρα, στις ζωές των περισσοτέρων ήρθαν τα πάνω-κάτω. Για κάποιους εξ ημών, όμως, οι ανακατατάξεις στην αγορά εργασίας ήταν ένα έναυσμα για να βρουν το «κάλεσμά» τους, όπως λέει στην «Κ» η Τίνα Πανταζέλου, κεραμίστρια που παραδίδει μαθήματα σε μικρούς και μεγάλους. «Γνωρίζω πολλούς ανθρώπους που, όταν τα βρήκαν σκούρα στη δουλειά τους λόγω της κρίσης, ήρθαν ξανά σε επαφή με την καλλιτεχνική τους πλευρά αναζητώντας επαγγελματική διέξοδο. Βλέπω κάτι θετικό σε αυτό. Τουλάχιστον όσοι ξέρω είναι πιο χαρούμενοι τώρα. Ως γνωστόν ο πηλός λειτουργεί και ψυχοθεραπευτικά».
Βρισκόμαστε στο εργαστήρι της στον Αγιο Δημήτριο (perigis.eu), λίγο πριν ξεκινήσει το μάθημα. Σιγά σιγά καταφθάνουν οι «μαθητές», από τον Κωνσταντίνο, σκηνοθέτη, «που πάντα ήθελε να μάθει να δουλεύει τον πηλό», μέχρι την Ευρυδίκη, εργαζόμενη σε πολυεθνική, που έψαχνε «κάτι να αποφορτίζεται». Δύο από τα μέλη του γκρουπ αποφάσισαν να μάθουν την τέχνη της κεραμικής για βιοποριστικούς λόγους. «Ασχολιόμουν από πάντα με τη ζωγραφική», λέει η Ειρήνη, δημοσιογράφος που από πέρυσι είναι άνεργη. «Και πάντα ήθελα να μάθω τον πηλό. Σκέφτηκα ότι μπορεί να είναι μια διέξοδος για μένα η κατασκευή και πώληση κεραμικών αντικειμένων». Από μακριά, η Τίνα με το βλέμμα της επιβεβαιώνει: «Είναι πολύ καλή, το ’χει».
Το μάθημα δεν είναι συμβατικό, ο κάθε ένας προχωρεί στους δικούς του ρυθμούς, ανάλογα με τα κέφια της ημέρας. Η Ειρήνη απομονώνεται στα ενδότερα του εργαστηρίου. Θα αρχίσει νέο κομμάτι, «αφού, βλέπεις, δεν μου βγαίνει το άλλο». Μαλάζει ένα κομμάτι πηλό έως ότου γίνει αρκετά μαλακό για να το πλάσει, σήμερα θα ξεκινήσει ένα βάζο. Ο Χρήστος κάθεται στον τροχό, με επιδεξιότητα μάστορα. «Είχες κάποια σχέση με τον πηλό πριν βρεθείς εδώ;», τον ρωτάμε. «Με εξαίρεση το “Ghost” (σ.σ.: την ταινία με τον Πάτρικ Σουέζι και την Ντεμί Μουρ, με την περίφημη σκηνή όπου οι δύο ήρωες ερωτοτροπούν πλάθοντας μια στάμνα), καμία», λέει γελώντας. Κι όμως, τη δάμασε την τέχνη και πλέον σκέφτεται πολύ σοβαρά να την κάνει επάγγελμα.
Ολόγυρα βρίσκονται δημιουργίες των συμμετεχόντων στα μαθήματα και φυσικά της Τίνας Πανταζέλου, που σήμερα θεωρείται μια από τις καλύτερες κεραμίστριες στη χώρα. «Κάπως έτσι δεν συνέβη και με μένα;», λέει η ίδια. «Είχα εντελώς διαφορετικό επαγγελματικό προσανατολισμό όταν κάποια στιγμή πήρα μαθήματα κεραμικής και απλώς ερωτεύτηκα τον πηλό».
Ανάλογη είναι η ατμόσφαιρα και στο Κέντρο Δημιουργικής Φωτογραφίας «Εννέα» (clubennea.gr) της οδού Θησέως στο κέντρο της Αθήνας, όπου καθημερινά πραγματοποιούνται ειδικά σεμινάρια και workshops για προχωρημένους και αρχάριους. «Σε εμάς έρχονται κατά κύριο λόγο άνθρωποι που απλώς ενδιαφέρονται να εκφραστούν, αλλά υπάρχει ένα μεγάλο ποσοστό που θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά με τη φωτογραφία», λέει στην «Κ» ο γνωστός φωτογράφος Παναγιώτης Κασίμης, εκ των ιδρυτών του κέντρου, που αυτόν τον καιρό εκτελεί και χρέη βασικού διαχειριστή. «Γενικά στα καλλιτεχνικά υπάρχει έντονα αυξητική τάση, ο κόσμος αναζητεί τρόπους να ξεδώσει». Οπως λέει, τα σεμινάρια φωτογραφίας γνωρίζουν μεγάλη άνθηση τα τελευταία χρόνια. «Τα περισσότερα είναι για να ασχολείται ο κόσμος, να έχουν την αίσθηση ότι συμμετέχουν σε κάτι, σε μια ομάδα, σε έναν κύκλο. Ομως για να μάθει κάποιος πραγματικά τη φωτογραφία -είτε θέλει να ασχοληθεί επαγγελματικά είτε για το κέφι του-, πρέπει να γνωρίσει σε βάθος το μέσο, τη φύση του, να αναπτύξει οπτική αντίληψη, να μάθει τη γραμματική της φωτογραφίας, όπως συνηθίζουμε να λέμε».
Οσοι ολοκληρώνουν το βασικό σεμινάριο του κέντρου, πάντως, που διαρκεί επτά μήνες, είναι σε θέση να ασκήσουν το επάγγελμα του φωτογράφου. «Τουλάχιστον από τεχνικής άποψης δεν θα έχουν απορίες και θα έχουν συνειδητοποιήσει ότι μιλάμε για ένα καλλιτεχνικό μέσο». Ο ίδιος είχε πολλούς μαθητές που τώρα έχουν εξελιχθεί σε επαγγελματίες φωτογράφους, κάνοντας την τέχνη τους δουλειά. «Είχα έναν μαθητή που ασχολιόταν με τα τουριστικά και μετά το γύρισε στη φωτογραφία, άλλο που άρχισε να ασχολείται με το φωτορεπορτάζ, όπως και άλλη κοπέλα που άφησε τη δουλειά που δεν τη γέμιζε και σήμερα φωτογραφίζει κοινωνικές εκδηλώσεις, παιδικούς αγώνες, διάφορα σπορ».