«Πώς αντιμετωπίζει κανείς εγκαύματα; Πού είναι το πλησιέστερο νοσοκομείο; Πώς μπορεί κανείς να πάει στην Ευρώπη;». Οι αναζητήσεις που κάνουν στο Google οι Σύροι πρόσφυγες είναι χαρακτηριστικές της κατάστασης στην οποία έχουν περιέλθει.
Σε Google maps, facebook groups, websites αναζητούν πληροφορίες, όπως επαφή με διακινητές, σημεία συνάντησης με άλλους πρόσφυγες, ανοικτά και κλειστά περάσματα στα σύνορα. Το ίδιο κάνουν και τα δίκτυα αλληλεγγύης προκειμένου να συντονίσουν την αποστολή υλικών βοήθειας και να ενεργοποιήσουν ομάδες εθελοντών. Ο κρίκος που λείπει από την αλυσίδα δεν είναι το κράτος και οι υπηρεσίες του, αλλά οι εταιρείες νέας τεχνολογίας και ομάδες που ασχολούνται με την καινοτομία.
Το τελευταίο στοιχείο είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένο σε χώρες όπως η Γερμανία ή η Γαλλία, όπου startups αναπτύσσουν κοινωνικές εφαρμογές. Η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ, μάλιστα, συμμετέχει σε σχετικά φόρουμ, όπως το techfugee hackathon, έναν διαγωνισμό ανάπτυξης εφαρμογών και δικτύων για πρόσφυγες που έγινε στο Λονδίνο την περασμένη εβδομάδα.
Αλλά και στην Ελλάδα τα πράγματα οδεύουν προς την ίδια κατεύθυνση. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, το startup boat, μια εκδήλωση καινοτομικής επιχειρηματικότητας, έστριψε το πηδάλιο για τη Λέσβο, όπου νέοι startuppers από όλη την Ευρώπη είδαν από πρώτο χέρι τα προβλήματα. «Ενα μεσημέρι καθόμαστε σε μια ταβέρνα και έρχεται ένα παιδάκι επτά χρόνων. Μας ζήτησε να του δώσουμε πρόσβαση στο Ιντερνετ και βέβαια εκπλαγήκαμε με το πόσα μπορούσε να κάνει», λέει η Ναταλία Κρίτσαλη, δημιουργός του blood-e, μιας τεχνολογικής πλατφόρμας που προσπαθεί να ωθήσει την εθελοντική αιμοδοσία. «Χρειάζονται πληροφόρηση. Ερχονται και δεν ξέρουν πού είναι και τι να κάνουν. Το πρώτο που χρειάζονται είναι πρίζες να φορτίζουν τα κινητά τους και πρόσβαση στο Διαδίκτυο», λέει η ίδια. Η ομάδα του startup boat το καλοκαίρι είχε φτιάξει την ιστοσελίδα firstcontact.gr, ειδικά προσαρμοσμένη για smart phones, ώστε οι πρόσφυγες να μπορούν να πάρουν άμεσα όλη την πληροφορία που χρειάζονται για τη Σάμο, στη γλώσσα τους ή στα αγγλικά, όπως χάρτες, κέντρα υγείας, τηλέφωνα ΜΚΟ κ.ά. Κάτι αντίστοιχο ετοιμάζει η ομάδα τώρα για Σερβία, Κροατία και Αυστρία.
«Καταλάβαμε ότι μπορούμε να παρέμβουμε στα εξής επίπεδα: στη βραχυπρόθεσμη είσοδο και υποδοχή, στην υποστήριξη κατά το ταξίδι και στην κοινωνική ενσωμάτωση. Αυτό χρειάζεται να γίνεται σε ευρωπαϊκή κλίμακα», λέει η Πάολα Σβαρτζ, Ελληνογερμανίδα που συντονίζει μια φιλόδοξη προσπάθεια, η οποία γεννήθηκε από αυτές τις συναντήσεις, το migration hub.
Πρόκειται για χώρους συνεργατικής επιχειρηματικότητας, οι οποίοι ανοίγουν ταυτόχρονα γραφεία σε Λέσβο, Αθήνα, Κωνσταντινούπολη, Βερολίνο, Βρυξέλλες και Λονδίνο. Σκοπός τους είναι να στεγάσουν πρόσφυγες επαγγελματίες και να υποστηρίξουν σταδιακά στην ενσωμάτωσή τους, την αναζήτηση εργασίας ή την ίδρυση επιχείρησης. Τα hubs έχουν εξασφαλίσει συνεργασία με εταιρείες συμβούλων επιχειρήσεων ανά την Ευρώπη, αλλά και με αντίστοιχες κοινωνικές πρωτοβουλίες, όπως το kiron university, ένα online πανεπιστήμιο που ιδρύθηκε αποκλειστικά για πρόσφυγες.
Σαν να μην έφταναν τα παραπάνω, τα migration hubs έχουν θέσει στόχο την έναρξη 60 επιχειρήσεων από πρόσφυγες μέσα στην επόμενη χρονιά. Η χρηματοδότηση έρχεται από προγράμματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και καμπάνιες crowdfunding.
Αντίστοιχο παράδειγμα στον τομέα της στέγασης είναι το refugges-welcome.gr που δημιουργήθηκε πέρυσι στη Γερμανία και φέρνει σε επαφή πρόσφυγες με πολίτες που προτίθενται να τους παράσχουν φιλοξενία. Στην Ελλάδα λειτουργεί από την περασμένη εβδομάδα και ήδη μετράει 20 προσφορές σπιτιών για τους πρόσφυγες και 40 νέους εθελοντές. Η πρωτοβουλία shelter anywhere, η οποία ξεκίνησε στην Ολλανδία με σκοπό να οδηγήσει σε συγκατοίκηση πρόσφυγες φοιτητές με Ευρωπαίους, κάνει προτάσεις σε ομάδες εθελοντών σε όλη την Ευρώπη. Οπως λέει ο κ. Σπύρος Αδαμόπουλος, στέλεχος της πρωτοβουλίας, το επόμενο διάστημα θα κάνει πρόταση σε ομάδα 1.000 και πλέον εθελοντών που συμμετέχουν σε κλειστή ομάδα στο ελληνικό facebook.