Κατάρτιση business plan, αξιοποίηση του ονόματος του ιδρύματος ως εμπορικό brand name, αναζήτηση χορηγιών, ίδρυση τεχνοβλαστών, δυναμική διεκδίκηση ευρωπαϊκών προγραμμάτων. Πρόκειται για ορισμένες από τις κινήσεις –σε συνδυασμό με τις προσπάθειες για μείωση των δαπανών– που σχεδιάζουν τα μεγάλα πανεπιστήμια της χώρας για να αναζητήσουν πόρους που θα τα βοηθήσουν να αναπτυχθούν και να στηρίξουν το εκπαιδευτικό και ερευνητικό τους έργο. Αλλωστε, η ανάπτυξη των ΑΕΙ διαχέεται σε όλη την κοινωνία, καθώς το Πανεπιστήμιο Αθηνών, το ΕΜΠ και το Αριστοτέλειο Θεσσαλονίκης είναι από τους μεγαλύτερους «εργοδότες» της χώρας: περίπου 15.000 επιστήμονες εργάζονται, ως εξωτερικοί συνεργάτες, στα προγράμματα των τριών ΑΕΙ.
Ωστόσο, οι κινήσεις αυτές συνοδεύονται πάντα από το αίτημα –είτε ρητά διατυπωμένο είτε υπονοούμενο– για την κρατική στήριξη της δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης. Η σωρευτική μείωση της χρηματοδότησης των ΑΕΙ/ΤΕΙ την τελευταία πενταετία φθάνει το 60%, ενώ για το 2016 έχει εξαγγελθεί νέα μείωση της τάξης του 10% με 20%.
Η περιουσία
Από την άλλη, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το υπουργείο Παιδείας προτίθεται να προχωρήσει στην έκδοση ακόμα και Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου προκειμένου να αντιμετωπιστούν κατεπείγοντα ζητήματα των ΑΕΙ, μεταξύ αυτών και αλλαγές στον χαρακτήρα της εταιρείας αξιοποίησης περιουσίας που έχει κάθε ΑΕΙ, ώστε να ασκεί εμπορική δραστηριότητα προς όφελος του ιδρύματος.
Την ίδια στιγμή, τα ΑΕΙ επαναφέρουν το αίτημα για εκσυγχρονισμό του νομοθετικού πλαισίου περί κληροδοτημάτων ώστε να αξιοποιούνται στον μέγιστο δυνατό βαθμό. Ενδεικτικά, το ΕΚΠΑ έχει 102 κληροδοτήματα, εκ των οποίων πολλά είναι ειδικού σκοπού, κάποια παραμένουν μπλοκαρισμένα από τους δήμους και σε άλλα υπάρχουν αντιδράσεις για την αξιοποίησή τους.
«Τα ΑΕΙ ξυπνούν από τον λήθαργο της κρατικής στοργής» δηλώνει στην «Κ» ο πρύτανης του ΑΠΘ κ. Περικλής Μήτκας, τονίζοντας ότι «τα ιδρύματα πρέπει να αξιοποιήσουν αυτό που ξέρουν να κάνουν καλά: εκπαίδευση και έρευνα». Στο ΑΠΘ ήδη προγραμματίζονται τέσσερα νέα αγγλόφωνα μεταπτυχιακά προγράμματα με δίδακτρα (σε δημοσιογραφία, οικονομικά, ιατρική, θεολογία), τα οποία θα απευθυνθούν σε ενδιαφερόμενους από όλο τον κόσμο. Για παράδειγμα, το πρόγραμμα της Θεολογικής Σχολής απευθύνεται σε μελετητές της Ορθοδοξίας από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Ουκρανία. Αντίστοιχα, το πρόγραμμα της Ιατρικής θα ξεκινήσει τον Ιανουάριο, απευθυνόμενο σε διεθνές κοινό, και όχι μόνο βαλκανικό.
Σήμερα, το ΑΠΘ, εκτός από το μόνιμο προσωπικό του –περίπου 4.000 καθηγητές και λοιπό προσωπικό–, απασχολεί περίπου 3.300 συμβασιούχους επιστήμονες στα προγράμματά του. «Πρόκειται για ανθρώπους με υψηλά προσόντα που μένουν στην Ελλάδα και δεν μεταναστεύουν» λέει ο κ. Μήτκας και προσθέτει: «Θα καταρτίσουμε κατάλογο έργων που πρέπει να γίνουν και θα ζητήσουμε τη συνδρομή χορηγών από την Ελλάδα και το εξωτερικό». Ενδεικτικά αναφέρει ότι «η Κτηνιατρική και η Γεωπονική –και όχι μόνο φυσικά– παράγουν εξαιρετικά προϊόντα, τα οποία μπορούν να διατεθούν στην αγορά. Το ΑΠΘ είναι ένα ισχυρό brand name, που θα αξιοποιήσουμε». Την ίδια στιγμή, υπάρχει ένα μικρό κομμάτι εμπορικής δραστηριότητας με ενοικίαση αιθουσών προς τρίτους, διαχείριση των κυλικείων και των καταστημάτων που πουλούν αναμνηστικά του πανεπιστημίου.
Business plan
Ακαδημαϊκό business plan σχεδιάζεται, σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», και στο ΕΜΠ. Το ίδρυμα έχει 5.000-6.000 εξωτερικούς συνεργάτες στο πλαίσιο των ερευνητικών προγραμμάτων και των έργων παροχής υπηρεσιών που εκτελεί. Το business plan θα έχει συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιάγραμμα των έργων, καθώς το ίδρυμα οφείλει να μεγιστοποιήσει τις εισροές του. Χαρακτηριστικά, θα υπογραφεί συμφωνία με το υπουργείο Πολιτισμού (η παρουσία του Αριστείδη Μπαλτά, ομότιμου καθηγητή του ΕΜΠ, στην ηγεσία του υπουργείου διευκολύνει τα πράγματα) για τη δημιουργία εταιρείας-τεχνοβλαστού με στόχο την πολλαπλή αξιοποίηση του Τεχνολογικού Πολιτιστικού Πάρκου Λαυρίου, που αποτελεί οργανισμό επιστημονικής έρευνας, εκπαίδευσης, επιχειρηματικής δραστηριότητος και πολιτισμού.
Την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου Ευρωπαίοι ειδικοί θα ενημερώσουν τους πανεπιστημιακούς του ΕΚΠΑ πώς να διεκδικούν ανταγωνιστικά προγράμματα απευθείας από ευρωπαϊκούς οργανισμούς, και όχι μέσω ΕΣΠΑ. Από την άλλη, προ ημερών διοργανώθηκε ημερίδα ώστε να ενημερωθεί η πανεπιστημιακή κοινότητα για τις δυνατότητες χρηματοδότησης μέσω του ΕΣΠΑ 2014-2020. Το εντυπωσιακό είναι ότι η προσέλευση ξεπέρασε κάθε προσδοκία, στο αμφιθέατρο δεν έπεφτε… καρφίτσα, με αποτέλεσμα η ημερίδα να αναμεταδοθεί σε διπλανό αμφιθέατρο και σε όλο το ίδρυμα μέσω της ιστοσελίδας του ΕΚΠΑ.
Το ΕΚΠΑ απασχολεί κατά μέσο όρο 6.000 συμβασιούχους επιστήμονες ετησίως –κατά περιόδους έως 11.000– και είναι από τους μεγαλύτερους δημόσιους εργοδότες, μετά τα υπουργεία Παιδείας και Δημόσιας Τάξεως, με 130.000 εντάλματα πληρωμών ετησίως. «Τα πανεπιστήμια οφείλουν να φέρουν κονδύλια από το εξωτερικό στην Ελλάδα» τονίζει μιλώντας στην «Κ» ο πρύτανης του ιδρύματος Θάνος Δημόπουλος. Το 2014 τα έσοδα του Ειδικού Λογαριασμού Ερευνας ήταν πολλαπλάσια της κρατικής χρηματοδότησης, με το μεγαλύτερο κονδύλι να προέρχεται από έργα του ΕΣΠΑ και δημόσιων φορέων. Στον αντίποδα, όπως ανέφερε στην «Κ» ο αναπληρωτής πρύτανης Θωμάς Σφηκόπουλος, η κρατική χρηματοδότηση από τα 40 εκατομμύρια ευρώ το 2009 μειώθηκε στα 10 εκατ. το 2015 και θα πέσει στα 8 εκατ. το 2016 ― «όσο μια μετεγγραφή ενός ξένου ποδοσφαιριστή» σχολιάζει σκωπτικά ο κ. Δημόπουλος.
Brand name
Εκτός από την εξοικονόμηση πόρων –π.χ. με περιορισμό των ενοικίων, καθώς σήμερα το ίδρυμα πληρώνει 1,7 εκατ. ετησίως σε ενοίκια– το ΕΚΠΑ θα δημιουργήσει δίκτυο αποφοίτων ώστε να ενισχύσει το brand name του σε Ελλάδα και εξωτερικό αναζητώντας χορηγίες, θα προωθήσει προϊόντα (μπλούζες, καπέλα, κούπες) με το έμβλημά του, ενώ θα δώσει βάρος στη διά βίου μάθηση (θα αξιοποιήσει κτίριο στην οδό Χαλκοκονδύλη) και την εξ αποστάσεως εκπαίδευση στα ελληνικά και σε άλλες γλώσσες, δημιουργώντας e-learning ξενόγλωσσα προγράμματα για φοιτητές του εξωτερικού.
«Οφείλουμε να αναπτύξουμε τον τομέα διά βίου μάθησης και να οργανώσουμε το κομμάτι των υπηρεσιών που προσφέρει το ΑΕΙ. Οχι άτακτα, αλλά με συνέργειες ώστε να έχουμε αποτελεσματικότητα, δημιουργώντας συνθήκες βιωσιμότητας και ανάπτυξης» λέει ο κ. Σφηκόπουλος. Και ο κ. Δημόπουλος καταλήγει: «Με δεδομένο ότι τα πανεπιστήμια παίρνουν ψίχουλα από το κράτος, είναι άθλος η θέση τους στο διεθνές στερέωμα. Εχουμε ανθρώπινο δυναμικό εξαιρετικό, που γίνεται περιζήτητο στο εξωτερικό. Και αυτό διότι έχουμε πολύ δομημένα προγράμματα σπουδών. Δεν θα ανοίξουμε θυγατρικές, δεν θα γίνουμε επιχειρήσεις, αλλά θα αξιοποιήσουμε τη δυναμική μας στην εκπαίδευση και την έρευνα».