Το μήκος της σιδηροδρομικής γραμμής από το κτίριο του σταθμού έως τον σιδερένιο αγκαθωτό φράχτη στα σύνορα δεν ξεπερνάει τα χίλια μέτρα. Μέχρι πρότινος τη διέσχιζαν μέρα και νύχτα τρένα με αγαθά και επιβάτες, προς και από την Κεντρική Ευρώπη.
Το τελευταίο διάστημα στις ράγες σταθμεύει η απελπισία χιλιάδων ανθρώπων, οικονομικών μεταναστών, που τις έχουν μετατρέψει σε κατάλυμα αλλά και ορμητήριο προς την προς βορράν φυγή.
Στην πραγματικότητα τις έχουν καταλάβει με σκοπό να εκβιάσουν τη διέλευσή τους στην επικράτεια της ΠΓΔΜ. Κοιμούνται σε μικρές σκηνές και υπνόσακους πάνω στη σιδηρογραμμή, εκεί τρώνε, πετούν τα σκουπίδια, πραγματοποιούν «συνελεύσεις», στις οποίες αποφασίζουν εάν και πότε θα κάνουν εφόδους για να σπάσουν τον κλοιό της αστυνομίας και να βρεθούν πίσω από τα σύρματα ή και να επιτεθούν εναντίον Σύρων, Ιρακινών και Αφγανών προσφύγων, τους οποίους θεωρούν υπαίτιους για το ότι εγκλωβίστηκαν και οι ίδιοι στην Ειδομένη.
«Ολοι μαζί ή κανένας» είναι το σύνθημά τους, όμως οι πρόσφυγες δεν κατανοούν για ποιο λόγο έχουν καθηλωθεί και οι ίδιοι, αφού έχουν τα έγγραφα να περάσουν, και εκδηλώνουν εχθρικές διαθέσεις απέναντι στους οικονομικούς μετανάστες.
Σε «θέση μάχης»
Τα νεύρα είναι τεντωμένα και οι πάντες βρίσκονται σε «θέση μάχης». Από τη μια πλευρά της σιδηροδρομικής γραμμής οι πρόσφυγες: κάποιοι σε σκηνές του ΟΗΕ και ανθρωπιστικών οργανώσεων, οι περισσότεροι, γυναίκες με μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι, «χύμα» στον κάμπο περιμένουν μπας και ανοίξει η δίοδος για να φύγουν. Από την άλλη και πάνω στις ράγες Ιρανοί, Πακιστανοί, Μαροκινοί, Σουδανοί, Μπανγκλαντεσιανοί κ.ά. κρατούσαν (σ.σ. έως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές) αποκλεισμένη κάθε πρόσβαση στις διαβάσεις τόσο στις αμαξοστοιχίες όσο και στους πρόσφυγες.
Ανάμεσά τους δυνάμεις των ΜΑΤ, για να μη «φάει ο ένας τον άλλον». Παρά την αστυνομική παρουσία, οι (μικρο)συρράξεις είναι καθημερινές. Βγαίνουν μαχαίρια, διεξάγεται πετροπόλεμος, παρατηρούνται συμπλοκές με ξύλα και σίδερα. Εξαγριωμένοι οικονομικοί μετανάστες επιτίθενται σε σκηνές προσφύγων αλλά και σ’ εκείνες των ανθρωπιστικών οργανώσεων τις οποίες λεηλατούν. Οι μη κυβερνητικές οργανώσεις και οι εθελοντές που βοηθούν στη διαχείριση της καθημερινότητας, αφού το κράτος απουσιάζει, άρχισαν να φεύγουν. Φοβούνται.
Πέμπτη νωρίς το πρωί. Ο Βαρδάρης, που φτάνει από την κοιλάδα του Αξιού στο έδαφος της ΠΓΔΜ, «ξυρίζει» στον κάμπο της Ειδομένης. Το κρύο είναι τσουχτερό και η νύχτα παγωμένη και δύσκολη για όσους ήταν αναγκασμένοι να την περάσουν στις σκηνές ή και σε υπνόσακους στο ύπαιθρο – 6.000 τούς υπολόγιζε αξιωματικός της ΕΛ.ΑΣ., τον οποίο ρωτήσαμε.
Αργότερα, στην ελεύθερη σιδηροδρομική γραμμή στον σταθμό της Ειδομένης φθάνει το τρένο που έστειλε η κυβέρνηση να παραλάβει μετανάστες που θέλουν να επιστρέψουν στην Αθήνα. Η ανταπόκριση ήταν από ελάχιστη έως μηδαμινή.
Και ενώ οι χιλιάδες μετανάστες παρέμεναν στον χώρο, με την ελπίδα ότι θα μπορέσουν κάποια στιγμή να περάσουν στην ΠΓΔΜ, τα λεωφορεία από την Αθήνα που μετέφεραν και άλλους κατέφθαναν το ένα μετά το άλλο.
Με τη διαφορά ότι τώρα δεν τους αποβίβαζαν στην Ειδομένη αλλά λίγο παρακάτω στο χωριό Εύζωνοι, απ’ όπου συνέχιζαν πεζή και ενσωματώνονταν με το πλήθος των απελπισμένων στα σύνορα. Ολο αυτό το εκρηκτικό μείγμα δεν υπήρχε κυβερνητικό κέντρο για να το διαχειριστεί.
Οι πάντες αυτοσχεδίαζαν, από την Αστυνομία που έφερνε συνεχώς δυνάμεις των ΜΑΤ, εν μέσω φημών ότι επίκειται βίαιη απομάκρυνση καταληψιών από τη σιδηροδρομική γραμμή, έως την Πυροσβεστική, το ΕΚΑΒ, τους εναπομείναντες γιατρούς και τους τοπικούς παράγοντες που παρακολουθούσαν τα γεγονότα, τρέμοντας στην ιδέα ότι μπορεί να λάβουν ανεξέλεγκτες διαστάσεις. «Στείλαμε επιστολές στον Τσίπρα, τον Παυλόπουλο, παντού, κανείς δεν μας καθοδηγεί στο τι να κάνουμε, ούτε ξέρουμε μέχρι πότε και πού θα πάει αυτή η κατάσταση», μας λέει η πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Ειδομένης Ξανθίππη Σουπλή.
Το μικρό αυτό χωριό βιώνει το δικό του δράμα. Οι κάτοικοι δεν έσπειραν τα χωράφια στον κάμπο από τα οποία ζουν, τις νύχτες πεινασμένοι μετανάστες εισβάλλουν σε αποθήκες και κοτέτσια και παίρνουν ό,τι βρουν.
Παράλληλα ξεκίνησε προσπάθεια όσοι δεν μπορούν να περάσουν στην ΠΓΔΜ να επιστρέφουν στην Αθήνα οργανωμένα. Προς το παρόν οδηγούνται στους χώρους φιλοξενίας σε Ελληνικό και Ελαιώνα. Το υπουργείο Εσωτερικών εκτιμά ότι όσοι «μείνουν πίσω» είναι πιθανό να υποβάλουν αίτημα ασύλου στην Ελλάδα για να παρατείνουν τη διαμονή τους. Ισως πάλι και όχι, «γιατί δεν θέλουν να μείνουν στην Ελλάδα».
Εγκλωβισμένοι
Στο ερώτημα πού θα φιλοξενηθούν και για πόσο, στελέχη του υπουργείου Εσωτερικών, που έχουν αναλάβει τη διαχείριση των υφιστάμενων χώρων φιλοξενίας στην Αττική, ανέφεραν ότι «δεν είναι υπό κράτηση, μπορούν να πάνε όπου θέλουν»…
Σχέδιο διαχείρισης για όσους εγκλωβιστούν στην Ελλάδα δεν υπάρχει. Χαρακτηριστική είναι η απάντηση του υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννη Μουζάλα σε σχετικό ερώτημα της «Κ». «Εκτιμούμε ότι θα είναι διαχειρίσιμο το πρόβλημα με αυτούς που θα μείνουν». Πηγές πάντως αναφέρουν ότι είναι πολύ πιθανό, τελικά, να ανοίξουν στρατόπεδα για να φιλοξενηθούν αυτοί οι άνθρωποι, έως ότου βρεθεί λύση για το πού θα καταλήξουν.
Πάντως, εφόσον δεν υποβάλλουν αίτηση για άσυλο, η οποία θα πρέπει να εξεταστεί το αργότερο σε διάστημα έξι μηνών, θεωρείται ότι εισήλθαν παράνομα στη χώρα και άρα μπορεί να συλληφθούν. «Για να επιστρέψουν, πρέπει να τους δεχθεί και η χώρα τους. Το Πακιστάν δεν δέχεται. Εχουν γίνει επιστροφές στην Αλβανία και τη Γεωργία το τελευταίο διάστημα», τονίζει ο κ. Μουζάλας.
Ο παραλογισμός
«Σύντομα και οι πρόσφυγες δεν θα περνούν στην ΠΓΔΜ», τονίζει στην «Κ» στέλεχος του υπουργείου Εσωτερικών, με πείρα σε θέματα μετανάστευσης. Aν σήμερα στην Ειδομένη οι Σύροι, οι Αφγανοί και οι Ιρακινοί έχουν «άδεια εισόδου» ως πρόσφυγες, σύντομα, ίσως και τις επόμενες ημέρες, τα σύνορα μπορεί να κλείσουν και γι’ αυτούς. «Κάποιοι μπαίνουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση και πηγαίνουν σε όποια χώρα θέλουν από τη μια, και από την άλλη καλούμε κάποιους άλλους να μπουν στη διαδικασία του προγράμματος μετεγκατάστασης, relocation (αφορά 66.400 αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα μέσα στα επόμενα δύο χρόνια), και να πηγαίνουν υποχρεωτικά σε κάποια από τις χώρες που έχουν προσφέρει θέσεις. Είναι παράλογο», αναφέρει ο ίδιος και προσθέτει ότι «εφόσον υιοθετήθηκε νόμιμος δρόμος για την υποδοχή προσφύγων, θα κλείσουν οι υπόλοιποι».
Πάντως η πραγματικότητα για το πρόγραμμα μετεγκατάστασης είναι απογοητευτική. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε ο αναπληρωτής υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας, από οκτώ χώρες της Ε.Ε. έχουν προσφερθεί 295 θέσεις για πρόσφυγες από την Ελλάδα.