Ο Γιάννης αφήνει το κινητό στο τραπέζι. «Αρνούμαι να ασχοληθώ», λέει και κάνει νόημα για δεύτερο ποτό. Το τουίτερ βοούσε με την απόσυρση του παράλληλου προγράμματος και την παρ’ ολίγον ακύρωση του Euroworking Group. Με δεδομένο ότι «παιζόταν» η εκταμίευση της δόσης, θα περίμενε κανείς ότι ένα τζάνκι της ενημέρωσης όπως αυτός, χωρίς «πλάτες» ή άλλο αναπαυτικό μαξιλάρι σε περίπτωση που το έδαφος αποφασίσει να φύγει κάτω από τα πόδια του, θα ενδιαφερόταν περισσότερο για τις ραγδαίες εξελίξεις. Ομως όχι. Οπως πολλοί άλλοι στη χώρα, ανεξαρτήτως θέσης και ιδεολογίας, βιώνει κι αυτός έντονα τα συμπτώματα μιας ιδιάζουσας «πολιτικής μελαγχολίας».
Δανειζόμαστε τον όρο από τον διδάκτορα Εργασιακής/Οργανωσιακής Ψυχολογίας και οικονομικό επιθεωρητή στο υπουργείο Οικονομικών κ. Γιάννη Μάρκοβιτς, που τον χρησιμοποίησε για να περιγράψει τη γενικευμένη κατήφεια λόγω της «κατάπτωσης και της απαξίωσης των πολιτικών υποκειμένων και του πολιτικού λόγου» (tvxs.gr, 10/09). Και του περασμένου καλοκαιριού που ακόμα βαραίνει πάνω μας. Ουδείς μοιάζει να έχει συνέλθει από το καρδιοχτύπι, την αγωνία, τις εντάσεις. Τον φόβο του χάους, τη διάψευση των προσδοκιών. Μολονότι η χώρα εξακολουθεί να βρίσκεται σε τεντωμένο σκοινί, η μόνη άμυνά μας φαίνεται ότι είναι η αποστροφή προς την πολιτική και τις εξελίξεις, ένα εκούσιο μούδιασμα που μας αναισθητοποιεί. (Συν τοις άλλοις, αν σε κάτι εκπαιδευτήκαμε τον περασμένο Ιούλιο είναι να μην παίρνουμε πολύ στα σοβαρά τους συναγερμούς που σημαίνει το τουίτερ. Αυτό ας το εντάξουμε στα θετικά).
Το φαινόμενο αυτής της αποστασιοποίησης από τα κόμματα και την πολιτική αποτυπώνεται και σε αριθμούς. Σύμφωνα με στοιχεία που αντλήσαμε από το μεγάλο ερευνητικό πρόγραμμα Ελλάδα 2.0 που υλοποιεί η QED από το 2009, προκύπτει πράγματι ότι γυρνάμε την πλάτη στην πολιτική. Συγκεκριμένα, σε δείγμα 23.933 ατόμων, 18-65 ετών, το ποσοστό όσων δεν ένιωθαν κοντά σε κανένα κόμμα τον περασμένο Μάρτιο έφτανε το 23%, ενώ σήμερα αγγίζει το 34%. Συνολικά προκύπτει ότι η σχέση των πολιτών με τα κόμματα «τραυματίστηκε» την περίοδο της διακυβέρνησης ΠΑΣΟΚ (2010-2011), με όσους νιώθουν μακριά από τα κόμματα να φτάνουν το 47% τον Ιούνιο του 2011, ποσοστό που σταδιακά μειώθηκε, φτάνοντας προς το τέλος της διακυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας και την προοπτική του ΣΥΡΙΖΑ, το Μάρτιο του 2014, το 28%. Το ενδιαφέρον γιγαντώθηκε τον Μάρτιο του 2015 (23%) για να περιοριστεί εκ νέου μετά το καλοκαίρι.
Από την ίδια έρευνα προκύπτει επίσης ότι, ενώ την περίοδο 2010-2012, από τα κόμματα απομακρύνθηκαν κατά κύριο λόγο οι μεγαλύτεροι (30-49 ετών και 50-64 ετών), με τους νέους να διατηρούν ακόμα την ελπίδα για το αύριο, η σημερινή αποστασιοποίηση δεν έχει ηλικιακό πρόσημο: μικροί, μεγάλοι δηλώνουν απογοήτευση και παραίτηση. Ταυτόχρονα καταγράφεται και κρίση των θεσμών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η εμπιστοσύνη των πολιτών στο Κοινοβούλιο που είχε φτάσει στο 27% τον Μάρτιο του ’15, κατέρρευσε τον Νοέμβριο του 2015 στο 6% (QED).
Μην πάμε μακριά. Τα «νούμερα» της τελευταίας συνέντευξης του πρωθυπουργού στην ΕΡΤ (7/12) ήταν ενδεικτικά. Ο μέσος όρος τηλεθέασης έφτασε μόλις το 10,4%, ποσοστό που αντιστοιχεί σε απόλυτα νούμερα σε περίπου 453.000 τηλεθεατές. Το ποσοστό ήταν χαμηλότερο στα περίφημα «νεανικά κοινά», την ηλικιακή ομάδα 15-44, όπου ο μέσος όρος διαμορφώθηκε στο 5,7%. Υπενθυμίζεται ότι η συνέντευξη του πρωθυπουργού μεταδόθηκε στην prime time ζώνη, καθώς ξεκίνησε λίγα λεπτά πριν από τις 22.00 και ολοκληρώθηκε περίπου στις 23.30. Ωστόσο, το ενδιαφέρον κέντρισε περισσότερο ο Βασίλης Λεβέντης που την ίδια ώρα μιλούσε στο Star (20,4%). Αντίθετα, τη συνέντευξη του πρωθυπουργού στην ΕΡΤ στις 29 Ιουνίου είχε δει το 24,4% του τηλεοπτικού κοινού (1,03 εκατ. τηλεθεατές), ενώ την ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο Ευρωκοινοβούλιο είχαν παρακολουθήσει απευθείας σε πέντε κανάλια τουλάχιστον 1,2 εκατ. τηλεθεατές.