Τις τελευταίες μέρες πυκνώνουν οι αναφορές, σύμφωνα με τις οποίες η Ελληνική Αστυνομία και ο Frontex θα ξεκινήσουν επιτόπιους ελέγχους σε εθελοντές και ΜΚΟ, που δραστηριοποιούνται στην αντιμετώπιση του προσφυγικού στα νησιά. Εκ πρώτης όψεως, η εν λόγω προσέγγιση μοιάζει περιττή και έχει προκαλέσει αντιδράσεις. «Μια προσεκτικότερη, όμως, εξέταση και η γνώση των συνθηκών του πεδίου εδώ μπορεί να μας πείσει για το αντίθετο» απαντά στην «Κ» από τη Λέσβο η κ. Φωτεινή Ράντσιου, που έχει εμπειρία 20 ετών από ανθρωπιστικές αποστολές του ΟΗΕ, και τώρα εργάζεται στο νησί για το Solidarity Now. «Εδώ δραστηριοποιούνται συνολικά 80 ΜΚΟ, εκ των οποίων μόνον 50 έχουν διαπιστευθεί στις αρχές. Εθελοντικές ομάδες σχηματίζονται και εμφανίζονται κυριολεκτικά σε κάθε κόλπο, βόρεια και ανατολικά του νησιού. Συχνά οι πρόσφυγες που φτάνουν με βάρκες συναντούν ίσο ή μεγαλύτερο αριθμό εθελοντών, που μαλώνουν μεταξύ τους ποιος θα τους παράσχει βοήθεια» περιγράφει.
Ο τοπικός πληθυσμός έχει δυσαρεστηθεί, οι αλιείς που πρώτοι συνέβαλαν στις διασώσεις έχουν παραγκωνιστεί, ακόμα και από ανθρώπους που δεν γνωρίζουν από θάλασσα ούτε καν από κολύμπι. «Οι ψαράδες έχουν προσπαθήσει να εξηγήσουν, π.χ., ότι πρέπει να μη σταματούν τις βάρκες προτού φτάσουν στην ακτή αλλά να τις αφήνουν να έρχονται με το κύμα, προς αποφυγή ανατροπής». Ο Δήμος έχει καλέσει τις ΜΚΟ να καταγραφούν, μόνο μέρος αυτών το έπραξε. Το Εμπορικό Επιμελητήριο κάλεσε πάνω από 50 ΜΚΟ σε συνάντηση, μόνο 10 ανταποκρίθηκαν. Ο Ιατρικός Σύλλογος Λέσβου έχει επανειλημμένα ζητήσει από τον Οκτώβριο τη διαπίστευση των ιατρικών οργανώσεων, στην οποία μόνον μία προχώρησε.
Οσοι βρίσκονται στη Λέσβο γίνονται μάρτυρες πολλών οξύμωρων σχημάτων. «Εκατοντάδες εθελοντές έχουν έρθει από τη Δανία, τη στιγμή που η χώρα τους συζητεί την κατάσχεση μετρητών και κοσμημάτων για την κάλυψη των εξόδων τους. Δεν θα ήταν πιο χρήσιμο να ασκούσαν πίεση ενάντια σε μια τέτοια πολιτική παραμένοντας στη Δανία;» αναρωτιέται η κ. Ράντσιου. Μια ομάδα των «Σουηδών Δημοκρατών» (ακροδεξιό κόμμα) επισκέφθηκε τη Λέσβο τον Οκτώβριο μοιράζοντας φυλλάδια στους πρόσφυγες που κατέφθαναν στις παραλίες, στα οποία τους ξεκαθάριζαν ότι δεν είναι ευπρόσδεκτοι στη Σουηδία. Την επόμενη βδομάδα, σημειώθηκε εισροή Σουηδών εθελοντών που εργάστηκαν για την «αναστροφή του κλίματος».
Στις αρχές Δεκεμβρίου, όταν οι αφίξεις μετακινήθηκαν από τα βόρεια στα νότια της Μυτιλήνης, αναπτύχθηκε μια νέα τακτική. «Πολλοί εθελοντές είναι σε επαφή με τους πρόσφυγες ή/και τους λαθρεμπόρους, προτού ξεκινήσουν το ταξίδι τους προς τις ελληνικές ακτές. Αφενός, αυτό μοιάζει ως συνεργασία με τους ανθρώπους του λαθρεμπορίου» παρατηρεί η ίδια, «αφετέρου τίθεται και πάλι ένα εύλογο ερώτημα: γιατί οι εθελοντές να μη βρίσκονται στην τουρκική ακτή να βοηθούν εκεί τις οικογένειες των προσφύγων;». Και η Υπατη Αρμοστεία ή άλλοι διεθνείς Οργανισμοί θα μπορούσαν αντίστοιχα να είναι στην απέναντι όχθη για να διαπιστώνουν εγκαίρως τη μεταχείριση των προσφύγων, προτού αυτοί αποτολμήσουν την επικίνδυνη διέλευση προς την Ευρώπη.
Ανησυχία προκαλούν και ορισμένοι εθελοντές με «ασαφείς» στόχους και κίνητρα, συμπεριλαμβανομένων ομάδων θρησκευόμενων -έως ακραίων- μουσουλμάνων από την Ευρώπη. «Με τόσες πολλές εκατοντάδες ανθρώπους σήμερα στα νησιά και τόση λίγη λογοδοσία από πολλές μικρές ομάδες, δεν εκπλήσσει η πρόθεση των αρχών να αποκτήσουν μια σαφέστερη εικόνα της κατάστασης» καταλήγει η κ. Ράντσιου.