«Ταυτόχρονα, προχωράμε και στον αποφασιστικό περιορισμό της σπατάλης στον δημόσιο τομέα και στον περιορισμό προνομίων υπουργών αλλά και βουλευτών. Διότι εμείς δεν ήρθαμε για να καταλάβουμε δομές εξουσίας και προνόμια εξουσίας. Εμείς ήρθαμε για να καταργήσουμε προνόμια και να περάσουμε την εξουσία εκεί από όπου πηγάζει, δηλαδή στον ελληνικό λαό. Αμεσα λοιπόν αποσυμφορούμε τη δημόσια διοίκηση από τις στρατιές συμβούλων και μετακλητών υπαλλήλων των υπουργών».
Τάδε έφη ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, στις προγραμματικές δηλώσεις της πρώτης κυβέρνησής του στις 8 Φεβρουαρίου 2015. Ο Δεκέμβριος του 2015, σχεδόν ένα χρόνο μετά την ανάληψη της διακυβέρνησης από τον ΣΥΡΙΖΑ και τους ΑΝΕΛ, έκλεισε με 1.901 μετακλητούς υπαλλήλους, έναντι 1.888 του Δεκεμβρίου 2014, με κυβέρνηση Σαμαρά, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης.
Καμία τάση μείωσης δεν καταγράφηκε δηλαδή στον αριθμό των μετακλητών υπαλλήλων, όπως εξάλλου και στα μέλη των Δ.Σ. των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου. Ακόμα και ο αναπληρωτής υπουργός Διοικητικής Ανασυγκρότησης Χριστόφορος Βερναρδάκης, μιλώντας την Πέμπτη στους δημοσιογράφους, επιβεβαίωσε ουσιαστικά πως οι μετακλητοί επί κυβέρνησης Τσίπρα είναι στα ίδια επίπεδα με την προηγούμενη. «Οι μετακλητοί σύμβουλοι από τον Δεκέμβριο του 2014 έως τον Ιανουάριο του 2016 είναι λιγότεροι. Ηταν 649 και είναι 618 για τα υπουργεία και τις γενικές γραμματείες», είπε χαρακτηριστικά, απομονώνοντας τα υπουργεία και τις γενικές γραμματείες, ίσως γιατί προέκυπτε αυτή η μικρή μείωση. «Θα μπορούσαν να ήταν και λιγότεροι, το δέχομαι», συμπλήρωσε συγκαταβατικά. Το ζήτημα είναι πως άλλη μία υπόσχεση του ΣΥΡΙΖΑ, για την ανασυγκρότηση της δημόσιας διοίκησης αυτή τη φορά, παραβιάζεται…
Οι μετακλητοί είναι οι υπάλληλοι που προσλαμβάνονται ως ιδιαίτεροι σύμβουλοι υπουργών, υφυπουργών, γενικών γραμματέων, βουλευτών κ.λπ. και είναι άμεσα συνδεδεμένοι με το συγκεκριμένο πολιτικό πρόσωπο. Δηλαδή όταν λήξει η θητεία τους, τότε αποχωρούν (κατά κανόνα) και αυτοί. Το σίγουρο είναι πως όταν έρχεται ένα κόμμα στην κυβέρνηση φέρνει και τους δικούς του μετακλητούς, στη θέση των προηγούμενων. Στο διάστημα της θητείας του ο μετακλητός υπάλληλος πληρώνεται από το Δημόσιο. Μπορεί να είναι ήδη δημόσιος υπάλληλος και να αποσπαστεί στο συγκεκριμένο πολιτικό γραφείο ή να μην είναι, οπότε πρόκειται για πρόσληψη. Ο κάθε βουλευτής, για παράδειγμα, έχει δικαίωμα να έχει μέχρι πέντε μετακλητούς υπαλλήλους, εκ των οποίων οι τρεις πρέπει να είναι αποσπασμένοι δημόσιοι υπάλληλοι και δύο από τον ιδιωτικό τομέα ή άνεργοι. Δυστυχώς, στα γραφεία των υπουργών, υφυπουργών και των γενικών γραμματέων δεν υπάρχει περιορισμός θέσεων. Ο αριθμός τους ορίζεται με μια απλή πράξη του υπουργικού συμβουλίου. Δηλαδή οι ίδιοι οι υπουργοί ορίζουν πόσους (και βεβαίως ποιους) θα πάρουν στο γραφείο τους! Χωρίς κανένα όριο, κανένα κριτήριο…
Η λογική
Απαντώντας στα πυρά κριτικής που δέχθηκε η κυβέρνηση, ο αναπληρωτής υπουργός Χρ. Βερναρδάκης υποστήριξε πως η χρήση μετακλητών επιβάλλεται για να περιβάλλονται οι υπουργοί και τα άλλα κυβερνητικά στελέχη από πρόσωπα της εμπιστοσύνης τους και για να εξασφαλίζεται η πολιτική κατεύθυνση της δημόσιας διοίκησης. Σημείωσε μάλιστα πως αυτό γίνεται και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ενωσης (αναφέρθηκε συγκεκριμένα στη Γαλλία), στις ΗΠΑ κ.λπ.
Αξίζει να σημειωθεί, βεβαίως, πως στις προγραμματικές δηλώσεις της 8ης Φεβρουαρίου 2015, ο Αλ. Τσίπρας έλεγε πως «η νέα κυβέρνηση θα δείξει αμέριστη εμπιστοσύνη στους δημοσίους υπαλλήλους, ανεξάρτητα από τα πολιτικά τους πιστεύω», θέση που δεν επιβεβαιώνεται από τα μέχρι τώρα πεπραγμένα. Από κει και πέρα όμως, κι αυτό δεν αφορά την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ μόνο ή κυρίως, η πρόσληψη μετακλητών πολιτικής επιλογής θα πρέπει να γίνεται χωρίς κριτήρια και χωρίς προσδιορισμό του αριθμού; Βεβαίως, έχει θεσπιστεί η απαγόρευση διορισμού συγγενικού προσώπου υπουργού ή γενικού γραμματέα, αλλά αυτό δεν καλύπτει την περίπτωση κομματικών στελεχών. Σάλος ξέσπασε, για παράδειγμα, από τον διορισμό σε θέσεις μετακλητών μελών της οικογένειας του γραμματέα της ανασυγκροτημένης νεολαίας ΣΥΡΙΖΑ (η πλειοψηφία της οργάνωσης αποσκίρτησε μετά την υπογραφή του μνημονίου από τον Αλ. Τσίπρα), ο οποίος μάλιστα επιχείρησε να δικαιολογήσει τις πράξεις αυτές με αναφορές στις αγωνιστικές περγαμηνές της οικογένειάς του!
Εφαρμόζοντας ένα μνημόνιο που ψήφισε από κοινού με τα κόμματα της προηγούμενης συγκυβέρνησης, αποτελεί ιδιαίτερη απειλή για την κυβέρνηση Τσίπρα η απώλεια του «ηθικού πλεονεκτήματος», που ήθελε να φέρει ως φωτοστέφανο μια κυβέρνηση που αναφέρεται στην Αριστερά. Ισως η μεγαλύτερη ήττα της είναι πως απαντά στις κατηγορίες πως «τα ίδια έκαναν και οι προηγούμενοι». Μα ακριβώς αυτό είναι το θέμα: οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ ήθελαν η κυβέρνηση Τσίπρα να κάνει το διαφορετικό και όχι να είναι «μία από τα ίδια»…
Ο Μαρξ και τα… κλιμάκια μισθών
Ειδική πριμοδότηση θέσπισε η κυβέρνηση Τσίπρα για τις οικονομικές απολαβές των μετακλητών υπαλλήλων. Οι μετακλητοί δεν λαμβάνουν τις προβλεπόμενες αποδοχές ενός νεοδιοριζόμενου, ανάλογα με τα τυπικά προσόντα που διαθέτουν, αλλά επιδοτούνται με 10 μισθολογικά κλιμάκια (για τα οποία ένας δημόσιος υπάλληλος θέλει 20 χρόνια)! «Ο λόγος που τους δίνονται 10 μισθολογικά κλιμάκια είναι ότι οι θέσεις αυτές είναι επιτελικές και δεν μπορούν να πληρώνονται με 600 ευρώ», είπε ο αναπληρωτής υπουργός Χρ. Βερναρδάκης την Πέμπτη. Το να θυμίσει κανείς πως ο Μαρξ έλεγε ότι οι δημόσιοι λειτουργοί πρέπει να αμείβονται με τον βασικό μισθό του εργάτη, θα ήταν μάλλον γκροτέσκο στη συγκεκριμένη «αριστερή κυβέρνηση»… Από την άλλη θετικά κρίνεται το γεγονός πως η κυβέρνηση Τσίπρα νομοθέτησε την ένταξη των αμοιβών των μετακλητών στα κλιμάκια του ενιαίου μισθολογίου, με αποτέλεσμα να είναι συγκεκριμένες και να μην καθορίζονται κατά βούληση. Αλλά, όπως είδαμε, θεσπίστηκε ταυτόχρονα η πριμοδότησή τους.
Οσον αφορά τις αυξομειώσεις του αριθμού των μετακλητών το 2015, βλέπουμε πως τους εκλογικούς μήνες ο αριθμός των μετακλητών πέφτει σημαντικά, καθώς λείπουν οι σύμβουλοι των βουλευτών, ενώ δεν διαθέτουν μετακλητούς οι υπηρεσιακοί υπουργοί. Αμέσως μετά, αρχίζουν οι προσλήψεις του συντάγματος των μετακλητών… Μπορεί κανείς να παρατηρήσει πως η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ ήταν πιο φειδωλή, καθώς σταδιακά έφτασε τον Ιούλιο στους 1.670 μετακλητούς, ενώ μετά την επανεκλογή της, ο Νοέμβριος βρήκε στα γραφεία τους (ελπίζουμε) πάνω από 1.800 συμβούλους και ο Δεκέμβριος 1.901.