Ανησυχίες ότι μέσω της Ελλάδας διακινούνται κλεμμένες αρχαιότητες από τη Συρία και το Ιράκ εκφράζουν αξιωματούχοι των διωκτικών αρχών, όπως επίσης Ελληνες και ξένοι αρχαιολόγοι. Οπως επισημαίνουν, η Τουρκία αποτελεί «αποθήκη» των αρχαιοκαπήλων και η χώρα μας «πέρασμα» προς την Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. Πάνω από 2.000 αρχαία αντικείμενα, προερχόμενα από περιοχές που ελέγχει το Ι.Κ., έχει κατασχέσει μέχρι στιγμής η τουρκική αστυνομία, ενώ πολύ περισσότερα εκτιμάται ότι έχουν καταλήξει στα χέρια εμπόρων στην Αυστρία, τη Γερμανία, τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αμέσως μετά την καταστροφή των μνημείων της Παλμύρας, τον περασμένο Σεπτέμβριο, το Αρχηγείο του Λιμενικού εξέδωσε διαταγή που αφορούσε τη συλλογή πληροφοριών για υποθέσεις διακίνησης κλεμμένων αρχαιοτήτων από τη Συρία και το Ιράκ. Το διαβαθμισμένο έγγραφο συνέταξε η Διεύθυνση Ασφάλειας του Αρχηγείου, ζητώντας από τα στελέχη του σώματος «στη διάρκεια συνεντεύξεων (debriefings) με μετανάστες, να προβαίνουν σε ενέργειες για τη συλλογή πληροφοριών, αναφορικά με την παράνομη μεταφορά αρχαιοτήτων από την Παλμύρα».
Σύσκεψη στο υπ. Πολιτισμού
Την ίδια περίοδο, σε παράρτημα του υπ. Πολιτισμού, στο Θησείο, είχε πραγματοποιηθεί η πρώτη κλειστή σύσκεψη στην Ελλάδα, με θέμα τη διακίνηση αρχαίων από τη Συρία, το Ιράκ και τη Λιβύη, με τη συμμετοχή εκπροσώπων των διωκτικών αρχών. Εκεί είχε συζητηθεί το ενδεχόμενο οι «ματωμένες αρχαιότητες», τις οποίες διακινεί το Ι.Κ., να διέρχονται από ελληνικό έδαφος, ενώ υπήρξε ενημέρωση για μυστική έρευνα της ΕΛ.ΑΣ. που είχε ως αντικείμενο την ταυτοποίηση αλλοδαπού αρχαιοκαπήλου στη Βόρεια Ελλάδα.
Αστυνομική πηγή που ρωτήθηκε σχετικά, εξήγησε στην «Κ» ότι στα γραφεία του τμήματος Δίωξης Αρχαιοκαπηλίας της Αθήνας, στον 6ο όροφο της ΓΑΔΑ, είχε φτάσει πληροφορία σχετικά με υπήκοο Συρίας που ζει στη Θεσσαλονίκη και ψάχνει αγοραστές για αρχαία νομίσματα. Εγιναν έρευνες σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη, δίχως οι αστυνομικοί να εντοπίσουν τον ύποπτο. Επιπλέον, στη διάρκεια της σύσκεψης, εκπρόσωπος των Τελωνείων παρουσίασε επιχειρησιακά σχέδια που είχαν οδηγήσει σε εντοπισμό δύο αρχαίων νομισμάτων και μιας εικόνας από τη Μέση Ανατολή.
Τη διεξαγωγή της σύσκεψης επιβεβαίωσε, μιλώντας στην «Κ», η γενική γραμματέας του υπ. Πολιτισμού, Μαρία Βλαζάκη. Αποκάλυψε ότι το επόμενο διάστημα Ελληνες αρχαιολόγοι θα ταξιδέψουν στο Ιράκ για να μετάσχουν στην καταγραφή αρχαιοτήτων που φυλάσσονται σε μουσείο στις βόρειες επαρχίες της χώρας.
Σύμφωνα με Ελληνες ερευνητές, το τελευταίο διάστημα, Σύροι πρόσφυγες καταγγέλλουν ότι Τούρκοι δουλέμποροι τους αποσπούν αρχαιότητες που έχουν στην κατοχή τους, συχνά με την κάλυψη της τουρκικής αστυνομίας. Ενα τέτοιο περιστατικό φέρεται να διαδραματίστηκε τη 14η Δεκεμβρίου σε ερημική, παραθαλάσσια περιοχή κοντά στη Μαρμαρίδα, όπου δουλέμποροι αφαίρεσαν αρχαία κοσμήματα από Σύρους πρόσφυγες, πριν τους επιτρέψουν να επιβιβαστούν σε βάρκα με προορισμό νησί του Ανατολικού Αιγαίου.
Ο Σύρος αρχαιολόγος, Amr Al Azm (εγκατέλειψε τη Δαμασκό και σήμερα διδάσκει στο Shawnee State University του Οχάιο), επισημαίνει στην «Κ» ότι η Τουρκία αποτελεί βασικό κόμβο στη διακίνηση αρχαιοτήτων και προσθέτει ότι η Βουλγαρία και η Ελλάδα βρίσκονται κατά μήκος του δρομολογίου που οδηγεί στην Κεντρική και Δυτική Ευρώπη. «Οι λαθρέμποροι από τις περιοχές που ελέγχει το Ι.Κ. διακινούν τα κλεμμένα αρχαία μέσω της Τουρκίας. Οι υπόλοιποι δραστηριοποιούνται μέσω Λιβάνου» αναφέρει, προσθέτοντας ότι η τιμή για κάθε αντικείμενο που διακινείται κυμαίνεται από 25.000 έως 150.000 δολάρια. «Μετά την έναρξη των ρωσικών αεροπορικών επιχειρήσεων, οι πλειστηριασμοί αρχαιοτήτων που γίνονται στη Ράκα της Συρίας υπό την “αιγίδα” του Ι.Κ. έχουν πολλαπλασιαστεί, καθώς μεταξύ των τζιχαντιστών υπάρχει φόβος ότι οι βόμβες θα καταστρέψουν τις αποθήκες όπου φυλάσσονται οι προς πώληση αρχαιότητες». Από την πλευρά της, η Lynda Albertson, επικεφαλής της Οργάνωσης για την Ερευνα Εγκλημάτων κατά της Τέχνης (ARCA – Association for Research into Crimes against Art), σημειώνει ότι σε τουλάχιστον 2.000 υπολογίζονται κλεμμένες συριακές αρχαιότητες που έχουν βρεθεί και κατασχεθεί στην Τουρκία. Ακόμα, προσθέτει ότι σημαντικά μεγαλύτερος είναι ο αριθμός των κειμηλίων που έχουν καταλήξει στα χέρια εμπόρων στην Αυστρία, τη Γερμανία, τη Μ. Βρετανία και τις ΗΠΑ. «Η Ελλάδα αποτελεί χώρα transit για μετανάστες και πρόσφυγες και επομένως είναι πιθανό να διακινούνται μέσω της χώρας σας αρχαιότητες από τη Συρία και το Ιράκ», τονίζει.
Το FBI σε εγρήγορση για τη λαθροδιακίνηση
Επαφές με Ελληνες αστυνομικούς είχαν το τελευταίο διάστημα αξιωματούχοι του FBI. Αντικείμενο των συναντήσεων ήταν η ενίσχυση της συνεργασίας για τον περιορισμό του λαθρεμπορίου αρχαιοτήτων από περιοχές που ελέγχει το Ισλαμικό Κράτος. Η κεντρική υπηρεσία του FBI εξάλλου είχε ήδη από τα τέλη Αυγούστου εκδώσει ανακοίνωση, ενημερώνοντας τους εμπόρους τέχνης ότι «κειμήλια από τη Μέση Ανατολή που διακινούν τρομοκρατικές οργανώσεις όπως το Ι.Κ. έχουν μπει στην αγορά αρχαιοτήτων». Η ανακοίνωση έκανε αναφορά σε ευρήματα που είχαν προκύψει κατά τη διάρκεια επιχείρησης για την εξουδετέρωση του «υπουργού» Οικονομικών του Ι.Κ. Abu Sayyaf στην ανατολική Συρία. Τότε, εκτός από αρχαία κειμήλια είχαν βρεθεί σημειώματα που αποκάλυπταν λαθροδιακίνηση αρχαιοτήτων «βιομηχανικής κλίμακας». Κατασχεθέντα έγγραφα που δημοσιοποίησε τον Σεπτέμβριο το υπ. Εξωτερικών των ΗΠΑ, φέρουν τη σφραγίδα του «τμήματος Φυσικών Πόρων και Αρχαιοτήτων» του Ι.Κ. και αναφέρουν μεταξύ άλλων:
«Απαγορεύεται σε κάθε αδελφό του Ι.Κ. να κάνει αρχαιολογικές ανασκαφές δίχως να έχει νωρίτερα λάβει επίσημη άδεια από το τμήμα Φυσικών Πόρων και Αρχαιοτήτων (…). Οποιος αποδειχθεί ότι παραβιάζει τη διαταγή τιμωρείται με ποινή, σύμφωνα με το δικαστήριο της σαρία. Ο Αλλάχ να σας ανταμείβει».