Η πρόσφατη μικρή έρευνα της «Κ» για τα «διαμάντια» που εκστομίζουν οι τουρίστες στους Ελληνες ξεναγούς, έφερε στην επιφάνεια ένα ζήτημα που απασχολεί τον συγκεκριμένο κλάδο εδώ και λίγο καιρό: τον τρόπο με τον οποίο αποκτά κανείς επισήμως τον επαγγελματικό τίτλο, καθώς άλλαξε το πλαίσιο της κατάρτισης που ίσχυε μέχρι πρότινος στη χώρα μας. Προκύπτουν πολλά ερωτήματα: Μπορεί να θεωρηθεί το εν λόγω επάγγελμα «κλειστό» στους νεοεισερχόμενους; Ποια είναι η ενδεδειγμένη εκπαίδευση που πρέπει να έχουν οι ξεναγοί, έτσι ώστε να κάνουν τη δουλειά τους με επάρκεια στη σημερινή εποχή; Πρέπει να πληρώνουν δίδακτρα ή όχι; Θα ήταν καλό για την Ελλάδα, να μπορούν να ασκούν το επάγγελμα πολίτες άλλης εθνικότητας; Ο αντιπρόεδρος του Σωματείου Διπλωματούχων ξεναγών, Ανδρέας Λαζαρίδης και η Μουσειολόγος, Ματούλα Σκαλτσά, υπεύθυνη Προγραμμάτων Κατάρτισης στο επάγγελμα του Ξεναγού στο ΑΠΘ, διασταυρώνουν τα ξίφη τους με επιχειρήματα.
Ανδρέας Λαζαρίδης: «Εκπαιδευόμαστε ασταμάτητα»
Mέχρι το 2012 λειτουργούσαν οι σχολές ξεναγών, αναγνωρισμένες και στο εξωτερικό, με σπουδαστές που μιλούσαν τουλάχιστον μία γλώσσα άπταιστα, με διάρκεια σπουδών πέντε εξαμήνων, και με 110 μέρες εκδρομών, οι οποίες κάλυπταν όλη την Ελλάδα. Ολοι αυτοί οι απόφοιτοι καλύπτουν τις ανάγκες της τουριστικής αγοράς σε 26 γλώσσες και έχουν άριστη φήμη μεταξύ των ξένων επισκεπτών και των τουριστικών πρακτόρων.
Σήμερα οι σχολές δεν λειτουργούν, το επάγγελμα του ξεναγού με διάφορα και ευφάνταστα τεχνάσματα βαφτίστηκε «κλειστό» και τώρα υπάρχουν πια επί πληρωμή ταχύρρυθμα σεμινάρια κατάρτισης ξεναγών διάρκειας δύο μηνών!
Τώρα πια δεν απαιτούνται εξετάσεις στη γλώσσα, ένα χαρτί και μόνο αρκεί για να αποδείξει ότι μιλάς μια ξένη γλώσσα, η οποία κατά βάση είναι μόνο αγγλικά πια.
Ενα πρωί ξύπνησε κάποιος άσχετος με τον τουρισμό και αποφάσισε να προσφέρει αυτά τα προγράμματα με βαρύγδουπους τίτλους σε πτυχιούχους αρχαιολογίας και κάποιων περίπου συναφών σπουδών, με την πρόφαση να εκσυγχρονίσει την εκπαίδευση των ξεναγών· «ανακάλυπτε» εναλλακτικές μορφές τουρισμού και βιωματικές ξεναγήσεις. Λες και οι διπλωματούχοι ξεναγοί όλα αυτά τα χρόνια δουλεύαμε ατάραχοι και εφησυχασμένοι. Η σχολή μάς έδωσε τα εφόδια για να φτιάχνουμε καινούργια προγράμματα και να βρίσκουμε όλες τις απαραίτητες πληροφορίες, αλλά και την ευελιξία και την προσαρμοστικότητα στις δύσκολες συνθήκες της αγοράς. Με σεμινάρια τεχνικών ξενάγησης σε συνεργασία με την Παγκόσμια Ομοσπονδία Ξεναγών εκπαιδευόμαστε ασταμάτητα με βάση τις νέες απαιτήσεις της εποχής μας.
Ξεναγός δεν είναι μόνο να αραδιάζεις ασταμάτητα ατελείωτες πληροφορίες, κολλημένος σε ένα μουσείο ή έναν αρχαιολογικό χώρο. Είναι πολλά πράγματα μαζί, που κάνουν τον ξένο επισκέπτη να αγαπήσει την Ελλάδα μέσα από τον ξεναγό του, εφόσον ζει μαζί του καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού του.
Γιατί, λοιπόν, αυτοί οι πτυχιούχοι δεν θα μπορούσαν να φοιτούν δωρεάν στη σχολή ξεναγών, όπως έκαναν ώς τώρα; Μάλιστα, είχαν και απαλλαγές από μερικά μαθήματα. Εξάλλου οι περισσότεροι από τους αποφοίτους των σχολών ξεναγών ήταν πάντα απόφοιτοι ΑΕΙ.
* Ο κ. Ανδρέας Λαζαρίδης είναι αντιπρόεδρος του Σωματείου Διπλωματούχων Ξεναγών.
Ματούλα Σκαλτσά: «Υπάρχει αγορά για όλους…»
Περιμένουμε φέτος 27.000.000 τουρίστες. Μέχρι το 2022 (World Travel and Tourism Council) μία στις δέκα θέσεις εργασίας παγκοσμίως θα είναι στον τουρισμό. Υπάρχει αγορά για όλους. Δεν μπορεί η συνδικαλιστική πίεση να βρίσκει παραθυράκι είτε στην κατασυκοφάντηση άξιων νέων συναδέλφων τους –μήπως είναι ψέμα ότι δεν τους δέχονται ισότιμα στον σύλλογο ξεναγών;– είτε στον περιορισμό του αριθμού των «Ταχύρρυθμων Προγραμμάτων» είτε στην εισαγωγή κριτηρίων αποκλεισμού. Στα δικά μας «Προγράμματα», στο ΑΠΘ, εκπαιδεύουμε σε θεωρίες κριτικής σκέψης, παρέχοντας σύγχρονα εργαλεία ερμηνείας του πολιτισμού. Είναι υπερεντατικά διάρκειας 250 ωρών τουλάχιστον, με 120 ώρες διαλέξεις από διακεκριμένους πανεπιστημιακούς και 130 ώρες πρακτικής πρότυπων και πρωτότυπων ξεναγικών ασκήσεων στις νέες μεθόδους επικοινωνίας και ερμηνείας.
Εισέρχονται αποκλειστικά πτυχιούχοι πανεπιστημίων, έχοντας ολοκληρώσει σπουδές οκτώ εξαμήνων τουλάχιστον, στις οποίες προστίθενται αυτές της κατάρτισης, ενώ έχουν ήδη εκπαιδευτεί στο πανεπιστήμιο να αναζητούν στις πηγές όποιο νέο ερώτημα ή σύγχρονες θεωρίες κριτικής. Επιπλέον, οι περισσότεροι έχουν τουλάχιστον έναν μεταπτυχιακό τίτλο, αν δεν είναι διδάκτορες ή υποψήφιοι διδάκτορες. Πρόκειται για απολύτως αξιοκρατική επιλογή των κάθε φορά αρίστων 40 ανάμεσα σε περίπου 250.
Είναι ψέμα ότι το επάγγελμα του ξεναγού ήταν πάντα ανοιχτό διότι, τώρα που πάει να ανοίξει, οι ξεναγοί κάνουν τα πάντα για να ελεγχθεί η προσέλευση στα ταχύρρυθμα: Φέτος για πρώτη φορά η άριστη γνώση της αγγλικής όχι μόνο δεν θεωρείται ικανό προσόν εισαγωγής, αλλά ούτε μοριοδοτείται! Η Ελλάδα επιβάλλει στους εκπαιδευόμενους των ταχυρρύθμων, που πληρώνουν την εκπαίδευσή τους, να γνωρίζουν άριστα τη γαλλική, ισπανική, ιταλική ή ρωσική.
Δεν θα σχολιάσω την ξενοφοβική αποστροφή περί Βρετανού ξεναγού που, αν και νόμιμος (Οδηγία 36/2005 της Ε.Ε.), θα μπορεί να μιλάει στους «ξεναγούμενους για τα “Ελγίνεια” ή τον Γερμανό που θα ξεναγεί περί ελληνικής οικονομικής κρίσης ή τον Σκοπιανό ή τον Τούρκο που θα ξεναγούν περί εθνικών μας θεμάτων», όπως υποστηρίζει ο πρόεδρος των ξεναγών, Κρίτων Πιπέρας, στο άρθρο που δημοσιεύτηκε στην «Κ».
Πέραν του ότι όλα αυτά κινούνται στη σφαίρα δημιουργικής φαντασίας, εκφράζουν και το επίπεδο της εθνοαμυντορικής και πατριδοκαπηλικής επιχειρηματολογίας.
* Η κ. Ματούλα Σκαλτσά είναι καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης και Μουσειολογίας, ΑΠΘ, διευθύντρια του Μεταπτυχιακού Μουσειολογία-Διαχείριση Πολιτισμού, υπεύθυνη Προγραμμάτων Κατάρτισης στο Επάγγελμα του Ξεναγού.