«Στον ύπνο» έπιασε τις υγειονομικές αρχές η προσφυγική κρίση και το σφράγισμα της βαλκανικής οδού. Αν και τα πρώτα «μηνύματα» για τον εγκλωβισμό προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα είχαν αρχίσει να φτάνουν από τον περασμένο Ιανουάριο, μόλις πριν από δέκα ημέρες το υπουργείο Υγείας έλαβε ουσιαστική δράση αναθέτοντας στο Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας τον συντονισμό υγειονομικών δράσεων, που γίνονται σχεδόν αποκλειστικά από οργανώσεις και εθελοντές, στους όλο και διογκούμενους καταυλισμούς.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αργών αντανακλαστικών είναι η Ειδομένη, όπου μόλις την περασμένη Τρίτη και όταν πλέον ο πληθυσμός των προσφύγων είχε ξεπεράσει τις 13.000, το υπουργείο Υγείας μέσω του Κέντρου Ελέγχου Πρόληψης Νοσημάτων έστειλε δύο κινητές μονάδες στελεχωμένες με γιατρούς και υγειονομικό προσωπικό. Σε αυτόν τον πληθυσμό, τα περισσότερα περιστατικά αφορούν παιδιά με πυρετό και λοιμώξεις του αναπνευστικού. Οι υπεύθυνοι του υπουργείου Υγείας σε κάθε τόνο διαβεβαιώνουν ότι δεν τίθεται θέμα «υγειονομικής βόμβας», ωστόσο δεν αποκλείουν κανένα ενδεχόμενο εάν οι συνθήκες διαμονής στους καταυλισμούς δεν βελτιωθούν άμεσα. Στο ίδιο πλαίσιο, την περασμένη Τετάρτη η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών συνέστησε τον εμβολιασμό των παιδιών για ιλαρά-ερυθρά-παρωτίτιδα και διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη-πολιομυελίτιδα και των νεογνών για φυματίωση.
Εδώ και περίπου δέκα ημέρες το Εθνικό Κέντρο Επιχειρήσεων Υγείας έχει αναλάβει συντονιστικό ρόλο για τις δράσεις υγειονομικής φροντίδας. Οπως αναφέρει στην «Κ» ο διοικητής του ΕΚΕΠΥ Νίκος Παπαευσταθίου, «προς το παρόν η κατάσταση είναι διαχειρίσιμη, αλλά θέλει πολλή δουλειά το θέμα του συντονισμού». Και προσθέτει «σκοπός μας είναι, σε αυτή την κρίση, να συντονίσουμε και να βοηθήσουμε και όχι να καπελώσουμε τους άλλους». Οι ΜΚΟ ανέλαβαν από την αρχή δράσεις υγειονομικής κάλυψης των καταυλισμών όπου διαρκώς προσετίθεντο νέοι εθελοντές χωρίς να υπάρχει πάντα σχέδιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το λιμάνι του Πειραιά, όπου έχει παρατηρηθεί την ίδια στιγμή σε μία πύλη να υπάρχει υπερπληθώρα γιατρών και σε άλλο σημείο κανένας.
Συντονιστές «πεδίου»
Στον Πειραιά και στο Ελληνικό, εδώ και μία εβδομάδα το ΕΚΕΠΥ έχει τοποθετήσει συντονιστές «πεδίου» σε δύο οκτάωρες βάρδιες, στα γενικά καθήκοντα των οποίων περιλαμβάνονται μεταξύ άλλων να επιβλέπουν τυχόν κενά στα ιατρεία με βάση το προκαθορισμένο ημερήσιο πρόγραμμα, αλλά και να μεσολαβούν μεταξύ εθελοντών και ΕΚΕΠΥ σε περίπτωση αναγκαίας διακομιδής σε νοσοκομείο. Στις οδηγίες που έχουν λάβει οι συντονιστές είναι να μην αφήνουν ομάδες ή άτομα που δεν αποτελούν μέρος του προκαθορισμένου προγράμματος να δράσουν (π.χ. να εμβολιάσουν), σε μία προσπάθεια τήρησης ενός έστω μίνιμουμ επιπέδου ελέγχου για την προστασία των προσφύγων. Και τα δύο αυτά σημεία καλύπτονται σε 24ωρη βάση από ασθενοφόρα του ΕΚΑΒ, και σε 16ωρη ή 12ωρη βάση από εθελοντές –κυρίως– γιατρούς. Οι παιδίατροι είναι λίγοι και καλύπτουν 4 με 8 (το πολύ) ώρες τα αυτοσχέδια ιατρεία.
Στην Ειδομένη με την πληθώρα των ΜΚΟ, ώς την Τετάρτη δεν υπήρχε «συντονιστής πεδίου». Λόγω κλιματολογικών συνθηκών και συνθηκών διαβίωσης, τα προβλήματα υγείας –κυρίως λοιμώξεις του αναπνευστικού– είναι πολύ συχνότερα. Το βάρος νοσηλείας ασθενών προσφύγων πέφτει στα υποστελεχωμένα νοσοκομεία Κιλκίς, Γουμένισσας και Πολυκάστρου. Μόνο στο νοσοκομείο του Κιλκίς έχουν διακομιστεί το τελευταίο τρίμηνο περισσότεροι από 230 πρόσφυγες εκ των οποίων οι 78 χρειάστηκε να νοσηλευθούν.