Χωρίς παρατράγουδα, υπό αυστηρότατα μέτρα ασφαλείας και περίπου τρεις ώρες πριν από τον αρχικό σχεδιασμό, στις επτά και μισή το πρωί της Δευτέρας, πραγματοποιήθηκε η πρώτη επαναπροώθηση 136 παράτυπων μεταναστών, έναντι των 250 που προέβλεπε η προγραμματισμένη διαδικασία, από τη Λέσβο στο Δικελί της Τουρκίας.
Η επιχείρηση ξεκίνησε γύρω στις τρεις τα ξημερώματα στο χοτ σποτ της Μόριας με την άφιξη των τεσσάρων λεωφορείων που θα μετέφεραν τους μετανάστες μέχρι το λιμάνι αλλά και των αστυνομικών που θα τους συνόδευαν εν πλω για λόγους ασφαλείας. Του ταξιδιού της επιστροφής προς τα τουρκικά παράλια είχε προηγηθεί σωματικός έλεγχος και έλεγχος αποσκευών, ενώ Τούρκοι αξιωματούχοι που βρίσκονταν στο νησί τσέκαραν τις λίστες με τα ονόματα. Ακολούθησε η επιβίβαση των μεταναστών μαζί με ισάριθμους αστυνομικούς της Frontex, τέσσερις γιατρούς και τουλάχιστον τέσσερις μεταφραστές στα πλοία «Ναζλί Ζαλέ» και «Λέσβος». Για την διαδικασία επαναπροώθησης επιστρατεύτηκαν τουλάχιστον 120 αξιωματούχοι της Frontex και 700 άνδρες της ΕΛ.ΑΣ.
«Αστυνομικοί κυρίως από τη Γαλλία, αλλά και τη Δανία, τη Λετονία, τη Λιθουανία και το Λουξεμβούργο ήρθαν στο νησί για την επιχείρηση επαναπροώθησης», δηλώνει στην «Κ» η εκπρόσωπος της Frontex Εύα Μονκιούρ προσθέτοντας ότι «τις επόμενες ημέρες θα αναλάβουν δράση και αξιωματούχοι ασφαλείας από την Πορτογαλία που βρίσκονται ήδη στο νησί».
Οι μετανάστες που επιβιβάστηκαν στα πλοία προέρχονταν από το Πακιστάν, το Μαρόκο, τη Σρι Λάνκα, την Αλγερία και την Τυνησία. Μεταξύ αυτών και δύο Σύροι πρόσφυγες που επέστρεψαν οικειοθελώς για οικογενειακούς λόγους. Την ίδια ώρα 66 άνθρωποι των ίδιων εθνικοτήτων αποχωρούσαν από τη Χίο.
«Πρόκειται για άτομα που δεν συμπεριλαμβάνονταν στη λίστα όσων είχαν καταθέσει αίτημα για άσυλο και για την μεταφορά τους τηρήθηκαν όλες οι προβλεπόμενες νομικές διαδικασίες», συμπληρώνει η κ. Μονκιούρ. Και μπορεί η πρώτη επαναπροώθηση από τη Λέσβο να πραγματοποιήθηκε ομαλά, ωστόσο κάποιοι κάνουν λόγο για μια πολύ προσεκτική επιλογή μεταναστών, ώστε να μην υπάρξουν ανεπιθύμητες αντιδράσεις και να στεφθεί η επιχείρηση με επιτυχία.
«Είμαστε ικανοποιημένοι από τη συνεργασία μας με τις ελληνικές αρχές και τη Frontex», δήλωσε Τούρκος αξιωματούχος που βρισκόταν στο λιμάνι της Μυτιλήνης», ενώ απαντώντας σε ερώτηση σχετικά με τις αντιδράσεις για τη μεταφορά προσφύγων και μεταναστών σε τουριστικές περιοχές ειδικά ενόψει θερινής περιόδου, εμφανίζεται διαλλακτικός. «Από τη στιγμή που η διαδικασία υλοποιείται με πλοία δεν υπάρχει άλλος δρόμος», προσθέτει.
Σε ό,τι αφορά πάντως την πρόσβαση των δημοσιογράφων στο λιμάνι, δεν έλειψαν τα προβλήματα. Αρκετοί, αν και διέθεταν την απαραίτητη άδεια από το Λιμεναρχείο, αναγκάστηκαν να παραμείνουν πίσω από τα κάγκελα της πύλης καθώς δεν τους επετράπη η είσοδος. Οσοι τα κατάφεραν χρειάστηκε να παραμείνουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας σε συγκεκριμένο χώρο του λιμανιού, σχηματίζοντας μια σειρά, και σε απόσταση περίπου 100 μέτρων από τα πλοία.
Και ενώ οι κάμερες και τα φλας των φωτογράφων ήταν στραμμένα στη δυτική πλευρά του λιμανιού για να καταγράψουν την επιβίβαση των μεταναστών στα πλοία, στην ανατολική πλευρά, σχεδόν ταυτόχρονα, 57 πρόσφυγες μεταφέρονταν με πλοία του Λιμενικού στην ακτή.
«Είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την κατάσταση. Εχουμε τη στήριξη της Ε.Ε. και της Frontex. Είναι φυσιολογικό να υπάρχουν ακόμα ροές, τέτοια εποχή πέρσι είχαμε χιλιάδες», σημειώνει η προϊσταμένη Επιτελείου του Αρχηγείου της Ελληνικής Αστυνομίας, αντιστράτηγος Ζαχαρούλα Τσιριγώτη.
Υπάρχει ωστόσο και η αντίθετη άποψη. Ορισμένοι βλέποντας τις συνεχιζόμενες ροές δεν διστάζουν να παρομοιάσουν το πρόβλημα του προσφυγικού με τη Λερναία Ύδρα, τονίζοντας ότι οι πρόσφυγες θα αναγκαστούν να επιλέξουν πολύ πιο δύσβατα μονοπάτια πληρώνοντας μια περιουσία στους διακινητές. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που την ώρα της επαναπροώθησης δεκάδες αλληλέγγυοι στους πρόσφυγες και εργαζόμενοι σε ΜΚΟ διαμαρτύρονταν φωνάζοντας συνθήματα έξω από το λιμάνι.
Στο μπαλκόνι ξενοδοχείου είχε αναρτηθεί πανό με το σύνθημα «η Τουρκία δεν είναι ασφαλής χώρα», ενώ από το κινητό ακτιβιστών ακουγόταν το τραγούδι «Exodus» του Μπομπ Μάρλεϊ.
«Είναι ντροπιαστικό, παράνομο και ανήθικο αυτό που συμβαίνει. Δεν περίμενα ποτέ ότι η Ευρώπη θα έφτανε σε αυτό το σημείο», δηλώνει στην «Κ» η Κάρμεν, ακτιβίστρια από το Βέλγιο.
Στο μεταξύ, στη Μόρια παραμένουν περίπου 2.800 άτομα εκ των οποίων οι 2.700 έχουν καταθέσει αίτημα για χορήγηση ασύλου. Μια διαδικασία που ίσως επισπεύσει η αναμενόμενη άφιξη υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Υποστήριξης για το Ασυλο (EASO).
Μεταξύ των προσφύγων που περιμένουν το «πράσινο φως» και ο Μαμντούχ Αλίσα Σαμσί από το Χαλέπι της Συρίας.
«Η ζωή στην Τουρκία είναι πολύ ακριβή και δεν μπορούμε να επιβιώσουμε. Τα παιδιά μας είναι ανήλικα και δεν μπορούν να εργαστούν για να μας ενισχύσουν οικονομικά. Θέλουμε να πάμε στην Ευρώπη. Είχαμε πολύ λίγα χρήματα αλλά τα δώσαμε στους διακινητές, πουλήσαμε ακόμη και τις χρυσές βέρες του γάμου μας», σημειώνει.
Η περίπτωση του Μαμντούχ δεν είναι η μοναδική. Δεκάδες πρόσφυγες πέφτουν καθημερινά θύματα παραπληροφόρησης από τους διακινητές.
«Αν και οι ροές έχουν μειωθεί, κάποιοι διακινητές εξακολουθούν να πείθουν μάζες προσφύγων να έρθουν στην Ελλάδα λέγοντας ψέματα ότι αν πιέσουν κι αν είναι πολλοί μαζί μπορεί να ανοίξει η οδός προς την Ευρώπη», σημειώνει η διοικήτρια του ΚΕΠΥ Μόριας Λέσβου (Υπηρεσία Πρώτης Υποδοχής) κ. Δάφνη Σπυροπούλου.
Μεταξύ των οργανώσεων που εξακολουθούν να δραστηριοποιούνται στη Μόρια εξυπηρετώντας ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και ψυχολογική υποστήριξη είναι και οι «Γιατροί του Κόσμου».
«Παραμένουμε, συνεχίζουμε να στηρίζουμε αυτούς τους ανθρώπους δεν δίνουμε όμως λευκή επιταγή, καθώς θα πρέπει να πληρούνται κάποιοι ελάχιστοι όροι και προϋποθέσεις. Όταν παρατηρούμε παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πάντα το επισημαίνουμε», δηλώνει στην «Κ» ο κ. Δημήτρης Παπανδρέου, συντονιστής των «Γιατρών του Κόσμου» στη Λέσβο.