Ηταν Μάιος του 2013, όταν ένα από τα 12 ειδικά οχήματα της σλοβενικής συνοριοφυλακής, εξοπλισμένο με θερμικές κάμερες, άφησε το πόστο του στην οριογραμμή με την Κροατία για να περιπολεί τις νύχτες στο όρος Λεπέτυμνο της Λέσβου. Σήμερα δύο αντίστοιχα βαν βρίσκονται στο νησί του Βορειοανατολικού Αιγαίου για να συνδράμουν το έργο της ελληνικής αστυνομίας και ακτοφυλακής. Τα τελευταία χρόνια ανά τακτά διαστήματα μέλη του Frontex συμμετέχουν σε κοινές επιχειρήσεις στα ελληνικά νησιά, όμως για πρώτη φορά τις τελευταίες εβδομάδες η παρουσία τους είναι τόσο αισθητή σε αυτή την περιοχή.
Από το πρώτο Σαββατοκύριακο του Απριλίου ο ευρωπαϊκός οργανισμός για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της Ε.Ε., Frontex, διαθέτει στη Λέσβο 159 συνοδούς για τις επαναπροωθήσεις των μεταναστών στην Τουρκία, 32 screeners (οι οποίοι ταυτοποιούν τις εθνικότητες προσφύγων και μεταναστών), 19 διερμηνείς, 6 ειδικούς στην πλαστότητα εγγράφων και 66 συνοριοφύλακες υπεύθυνους για τη δακτυλοσκόπηση.
Δεκάδες άλλοι συνοδοί έχουν σταλεί στη Χίο, ανεβάζοντας το συνολικό προσωπικό του Frontex που βρίσκεται στην Ελλάδα σε περισσότερα από 900 άτομα.
Ολες αυτές οι θέσεις του Frontex στην Ελλάδα δεν έχουν στελεχωθεί μόνο από συνοριοφύλακες. Οπως είχε ανακοινώσει ο υπουργός Εσωτερικών της Γαλλίας Μπερνάρ Καζνέβ, στη Λέσβο έχουν σταλεί 50 Γάλλοι αστυνομικοί των διμοιριών CRS (αντίστοιχες με τα ελληνικά ΜΑΤ), ενώ στη Χίο 22 αστυνομικοί από το Παρίσι και 50 Γάλλοι χωροφύλακες για να βοηθήσουν ως συνοδοί στις επαναπροωθήσεις. Στα ίδια νησιά τις τελευταίες εβδομάδες έχει αποσπαστεί μέσω του Frontex προσωπικό από τη Γερμανία, την Ολλανδία, τη Βουλγαρία, την Πορτογαλία, τη Λετονία, την Εσθονία, τη Λιθουανία και το Λουξεμβούργο. Θα παραμείνουν στα νέα τους πόστα από τέσσερις έως έξι εβδομάδες μέχρι να αντικατασταθούν από άλλο προσωπικό.
Για τους συνοδούς σε Λέσβο και Χίο η πρώτη εβδομάδα του Απριλίου περιελάμβανε την επαναπροώθηση 325 παράνομων μεταναστών και προσφύγων στο Δικελί της Τουρκίας. Οσο όμως δεν πραγματοποιούνται νέα δρομολόγια, το προσωπικό που έχει σταλεί για τη συνοδεία παραμένει στα νησιά χωρίς άλλα καθήκοντα.
Οπως λέει στην «Κ» η εκπρόσωπος του Frontex, Ewa Moncure, «οι συνοδοί δεν πραγματοποιούν περιπολίες». Ωστόσο, όπως εξηγεί η ίδια, άλλα μέλη του Frontex που βρίσκονται στα νησιά μπορούν να βοηθούν την ΕΛ.ΑΣ. σε συλλήψεις ή προσαγωγές παράνομων μεταναστών, όπως γινόταν παλιότερα και κατά την επιχείρηση «Ασπίδα» στον Εβρο. Αυτή τη στιγμή στη Λέσβο, πέρα από τα δύο βαν με θερμικές κάμερες, βρίσκονται και οκτώ περιπολικά του Frontex.
Περισσότερη δουλειά από τους συναδέλφους τους που αναλαμβάνουν τις συνοδείες έχουν όσα μέλη του Frontex βρίσκονται στο προαναχωρησιακό κέντρο της Μόριας, στη Λέσβο. Εκεί, σε δύο κοντέινερ, γίνεται το screening των νεοεισερχομένων (προκειμένου να διαπιστωθεί η πραγματική εθνικότητά τους) καθώς και η λήψη αποτυπωμάτων και η καταχώρισή τους στο σύστημα Eurodac. Ελληνες αστυνομικοί αναλαμβάνουν την πληκτρολόγηση των στοιχείων προσφύγων και μεταναστών στο σύστημα SIS για να διαπιστώσουν εάν διώκονται.
Αποτέλεσμα σε 14 ημέρες
Παράλληλα με το προσωπικό του Frontex, τις τελευταίες εβδομάδες έχει αποσπαστεί στα νησιά και προσωπικό για να διαχειριστεί τα αυξημένα αιτήματα ασύλου. Ηδη στη Λέσβο έχουν μεταβεί 32 μέλη της EASO (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Ασυλο) που πέρασαν από ταχύρρυθμη εκπαίδευση από προσωπικό της Υπηρεσίας Ασύλου στην Αθήνα. Αυτοί πρόκειται να βοηθήσουν στην υλοποίηση της ταχύτερης επεξεργασίας αιτημάτων ασύλου καθώς πλέον προβλέπεται ότι μέσα σε 14 ημέρες θα πρέπει να εκδίδεται οριστική απόφαση. Παράλληλα, στη Λέσβο οκτώ Ελληνες αστυνομικοί ολοκλήρωσαν την εκπαίδευσή τους για να συνδράμουν και αυτοί στην εξέταση των αιτημάτων. Στη δική τους περίπτωση, όπως αναφέρει στην «Κ» στέλεχος της Υπηρεσίας Ασύλου, χρειαζόταν λιγότερος χρόνος εξοικείωσης καθώς είχαν ήδη τη δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στο σύστημα ηλεκτρονικής καταγραφής «Αλκυόνη» όπου παρακολουθείται η πορεία των αιτήσεων ασύλου.
Στην Υπηρεσία Ασύλου θεωρούν την κατάσταση στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου διαχειρίσιμη εξαιτίας της μείωσης των ροών από τα τουρκικά παράλια. Ελληνας αστυνομικός που συνεργάζεται με απεσταλμένους του Frontex στη Μόρια λέει ότι πλέον καταγράφουν από 50 έως και 200 άτομα την ημέρα, ενώ πριν από δύο μήνες μπορεί σε μία βάρδια να ξεπερνούσαν τις 700 καταγραφές.