Τα επεισόδια με Αφγανούς στο λιμάνι του Πειραιά, οι οποίοι διαμαρτύρονταν «γιατί οι Σύροι πηγαίνουν σε καλύτερα κέντρα φιλοξενίας και έχουν καλύτερη μεταχείριση γενικά», αποτελεί, όπως πολλοί φοβούνται, τον προάγγελο της εκρηκτικής κατάστασης σε hotspots και κέντρα φιλοξενίας, τις επόμενες ημέρες και εβδομάδες. Χιλιάδες άνθρωποι διαφορετικών εθνικοτήτων, ο καθένας από τους οποίους έχει διαφορετικά δικαιώματα (ανάλογα με τη χώρα προέλευσης, το αν διαθέτει διαβατήριο, την ημερομηνία άφιξης στην Ελλάδα και το εάν θέλει να παραμείνει ή όχι), πρόσφυγες και μετανάστες διαφορετικών «ταχυτήτων», θα χρειαστεί να συμβιώσουν για πολλούς μήνες, ενδεχομένως και για χρόνια. Ταυτόχρονα, αν και γίνεται πολύς λόγος για μείωση των ροών από την Τουρκία, περίπου 100 άτομα, κατά μέσον όρο, φθάνουν καθημερινά στα ελληνικά νησιά, δηλαδή 3.000 τον μήνα, οι οποίοι προστίθενται στους 54.000 που παραμένουν στη χώρα.
Η Υπηρεσία Ασύλου, με τις σημερινές συνθήκες και το υπάρχον προσωπικό, θα χρειαστεί ενάμιση και πλέον χρόνο για να καταγράψει τις αιτήσεις ασύλου των μεταναστών που διαμένουν στα κέντρα φιλοξενίας στην ενδοχώρα.
Από τους αιτούντες, κάποιοι, λόγω εθνικότητας, δεν έχουν πολλές πιθανότητες να πάρουν άσυλο, όπως, για παράδειγμα, όσοι προέρχονται από το Μπανγκλαντές και το Πακιστάν, χώρες που δεν θεωρούνται εμπόλεμες. Ενδεικτικά, από τους 2.641 ανθρώπους που κατέθεσαν αίτηση ασύλου στην Ελλάδα, τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 2016, οι 447 ήταν από το Πακιστάν και οι 149 ήταν από το Μπανγκλαντές.
Επίσης, 209 ήταν Αλβανοί, 120 από τη Γεωργία και 91 από το Μαρόκο, χώρες από τις οποίες, επίσης, δεν δικαιολογείται η απόδοση ασύλου. Αντίστοιχα, όμως, 498 ήταν από τη Συρία, για τους οποίους το αίτημα ασύλου εξετάζεται, με τη διαδικασία fast track, μέσα σε μία ημέρα. Εν συνεχεία μπορούν είτε να ενταχθούν στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, είτε να παραμείνουν στην Ελλάδα. Εως τις 10 Απριλίου, 3.654 άτομα έχουν μπει στο πρόγραμμα μετεγκατάστασης, εκ των οποίων οι 1.186 έχουν γίνει αποδεκτοί από τις άλλες χώρες της Ε.Ε. και έχουν ταξιδέψει 655, κυρίως Σύροι. Ελάχιστος αριθμός σε σχέση με τους 60.000 που έχει υπογράψει να δεχθεί η Ε.Ε.
Αίτημα ασύλου κατέθεσαν το ίδιο χρονικό διάστημα και 665 Αφγανοί, εθνικότητα που έχει προσφυγικό προφίλ, δεν εντάσσεται όμως στη διαδικασία μετεγκατάστασης. Οσοι, λοιπόν, λάβουν άσυλο (για τους Αφγανούς, η διαδικασία εξέτασης του αιτήματος φτάνει και τους τέσσερις μήνες) θα παραμείνουν υποχρεωτικά τα επόμενα χρόνια στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, τον Μάρτιο του 2016 τα υποβληθέντα αιτήματα ασύλου αυξήθηκαν κατακόρυφα, έφτασαν τα 2.963, ωστόσο ακόμα δεν υπάρχουν στοιχεία όσον αφορά στις εθνικότητες. Αξίζει να επισημανθεί ότι από τις αιτήσεις ασύλου που εξετάζονται το τελευταίο χρονικό διάστημα, η μία στις δύο είναι θετική, γεγονός που συνεπάγεται ότι σύντομα κάποιες χιλιάδες προσφύγων θα έχουν άδεια παραμονής, εργασίας και προστασίας στη χώρα μας για τα επόμενα τρία χρόνια.
Στα hotspots η κατάσταση που διαμορφώνεται όσον αφορά στα δικαιώματα για τους 7.000 διαμένοντες είναι εντελώς διαφορετική, δεδομένου ότι εισήλθαν στη χώρα μετά τη συμφωνία της 20ής Μαρτίου, μεταξύ Ε.Ε. και Τουρκίας. Αν και οι περισσότεροι από όσους βρίσκονται στα hotspots έχουν εκφράσει την επιθυμία να καταθέσουν αίτημα ασύλου στις αστυνομικές αρχές (σ.σ. προκειμένου, βέβαια, να μην ενταχθούν άμεσα στη διαδικασία των επιστροφών στην Τουρκία), ωστόσο μόνο τις δύο τελευταίες εβδομάδες κλιμάκιο της Υπηρεσίας Ασύλου μετέβη σε Χίο, Λέσβο, Σάμο και Λέρο.
Προβλήματα
Πρόκειται για ομάδα 30 ατόμων, που έχουν σταλεί από τις ευρωπαϊκές χώρες και εκπαιδεύτηκαν για να δράσουν στα νησιά. Ετσι, έως τα μέσα της προηγούμενης εβδομάδας, μόνον οι 200 είχαν καταθέσει αίτημα ασύλου. Ωστόσο, από τις 15 Απριλίου και μετά, σταδιακά όσοι συμπληρώνουν 25 ημέρες παραμονής σε hotspot, το οποίο είναι κλειστή εγκατάσταση, και δεν έχει εξεταστεί το αίτημά τους για άσυλο, έχουν δικαίωμα να βγουν, αλλά επιβάλλεται να επιστρέψουν το βράδυ και απαγορεύεται να εγκαταλείψουν το νησί. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι στον ίδιο χώρο παραμένουν άνθρωποι που δεν έχουν δικαίωμα εξόδου, και άλλοι που μπορούν να πηγαινοέρχονται στην πόλη, γεγονός που έχει δημιουργήσει προβλήματα στη διαχείριση του πληθυσμού.