Αυτή τη δύσκολη δουλειά κάποιος έπρεπε να την κάνει. Ο Μουσταφά Νταουά από την Αίγυπτο δεν είχε ποτέ φανταστεί ότι στα 30 του θα περνούσε τις μέρες του ανοίγοντας τάφους και «διαβάζοντας» νεκρούς στη Λέσβο, αλλά από την άλλη, ποιος μπορούσε να φανταστεί ότι τόσοι άνθρωποι θα χάνονταν στην προσπάθεια να φτάσουν στα νησιά μας;
Ο Μουσταφά ζει στη Λέσβο από τον Μάρτιο του 2015. Δεν έκανε πολύ μακρινό ταξίδι. Από το 2007 βρίσκεται στην Κομοτηνή, όπου σπουδάζει ελληνική φιλολογία. Ηθελε να μάθει καλά τη γλώσσα, να συνεχίσει για μεταπτυχιακό με στόχο να εργαστεί στο πανεπιστήμιο όταν επιστρέψει στη χώρα του. Εδώ κι ένα χρόνο, τα σχέδια έχουν λίγο ανατραπεί. «Ηρθα στο νησί για να βοηθήσω όσο μπορώ, αλλά και να βοηθήσω τον εαυτό μου, αφού χρειάζονταν διερμηνείς», λέει ο ίδιος στην «Κ» σε άπταιστα ελληνικά. Πράγματι, για αρκετό διάστημα συνεργάστηκε με γερμανική ΜΚΟ που δραστηριοποιούνταν στο νησί. Τον Αύγουστο όμως θα αποκτούσε αναπάντεχα νέες αρμοδιότητες. «Είχε γίνει ένα μεγάλο ναυάγιο με πολλούς νεκρούς», θυμάται. «Μια τοπική οργάνωση είχε αναλάβει τις κηδείες, δηλαδή έπαιρναν τις σορούς και τις έβαζαν στους τάφους, χωρίς λειτουργία». Οι περισσότεροι τάφοι ήταν ανώνυμοι, οι πλάκες έλεγαν απλώς «Αφγανός», «Σύρος», «Ανώνυμος». «Δεν είχες τρόπο να ξέρεις ποιος είναι, αλλά τουλάχιστον θα μπορούσες να τους κηδέψεις με βάση αυτά που οι ίδιοι πίστευαν».
Οταν κάποιος του ζήτησε να αναλάβει τη νεκρώσιμη ακολουθία –ο Μουσταφά έχει σπουδάσει ισλαμικό δίκαιο και θρησκευτικά στην Αίγυπτο–, δέχθηκε. Εως τον Αύγουστο έγινε ο ιμάμης σε 20 κηδείες, πάντα εθελοντικά, αν και όχι ακριβώς όπως προβλέπεται από το Ισλάμ. «Δεν μου επετράπη για παράδειγμα να πλένω τους νεκρούς ή να τους τυλίγω με ένα ειδικό ύφασμα που έχουμε εμείς. Χρησιμοποιούσα σεντόνια από το νοσοκομείο και έλεγα την προσευχή».
Στα μέσα Οκτωβρίου, το νεκροταφείο του Αγίου Παντελεήμονα στη Μυτιλήνη, όπου θάβονταν οι μουσουλμάνοι πρόσφυγες, γέμισε και οι σοροί άρχισαν να συσσωρεύονται στο νεκροτομείο. Σε ένα μήνα οι νεκροί στα ψυγεία είχαν φτάσει τους 70. «Πολλοί βρίσκονταν εκεί για τριάντα ημέρες χωρίς κηδεία, κάτι που απαγορεύεται από το Ισλάμ», λέει ο Μουσταφά, που αποφάσισε να αναλάβει δράση. Ηταν 14 Νοεμβρίου όταν επισκέφθηκε το δημαρχείο Λέσβου όπου συναντήθηκε με τον αντιδήμαρχο κ. Γ. Κατζανό, στον οποίο μίλησε για την ανάγκη να εξευρεθεί νεκροταφείο. Στο πρόσωπό του βρήκε έναν σύμμαχο. Ο κ. Κατζανός θυμήθηκε ένα χωράφι στο χωριό του, Κάτω Τρίτος, ακριβώς δίπλα στο χριστιανικό νεκροταφείο, το οποίο ανήκε στον δήμο. Ηταν ό,τι έπρεπε. Την ίδια κιόλας ημέρα έστειλε μπουλντόζες που άνοιξαν τους πρώτους τάφους, με την κατεύθυνση που προβλέπει το Ισλάμ. «Ως τη μία το βράδυ, είχα τελειώσει τις έξι πρώτες κηδείες. Τις επόμενες οκτώ ημέρες κηδέψαμε άλλα 57 άτομα, όπως ακριβώς έπρεπε». (Σε ένα μικρό δωματιάκι, που διαθέτει παροχή νερού, γίνεται το πλύσιμο των νεκρών.) Σήμερα στο νεκροταφείο μετράς 70 τάφους.
Ο Μουσταφά μιλάει με συγκίνηση για τους κατοίκους του χωριού. «Κανένας δεν μας έχει δημιουργήσει το παραμικρό πρόβλημα, έχουν καταλάβει τον πόνο των ανθρώπων. Είναι όλοι στο πλάι μας». Ο ίδιος θα μείνει στη Λέσβο όσο χρειαστεί. «Σίγουρα μέχρι να χτίσω έναν τοίχο γύρω γύρω, σίγουρα μέχρι να γίνει ένα κανονικό νεκροταφείο».