ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Εξέχουσας σημασίας για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης στο Αιγαίο αλλά και στην κεντρική Μεσόγειο αποδεικνύονται τα αποτελέσματα της τελευταίας συνόδου των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες (19-20 Μαΐου).
Η σημασία τους οφείλεται, κυρίως, στο γεγονός ότι η δράση του στολίσκου της SNMG-2 στο Αιγαίο αντιμετωπίζεται, για πρώτη φορά από την έναρξη της επιχείρησης, ως οργανικό σκέλος των σχεδιασμών του ΝΑΤΟ το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα. Ανώτατοι αξιωματούχοι του, μάλιστα, περιλάμβαναν τη δράση στο Αιγαίο στις τρεις βασικές προτεραιότητές τους στη νότια πτέρυγα της Συμμαχίας, μαζί με την ανάγκη για υποστήριξη των επιχειρήσεων στο Ιράκ εναντίον του ISIS και για υποστήριξη της νέας κυβέρνησης της Λιβύης.
Μία εξίσου σημαντική πτυχή στις επαφές αυτής της εβδομάδας ήταν η παρουσία της ύπατης εκπροσώπου της Eυρωπαϊκής Ενωσης Φεντερίκα Μογκερίνι στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ. Ηδη από την πρώτη ημέρα της Συνόδου, ο γενικός γραμματέας της Συμμαχίας Γενς Στόλτενμπεργκ τόνιζε την ανάγκη να βρεθούν πιο κοντά οι δύο οργανισμοί –το ΝΑΤΟ και οι Ε.Ε.– που, όπως είπε, δεν απέχουν (γεωγραφικά) παρά μόλις λίγα μίλια.
Ο εγγυητής
Εγγυητής αυτής της διαφαινόμενης, αρχικά ναυτικής, συνεργασίας ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και στην Ε.Ε. είναι οι ΗΠΑ. Ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Τζον Κέρι ανακοίνωσε το βράδυ της Πέμπτης ότι «οι ΗΠΑ ολοκληρώνουν τα σχέδιά τους, ώστε να στείλουν ένα πλοίο στο Αιγαίο και να ενώσουν τις δυνάμεις τους με τη ναυτική προσπάθεια που γίνεται στην περιοχή, προκειμένου να ανακοπούν η παράνομη μετανάστευση και η διακίνηση ανθρώπων».
Οπως η «Κ» είχε αποκαλύψει από τις 15 Απριλίου, οι ΗΠΑ είχαν επιδείξει ήδη, εδώ και περίπου ενάμιση μήνα, το ενδιαφέρον τους να πάρουν μέρος στην εξελισσόμενη δραστηριότητα στο Αιγαίο. Η παρέμβαση του κ. Κέρι για αποστολή ενός πλοίου αλλά και η πιθανότητα επέκτασης της επιχείρησης και στην κεντρική Μεσόγειο δημιουργεί πολλαπλές προοπτικές αλλά και ορισμένους προβληματισμούς.
Η παρέμβαση του κ. Κέρι αναδεικνύει την πρόθεση των Αμερικανών να προωθηθεί η επιχείρηση στην κεντρική Μεσόγειο, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι προσφυγικές ροές. Ιδιαίτερα ενεργητικοί προς αυτήν την κατεύθυνση ήταν όλο το προηγούμενο διάστημα οι Ιταλοί. Αν και οι επιχειρήσεις δεν συνδέονται άμεσα, δεν μπορεί παρά να παρατηρηθεί ότι η επέκταση της ναυτικής δράσης θα γίνει στα βόρεια της «φλεγόμενης» περιοχής. Επίσης, πρακτικά αποκρυσταλλώνει την παρουσία του ΝΑΤΟ στο Αιγαίο, η οποία αποκτά πιο μόνιμα χαρακτηριστικά.
Τα μειονεκτήματα
Από διάφορες πηγές στις Βρυξέλλες, στη ναυτική επιχείρηση στο Αιγαίο και στη Μεσόγειο αποδίδονταν δύο μειονεκτήματα:
• Η έλλειψη σαφούς στρατηγικής από τη Συμμαχία.
• Η ένταση ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Τουρκία. Αυτός ο παράγοντας δεν περνάει απαρατήρητος στις Βρυξέλλες και τέθηκε επί τάπητος σε αρκετά τραπέζια στη βελγική πρωτεύουσα. Σε επίπεδο ΝΑΤΟ τέθηκε στη συνάντηση που είχαν ο υπουργός Εξωτερικών Νίκος Κοτζιάς με τον Τούρκο ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ενώ συζήτηση για την ανάγκη μείωσης της έντασης έγινε, σύμφωνα με πληροφορίες, και στη Στρατιωτική Επιτροπή της Συμμαχίας, η οποία συνεδρίασε στο μέσον της εβδομάδας (την Ελλάδα εκπροσώπησε ο αρχηγός ΓΕΕΘΑ Ευάγγελος Αποστολάκης).
Παρά το γεγονός ότι οι επαφές αυτές φαίνεται να οδηγούν σε αποκλιμάκωση της έντασης, γίνεται σαφές πως μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας υφίσταται και μία αποκλίνουσα αντίληψη για την επέκταση της επιχείρησης στην κεντρική Μεσόγειο.
Από την τουρκική πλευρά αφηνόταν τις προηγούμενες ημέρες να εννοηθεί ότι η Τουρκία επιθυμεί να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στην επιχείρηση που θα πραγματοποιηθεί στην κεντρική Μεσόγειο. Ορισμένες πηγές άφηναν, μάλιστα, να εννοηθεί ότι η Τουρκία ήταν από τις πρώτες χώρες στο ΝΑΤΟ που επιθυμούσαν τη σύμπραξη των δυνάμεων της Συμμαχίας και της Ε.Ε. στην περιοχή.
Η ελληνική πλευρά είναι λιγότερο ενθουσιώδης με την προοπτική σύμπραξης των δυνάμεων των δύο οργανισμών (ΝΑΤΟ και Ε.Ε.) και μάλλον προτιμά τη διατήρηση της αυτονομίας των κινήσεών τους. Τα όρια, ούτως ή άλλως, έχουν ήδη τεθεί από τον κ. Κοτζιά, ο οποίος αναδεικνύει την ανάγκη να μη μετατραπεί η Κρήτη σε περιοχή «τράνζιτ» για τους πρόσφυγες και, κυρίως, τονίζει ότι η Ελλάδα δεν θα δεχθεί να πάρουν μέρος στις επιχειρήσεις της κεντρικής Μεσογείου χώρες που αμφισβητούν τα κυριαρχικά δικαιώματά της.
Στη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ υπήρχαν, αναλόγως, σημαντικές αποφάσεις για την ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας της Συμμαχίας. Οι χώρες αυτής της περιοχής, με προεξάρχουσα την Πολωνία, φαίνεται να επιτυγχάνουν σημαντική στρατιωτική ενίσχυση, κάτι το οποίο για τις ίδιες αποτελούσε ένα από τα βασικά ζητούμενα εξαρχής. Ετσι εξηγούνταν και η στάση τους στις τελευταίες αποφάσεις του ΝΑΤΟ σχετικά με τις νέες επιχειρήσεις και όχι μόνο…
Ασκηση «Anaconda 2016»
Το ΝΑΤΟ πραγματοποιεί τον επόμενο μήνα μεγάλη στρατιωτική άσκηση, «Anaconda 2016», με επικεφαλής την Πολωνία, στο έδαφος αυτής της χώρας, όπου θα συμμετέχουν 31.000 στρατιώτες (εκ των οποίων οι 13.000 είναι Αμερικανοί).
Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης συνιστούν υπολογίσιμη δύναμη στο εσωτερικό της Συμμαχίας και, όπως είναι απολύτως αναμενόμενο, έχουν άποψη και για την επιχείρηση που θα διεξαχθεί στη Μεσόγειο.
Μάλιστα, ορισμένες πηγές δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο κάποιες από αυτές τις χώρες να εκδηλώσουν ενδιαφέρον για τη συμμετοχή με στρατιωτικές δυνάμεις, ιδιαίτερα μετά την παρέμβαση του κ. Κέρι, η οποία έδειξε τις αμερικανικές προθέσεις, οι οποίες λαμβάνονται υπ’ όψιν πολύ σοβαρά.
Κάτι τέτοιο δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα, καθώς όλα τα ενδεχόμενα είναι υπό εξέλιξη. Γεγονός αποτελεί ότι η Συμμαχία δείχνει διατεθειμένη να κάνει αισθητή την παρουσία της στην περιοχή, και το ότι η επιχείρησή της στο Αιγαίο συμπεριλήφθηκε στις τρεις βασικές προτεραιότητές της στη νότια πτέρυγα είναι ενδεικτικό των προθέσεων και των στόχων της για το προσεχές διάστημα.