«Σε ένα μετριοκρατικό “σύστημα” δεν υπάρχουν παραστάσεις, εικόνες και πρότυπα για να υποδείξουν ότι με αξιοκρατία και το “σύστημα” και η κοινωνία προοδεύουν. Οι φοιτητές, που βλέπουν “στημένες” εκλογές και προαγωγές καθηγητών, μέτριους να καταλαμβάνουν καίριες θέσεις, τις πελατειακές σχέσεις μεταξύ “προοδευτικών” διδασκόντων και “φοιτητοπατέρων” να κυριαρχούν, σπουδάζοντας σε ένα περιβάλλον όπου το πρόγραμμα σπουδών και οι συνθήκες διδασκαλίας εξαρτώνται διαρκώς από εξωπανεπιστημιακούς παράγοντες, δεν έχουν κίνητρα να είναι άριστοι», ανέφερε ο ακαδημαϊκός, καθηγητής φυσικών καταστροφών στο Πολυτεχνείο Κρήτης, Κώστας Συνολάκης, μιλώντας σε εκδήλωση για την Αριστεία, με στόχο να καταδείξει πόσο δύσκολο είναι να στηριχθεί η αριστεία στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Για παράδειγμα, η θέση του πανεπιστημιακού ήταν περίοπτη τις περασμένες δεκαετίες και παραμένει παρά τις οικονομικές περικοπές. Ωστόσο, παρότι στην Ελλάδα υπάρχουν σπουδαίοι νέοι επιστήμονες με ακαδημαϊκούς τίτλους, τι ευκαιρίες τους προσφέρονται για να καταλάβουν μία θέση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και τα ερευνητικά κέντρα; Πόσο ο νεποτισμός, η κομματοκρατία επιδρούν στη λήψη των αποφάσεων; Ακόμη κι αν δεχθούμε τους περιορισμούς που επιβάλλει η δημοσιονομική λιτότητα για διορισμούς, πόσο ανοιχτές είναι οι διαδικασίες για επιλογή των αρίστων; «Σε κάθε προκήρυξη για θέση καθηγητού στις ΗΠΑ, τα κορυφαία 10 πανεπιστήμια δέχονται πάνω από 200 αιτήσεις και καλούν για περαιτέρω αξιολόγηση μέχρι και 5-10 υποψηφίους. Η αξιολόγηση συμπεριλαμβάνει διήμερη επίσκεψη στο πανεπιστήμιο και οπωσδήποτε ερευνητική διάλεξη. Πάντα απαιτούνται 10-15 συστατικές επιστολές, 5-10 εκ των οποίων από καθηγητές από πανεπιστήμια πρώτης κατηγορίας. Οι προκηρύξεις είναι συνήθως εξαιρετικά ευρείες. Στην Ελλάδα, πολλές φορές υποβάλει αίτηση ένας υποψήφιος, οι επίσημες αξιολογήσεις δεν περιλαμβάνουν πανεπιστημιακές διαλέξεις, οι εκθέσεις των αξιολογητών είναι αντιγραφές κειμένων των υποψηφίων και μετά το 2011 αναζητούνται 2-4 συστατικές επιστολές. Οι προκηρύξεις είναι συνήθως περιοριστικές, γιατί σχεδόν πάντα αναζητείται ο “ημέτερος”» πρόσθεσε ο κ. Συνολάκης.
Κριτήρια
Η αριστεία από την άλλη είναι μία αξία με συγκρίσιμη διάσταση και για τον λόγο αυτό ο ορισμός της εξαρτάται από τα κριτήρια. Ενδεικτικά, τα ελληνικά πανεπιστήμια διατρανώνουν τις καλές αξιολογήσεις που λαμβάνουν, όμως πώς εξηγείται ότι σε διεθνείς αξιολογήσεις πανεπιστημίων η Ελλάδα είναι κάτω από χώρες όπως η Τσεχία, η Σαουδική Αραβία, το Ιράν; Φταίει μόνο η μείωση της κρατικής χρηματοδότησης προς τα ελληνικά πανεπιστήμια; Εάν ναι, γιατί τη δεκαετία 2000-2010, όταν… λεφτά υπήρχαν, η πορεία των ελληνικών ΑΕΙ παρουσιαζόταν στάσιμη; «Δεν είναι απαραίτητο να είναι όλοι άριστοι, και δεν είναι όλοι άριστοι. Στο πλαίσιο αυτό, οφείλουμε να βρούμε ένα τρόπο για να αναδείξουμε τις δυνάμεις όλων των ανθρώπων και να αξιοποιήσουμε τη σύμπλευση των αρίστων με τους μη άριστους» πρόσθεσε ο πρύτανης του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Εμμανουήλ Γιακουμάκης, ενώ η πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου, κ. Ισμήνη Κριάρη εστίασε στο γεγονός ότι «έχουμε καλούς μαθητές στους οποίους ωστόσο δεν αναπτύσσουμε τις κοινωνικές δεξιότητες. Αυτό τον συνδυασμό δεν τον προσφέρει το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα». Πώς λοιπόν θα μπολιαστεί η κοινωνία με την κουλτούρα αριστείας; Πώς αυτό θα περάσει στα σχολεία;
«Αν το υπουργείο Παιδείας κοιτούσε τη δουλειά που γίνεται στα ιδιωτικά σχολεία, θα μπορούσε να μάθει πολλά και να βοηθηθεί» έκλεισε την ημερίδα ο Ελευθέριος Γείτονας, πρόεδρος του σωματείου «ΠΑΙΔΕΙΑ Αριστείας», το οποίο διοργάνωσε την εκδήλωση μαζί με τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα.