Τον πέμπτο νόμο για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων σε διάστημα επτά ετών ετοιμάζεται να δώσει το καλοκαίρι σε διαβούλευση το υπουργείο Περιβάλλοντος.
Βασικά χαρακτηριστικά του θα είναι η διατήρηση της δυνατότητας νομιμοποίησης αυθαιρέτων, σε πολλές περιπτώσεις με πολύ μικρότερα πρόστιμα από ό,τι σήμερα, η ενεργοποίηση διαφόρων αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας (και χρησιμότητας) μέτρων, όπως η «ταυτότητα κτιρίου» και η κατάργηση του προκαταρκτικού ελέγχου κατά την έκδοση οικοδομικών αδειών.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το νέο σχέδιο νόμου θα δοθεί σε διαβούλευση τον Ιούλιο, τακτική που επελέγη και σε δύο από τους προηγούμενους νόμους αυθαιρέτων (προφανώς για να υπάρξει μια πιο «χαλαρή», λόγω θέρους, κριτική των νέων ρυθμίσεων). Το σχέδιο νόμου δεν θα αφορά μόνο την αυθαίρετη δόμηση, αλλά θα επεκτείνεται και σε άλλα πολεοδομικά ζητήματα.
Τι προβλέπεται
Σύμφωνα με πληροφορίες (καθώς το περιεχόμενό του δεν έχει ακόμα οριστικοποιηθεί), το σχέδιο νόμου για τα αυθαίρετα προβλέπει τα εξής:
• Επεκτείνεται και στις μισθώσεις και στις αποδοχές κληρονομιάς η υποχρέωση έγγραφης πιστοποίησης από μηχανικό, ότι το κτίριο δεν διαθέτει παρανομίες. Η υποχρέωση αυτή ισχύει από το 2011 για τις μεταβιβάσεις και έχει εξαιρετικά θετικό πρόσημο, με την προϋπόθεση βέβαια ότι τα πιστοποιητικά αυτά θα ελέγχονται έστω δειγματοληπτικά και ότι οι ποινές για τους παραβάτες μηχανικούς θα είναι εξοντωτικές.
• Το ύψος των προστίμων θα κλιμακώνεται με διαφορετικά κριτήρια. Η βασική σκέψη είναι ότι, προκειμένου να γίνει πλήρης καταγραφή όλων των αυθαιρέτων, το πρόστιμο να είναι αρχικά πολύ χαμηλό. Και η πλήρης νομιμοποίηση (ή μη) του αυθαιρέτου, με την καταβολή του κυρίως προστίμου, να συναρτάται με την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού. Το θετικό αυτής της σκέψης είναι ότι θα βοηθήσει να δοθεί η «πραγματική εικόνα». Το αρνητικό είναι ότι, μετά βεβαιότητας, θα οδηγήσει απλά στη νομιμοποίηση της όποιας υφιστάμενης κατάστασης. Η δε συνάρτηση του κυρίως προστίμου με την ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού δείχνει να μεταθέτει την είσπραξή του κάποια στιγμή στο μέλλον (ο πολεοδομικός σχεδιασμός είναι υπό ολοκλήρωση… από την εποχή του Τρίτση).
• Η οικοδομική άδεια θα εκδίδεται απευθείας, με την κατάθεση του φακέλου στην πολεοδομία. Στη συνέχεια η εφαρμογή της μελέτης θα ελέγχεται από δύο ελεγκτές δόμησης, σε δύο στάδια και το ακίνητο δεν θα ηλεκτροδοτείται αν υπάρχουν παρανομίες. Η πρόθεση αυτής της ρύθμισης είναι να αντιμετωπίσει τους μεγάλους, ακόμα και σήμερα, χρόνους αναμονής για την έγκριση ενός φακέλου από τις πολεοδομίες (παρά την αλλαγή της νομοθεσίας μόλις προ τριετίας). Ωστόσο, απομακρύνει ακόμα περισσότερο το Δημόσιο από τον ρόλο του ως ελεγκτή της νομιμότητας (οι ελεγκτές δόμησης είναι ιδιώτες και σήμερα δεν ελέγχονται καθόλου, ενώ οι ποινές σε περίπτωση διαπίστωσης παρανομίας είναι εξαιρετικά επιεικείς).
• Τέλος, επαναφέρεται η θεσμοθετημένη, αλλά ουδέποτε εφαρμοσθείσα «ταυτότητα κτιρίου», μια ρύθμιση που μεταφέρει στον πολίτη το κόστος της αναδημιουργίας ψηφιακών αρχείων στις πολεοδομίες. Το προφανές όφελος της ρύθμισης αφορά τους μηχανικούς που θα αναλαμβάνουν την εργασία αυτή έναντι αμοιβής (άλλωστε οι ρυθμίσεις αυτές προέκυψαν παλαιότερα μέσα από τη στενή συνεργασία του υπουργείου Περιβάλλοντος με το ΤΕΕ), ωστόσο θα υποχρεώσει τους πολίτες να πληρώσουν για πολλοστή φορά μέσα σε λίγα χρόνια για το ίδιο ακίνητο.