Σοβαρό προβληματισμό για τον τρόπο και τις συνθήκες φιλοξενίας προσφύγων και μεταναστών εγείρει το γεγονός ότι σχεδόν ο μισός πληθυσμός από όσους παραμένουν στα camps στην ενδοχώρα (περίπου 50.000) εκτιμάται ότι είναι ανήλικοι. Συγκεκριμένα, έως την προηγούμενη Πέμπτη είχαν προκαταγραφεί 20.000 πρόσφυγες και μετανάστες, εκ των οποίων το 45% ήταν κάτω των 18 ετών. Μάλιστα σημαντικό ποσοστό αποτελούν τα πολύ μικρά παιδιά που χρειάζονται ιδιαίτερη φροντίδα.
Οπως εξηγεί στην «Κ» η Μαρία Σταυροπούλου, διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου, «η καταγραφή του πληθυσμού των παιδιών και των ευάλωτων ομάδων αποτελεί βασικό στόχο της διαδικασίας της προκαταγραφής έτσι ώστε να γίνει ο κατάλληλος σχεδιασμός από την πλευρά της πολιτείας».
Η φιλοξενία των παιδιών έως ότου ολοκληρωθούν οι διαδικασίες για τη χορήγηση ασύλου, οι οποίες θα διαρκέσουν τουλάχιστον ένα χρόνο, επιβάλλεται να ακολουθεί συγκεκριμένες προδιαγραφές. Πολύ περισσότερο βέβαια όταν πρόκειται για ασυνόδευτα ανήλικα που όπως όλα δείχνουν θα είναι εκατοντάδες. Κατά τη διαδικασία της προκαταγραφής και ενώ είχαν εγγραφεί 12.000 άτομα, εντοπίστηκαν ήδη 280 ασυνόδευτα ανήλικα – το 81% αγόρια και το 19% κορίτσια. Επίσης, καταγράφηκαν 240 μονογονεϊκές οικογένειες από τις οποίες σχεδόν οι 200 είναι γυναίκες μόνες με παιδιά και 176 γυναίκες λεχώνες που γέννησαν στην Ελλάδα.
Ευάλωτες ομάδες
Τα στοιχεία αυτά καταδεικνύουν ότι μεγάλο ποσοστό των προσφύγων και μεταναστών που βρίσκονται στην ενδοχώρα ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες. Η κ. Σταυροπούλου εξηγεί ότι η σύσταση του πληθυσμού προσφύγων και μεταναστών σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη είναι διαφορετική από αυτή των camps σε άλλα σημεία της χώρας, ωστόσο τα πρώτα στοιχεία μάς επιτρέπουν να κάνουμε μια αναγωγή στο τι έχουμε να αντιμετωπίσουμε από την πλευρά των αναγκών του πληθυσμού.
Η ΜΚΟ Praksis σχεδιάζει ήδη τη δημιουργία και άμεση λειτουργία ακόμα 10 ξενώνων για ασυνόδευτα ανήλικα, εννέα στην Αττική και 1 στη Θεσσαλονίκη, μέσω ευρωπαϊκής χρηματοδότησης. Στον κάθε ξενώνα θα μπορούν να φιλοξενηθούν από 25 έως 30 παιδιά. Ηδη η οργάνωση έχει 6 ξενώνες ανηλίκων που λειτουργούν – 3 στα νησιά, 2 στην Αθήνα και έναν στην Πάτρα. Το γεγονός ότι ανήλικα παιδιά φιλοξενούνται σε κλειστές δομές είναι απαράδεκτο για την ψυχική τους υγεία. Εκτός του ότι απαγορεύεται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία, μπορεί να προκαλέσει και πολλά άλλα προβλήματα.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Λέσβου όπου στο hotspot στη Μόρια έως πρόσφατα καθημερινά συνέβαιναν ταραχές. Επρόκειτο για ομάδες ανηλίκων που πιάνονταν στα χέρια, άναβαν φωτιές και κάποια στιγμή κατέλαβαν την εγκατάσταση προκαλώντας φόβο στις οικογένειες των ομοεθνών τους που βρίσκονταν εκεί. Με την εποπτεία της ΜΚΟ Praksis σε συνεργασία με τη ΜΚΟ Ηλιαχτίδα, δημιουργήθηκε στον Μανταμάδο παιδική κατασκήνωση όπου μεταφέρθηκαν οι ανήλικοι για να έχουν καλύτερο περιβάλλον και υπηρεσίες υποστήριξης. Σήμερα στην κατασκήνωση προσφύγων του Μανταμάδου φιλοξενούνται 70 ανήλικοι, ωστόσο και πάλι, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, πρόκειται για προσωρινή λύση. Εκτός όμως από τους ασυνόδευτους ανηλίκους, μέριμνα επιβάλλεται να ληφθεί και για τις οικογένειες με παιδιά, ιδιαίτερα τις μονογονεϊκές.
Το πρόγραμμα που εκπονεί η Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τη δημιουργία 20.000 θέσεων σε διαμερίσματα και ξενοδοχεία (απόφαση Ε.Ε. Νοέμβριος 2015) προχωρεί με αργά βήματα. Μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί 3.738 θέσεις σε διαμερίσματα, 2.349 θέσεις σε ξενοδοχεία και κτίρια, ενώ 212 άτομα φιλοξενούνται σε οικογένειες, συνολικά 6.299 θέσεις. Το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής, σύμφωνα με πληροφορίες, έχει επανειλημμένα ζητήσει από την Υπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες την επίσπευση του προγράμματος. Ομως στην πράξη υπάρχουν πολλά προβλήματα λόγω των προδιαγραφών που επιβάλλεται να τηρούνται.
Πάντως αυτές οι θέσεις σε διαμερίσματα και ξενοδοχεία αφορούν μόνο όσους εντάσσονται στο πρόγραμμα του relocation και μπορούν να φιλοξενηθούν για όσο καιρό περιμένουν τη μετεγκατάστασή τους σε άλλη ευρωπαϊκή χώρα. Αυτόματα λοιπόν αποκλείονται οι Αφγανοί, που αποτελούν σύμφωνα με εκτιμήσεις το 35%-40% του πληθυσμού που βρίσκεται στην ενδοχώρα.