Στο επίκεντρο της πολιτικής αντιπαράθεσης βρίσκονται όλο και συχνότερα δικαστικές ενέργειες, που «γεννούν» γεγονότα τα οποία κυριαρχούν στην επικαιρότητα και ανεβάζουν το πολιτικό θερμόμετρο, προκαλώντας προβληματισμούς εντός και εκτός Δικαιοσύνης.
Η υπόθεση με την πειθαρχική καταδίκη του προϊσταμένου της Εισαγγελίας Εφετών Αθηνών, Ισίδωρου Ντογιάκου, που κηρύχθηκε έκπτωτος μόλις τρεις ημέρες πριν από την κρίσιμη αναμέτρηση για την εκλογή νέων προϊσταμένων στις νευραλγικές θέσεις της δικαστικής ιεραρχίας, αποτέλεσε μία ακόμα ενδεικτική περίπτωση. Η αντιπολίτευση εξαπέλυσε πυρ ομαδόν, κάνοντας λόγο για παρεμβάσεις και σκοπιμότητες, ενώ στους κόλπους της Δικαιοσύνης επικρατεί έντονος σκεπτικισμός.
Η έννοια της σκοπιμότητας, άλλωστε, ενυπάρχει πολύ συχνά και στην κριτική που ασκείται για ενέργειες των δικαστικών αρχών, που προκαλούν πολιτικές και όχι μόνον αναταράξεις. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η δημόσια τοποθέτηση της συζύγου του διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδος, Σταυρούλας Νικολοπούλου, η οποία μετά την αιφνιδιαστική έφοδο –με εισαγγελική εντολή– στα γραφεία της εταιρείας της, έκανε λόγο για εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων με στόχο όχι την ίδια, όπως είπε, αλλά τον σύζυγό της κ. Γιάννη Στουρνάρα.
Η Δικαιοσύνη φαίνεται να μετέχει, διά των ενεργειών της, στη δημιουργία γεγονότων που μονοπωλούν τις περισσότερες φορές την πολιτική αντιπαράθεση. Η δε ανεξαρτησία της, την οποία όλοι επικαλούνται και στην οποία όλοι προσβλέπουν, αποτελεί τη μόνιμη επίκληση από πολλές πλευρές, όταν το θερμόμετρο της κριτικής ανεβαίνει στα ύψη και γίνεται λόγος για «χρήση» των δικαστικών αρχών στο πλαίσιο πολιτικών πρακτικών και όχι μόνο.
Ζητούμενο
Μέσα σε αυτό κλίμα της αντιπαράθεσης για τον ρόλο της Δικαιοσύνης, το εύρος της ανεξαρτησίας της και της αναζήτησης του μεγέθους εμπιστοσύνης των πολιτών στους θεσμικούς της παράγοντες, οι ίδιοι οι δικαστές προβληματίζονται σοβαρά και καλούνται να λειτουργήσουν υπό συνθήκες σύνθετες. Η απαιτούμενη γι’ αυτούς νηφαλιότητα και ηρεμία, προκειμένου να επιτελέσουν το δύσκολο έργο τους και μάλιστα σε υποθέσεις μείζονος σημασίας, στις οποίες δοκιμάζονται επιχειρηματικά συμφέροντα και πολιτικές πρακτικές, είναι πολλές φορές ζητούμενο.
Αλλωστε, το βάρος που συχνά καλούνται να σηκώσουν, είναι επί της ουσίας μεγαλύτερο, όπως λένε, από όσο αναλογεί σε μια δικαστική κρίση, καθώς πρόκειται να κρίνουν και να αξιολογήσουν πολιτικές και νομοθετικές επιλογές που έχουν έντονα επικριθεί και έχουν πυροδοτήσει σκληρές πολιτικές κόντρες. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα αναφέρουν το Συμβούλιο της Επικρατείας, το οποίο θα σηκώσει το φορτίο της εφαρμογής ή μη του νομοθετικού πλαισίου για τις τηλεοπτικές άδειες, θέμα που αποτέλεσε και θα συνεχίσει να αποτελεί για καιρό, μείζονος σημασίας πολιτική επιλογή για την κυβέρνηση και «κόκκινο» πανί για την αντιπολίτευση. Γι’ αυτό άλλωστε δεν είναι λίγοι εκείνοι, εντός της Δικαιοσύνης, που πιστεύουν πως οι δικαστικές αρχές, εκ των πραγμάτων, πολλές φορές είναι υποχρεωμένες να διαχειριστούν –και μάλιστα με το θεσμικό τους κύρος– απόνερα της πολιτικής πρακτικής, φθείροντας, ενδεχομένως, την αξιοπιστία τους και μειώνοντας τη θεσμική τους βαρύτητα.
Σε κάθε περίπτωση, η Δικαιοσύνη, που λειτουργεί τα τελευταία χρόνια σε περιβάλλον οικονομικής κρίσης, δοκιμάζεται, όπως πιστεύουν πολλοί δικαστές, βιώνοντας –και αυτοί– τη δική της κρίση που αντανακλά σε θεσμικές ατέλειες και υστερήσεις που οικοδομήθηκαν για χρόνια και τώρα πια έχουν εμπεδωθεί. Οι δικαστικοί λειτουργοί, πάντως, που αντιλαμβάνονται τον ρόλο τους και έχουν επίγνωση της θεσμικής τους αξίας, καταλαβαίνουν πως από τη Δικαιοσύνη και τις ενέργειές της εξαρτώνται πολλά για να προχωρήσουν τα πράγματα προς τα μπρος και να αποτελέσουν παρελθόν το τέλμα και η μιζέρια.
Πολλοί είναι αυτοί που αξιώνουν το αυτονόητο. Να αφεθούν να κάνουν τη δουλειά τους, δίχως πιέσεις, τρικυμίες και αναταραχές. Πράγμα, που βέβαια, όπως το λένε και οι ίδιοι, δεν είναι εύκολο στις μέρες μας. Ενδεικτικό του κλίματος που επικρατεί στους δικαστές, είναι το γεγονός ότι συχνά πυκνά οι δικαστικές ενώσεις με ανακοινώσεις τους θέτουν και ζητούν την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης να την εννοούν και να μην την επικαλούνται απλώς διάδικοι, εκπρόσωποι της πολιτικής και άλλοι.
Πάντως, όπως εκτιμούν δικαστικοί παράγοντες, όσο η κρίση βαθαίνει σε πολλά επίπεδα και όχι μόνο στο οικονομικό πεδίο, ο ρόλος της Δικαιοσύνης και οι ενέργειες δικαστικών λειτουργών θα συνεχίσουν να προκαλούν σοβαρές αναταράξεις είτε εντός είτε εκτός Δικαιοσύνης και θα βρίσκονται στο επίκεντρο πολιτικών αντιπαραθέσεων και έντονης κριτικής, με τις υποψίες για ποικιλώνυμες επιρροές να βαραίνουν ως σκιές τη δικαστική λειτουργία. Ισως, τονίζουν, οι ίδιες πηγές, να είναι απαραίτητες πλέον θεσμικές αλλαγές μεγάλης κλίμακας που θα αλλάξουν το τοπίο και θα επιτρέψουν στη Δικαιοσύνη να λειτουργήσει υπό συνθήκες σύγχρονες…