Παππούδες που σερφάρουν στο Ιντερνετ και συνομιλούν με τα εγγόνια τους μέσω τσατ, ηλικιωμένες που ταξιδεύουν ανά τον κόσμο, καλλιτέχνες που δημιουργούν μέχρι και τον θάνατό τους – δεν πρέπει πλέον να μας εκπλήσσουν. Πρόκειται για τους «σούπερ ηλικιωμένους», σύμφωνα με την δρα Αλεξάνδρα Τουρούτογλου, λέκτορα Nευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Harvard. Διεπιστημονική ομάδα από το περιώνυμο εκπαιδευτικό ίδρυμα εξέτασε με σειρά δοκιμασιών 40 άτομα από 65 έως 85 ετών και άλλα 40 από 18 έως 32 ετών και εν συνεχεία έκανε απεικονιστική καταγραφή των εγκεφάλων τους. Στο τέλος της διαδικασίας, που διήρκεσε τρεις ημέρες, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι τα αποτελέσματα 17 ηλικιωμένων ήταν ίδια με εκείνα πολλών 20άρηδων. «Τους δώσαμε, για παράδειγμα, μια λίστα με 16 λέξεις, τις οποίες εκλήθησαν να θυμηθούν 20 λεπτά αργότερα», περιγράφει η δρ Τουρούτογλου, «οι ηλικιωμένοι κατά κανόνα θυμούνται μεταξύ 8 και 10 λέξεων, ενώ οι νέοι 13 ή και παραπάνω». Η ομάδα των «σούπερ ηλικιωμένων» ανακάλεσε 13 ή και όλες τις λέξεις.
«Οι περιοχές του εγκεφάλου όπου δεν έχει επέλθει καμία συρρίκνωση (όπως συνήθως συμβαίνει σταδιακά από τα 50 και μετά) και συνεχίζουν να έχουν το ίδιο μέγεθος με αυτό των νέων ανήκουν σε δύο νευρωνικά δίκτυα: Το ένα είναι υπεύθυνο για τις λειτουργίες της μνήμης και μάθησης και το άλλο σχετίζεται με την προσοχή και τις εκτελεστικές λειτουργίες», εξηγεί η δρ Τουρούτογλου. «Αποφασιστικής σημασίας είναι ο μέσος φλοιός της έλικας του προσαγωγίου, που σχετίζεται με τη μνήμη, την προσοχή, τις εκτελεστικές λειτουργίες, τα κίνητρα». Αξιοσημείωτο είναι ότι «εντοπίστηκε μια ουσία-νευροδιαβιβαστής που ενθαρρύνει την επιμονή στα δύσκολα, οπότε η ελίτ των σούπερ ηλικιωμένων δύσκολα… παραιτείται μιας προσπάθειας». Η έρευνα εντάσσεται σε μια ευρύτερη μελέτη για την άνοια και επικεντρώθηκε στη μνήμη. «Διευκρινίζουμε ότι μιλάμε για νεανικό εγκέφαλο συγκεκριμένων περιοχών στον εγκεφαλικό φλοιό και τον ιππόκαμπο», υπογραμμίζει η δρ Τουρούτογλου, «αντίθετα, π.χ. ο οπτικός φλοιός και άρα η όραση παρουσίασε την αναμενόμενη συρρίκνωση λόγω ηλικίας σε όλους τους ηλικιωμένους».
Προηγούμενες μελέτες στις ΗΠΑ είχαν συγκρίνει «σούπερ ηλικιωμένους» με μεσήλικες (50 – 60 ετών), η ομάδα του Harvard, όμως, πρώτη φορά έφερε σε αντιπαράθεση σούπερ ηλικιωμένους με νέους έως 32 ετών. Ακόμη «αποδείχθηκε ότι όσοι είχαν καλύτερη απόδοση στα τεστ, είχαν επίσης περισσότερη φαιά ουσία στις περιοχές του εγκεφάλου που εξετάσαμε στις μαγνητικές τομογραφίες». Βέβαια, ακόμα εκκρεμούν πολλά αναπάντητα ερωτήματα. Οι σούπερ ηλικιωμένοι έχουν κοινά επιδημιολογικά χαρακτηριστικά; Ξεκίνησαν ως νέοι με καλύτερη μνήμη από τους συνομηλίκους τους; Ποιοι παράγοντες συνετέλεσαν στη διατήρηση της νεανικής τους μνήμης; Με ποιο ρυθμό θα φθίνουν οι πνευματικές τους δεξιότητες; «Συνεχίζουμε την έρευνα σε ευρύτερη κλίμακα», καταλήγει η δρ Τουρούτογλου, «προς το παρόν, όσοι συμμετείχαν στη μελέτη ήταν όλοι Αμερικανοί και δεξιόχειρες…».