Ακρως επικίνδυνη είναι η κατάσταση που διαμορφώνεται στα νησιά του Αιγαίου, καθώς οι εγκλωβισμένοι που παραμένουν στα hotspots, χωρίς ωστόσο να βρίσκονται υπό περιορισμό, είναι κυρίως οικονομικοί μετανάστες. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν ελπίδα να θεωρηθούν πρόσφυγες, οπότε και να παραμείνουν στην Ελλάδα ή ακόμα περισσότερο να μεταβούν στην Ευρώπη νομίμως. Οπως εκτιμάται έως και 2.500 μετανάστες έχουν «χαθεί» από τα νησιά όπου βρίσκονται τα hotspots (Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο, Κω) και κανείς δεν γνωρίζει πού βρίσκονται.
Πρόκειται κυρίως για μετανάστες πακιστανικής καταγωγής, οι οποίοι είχαν υποβάλει αίτημα ασύλου προκειμένου να κερδίσουν χρόνο διαμονής στην Ελλάδα, γνωρίζοντας ωστόσο ότι το αίτημά τους θα απορριφθεί εφόσον δεν πληρούν τις αναγκαίες προϋποθέσεις. Ετσι δεν εμφανίστηκαν στην Υπηρεσία Ασύλου να παραλάβουν την απάντηση –απορριπτική κατά βάση– όπως προβλέπεται από τη νομοθεσία.
Οπως αναφέρουν στην «Κ» πηγές από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, η Υπηρεσία Ασύλου πρέπει να εκδώσει σχετική απόφαση για την αναζήτηση των αιτούντων άσυλο που δεν εμφανίστηκαν να παραλάβουν την απόφαση, με σκοπό στη συνέχεια –εφόσον εντοπιστούν– να επιστραφούν στην Τουρκία.
Το πρόβλημα αφορά κυρίως την Κω, όπου από τους συνολικά 1.965 πρόσφυγες και μετανάστες που βρίσκονται στο νησί –σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Συντονιστικού Οργάνου για το Προσφυγικό– υπολογίζεται ότι τουλάχιστον οι μισοί είναι πακιστανικής καταγωγής. Περίπου 1.500 Πακιστανοί βρίσκονται στη Λέσβο, ενώ στη Σάμο εκτιμάται ότι παραμένουν περίπου 500-700 Πακιστανοί σε σύνολο 2.127 ατόμων (με βάση τα στοιχεία της αστυνομίας, εφόσον το Συντονιστικό Οργανο επίσημα αναφέρει 2.450 άτομα στη Σάμο).
Το πρόβλημα με τους Πακιστανούς έχει προκύψει καθώς πολλοί από τους νεοεισερχόμενους μετά τη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας τον Μάρτιο του 2016 είναι πακιστανικής καταγωγής, οι οποίοι δεν αναγνωρίζονται –παρά μόνο σε εξατομικευμένες περιπτώσεις– ως πρόσφυγες. Δεν είναι τυχαίο ότι πρόσφατα ο υπουργός Μεταναστευτικής Πολιτικής Γιάννης Μουζάλας, μιλώντας στη Βουλή, τόνισε ότι οι ροές έχουν αλλάξει και σε μεγάλο ποσοστό μιλάμε πλέον για μετανάστες και όχι για πρόσφυγες.
Ωστόσο, όπως αναφέρουν στελέχη του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής, η διαδικασία της εξέτασης ασύλου για τους Πακιστανούς είναι δύσκολη, γιατί απαιτείται ατομική συνέντευξη τεσσάρων ωρών για τον καθένα, που περιέχει συνολικά 45 ερωτήσεις. Την τελευταία εβδομάδα στο υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής βρίσκονταν Γάλλοι εμπειρογνώμονες, ενώ αναμένεται και σχετικό κλιμάκιο από τη Γερμανία προκειμένου να αναζητηθούν τρόποι για να επισπευσθούν οι διαδικασίες εξέτασης των αιτημάτων ασύλου στα νησιά. Το ελληνικό υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής έχει επανειλημμένως θέσει στους εταίρους το ζήτημα της επίσπευσης των διαδικασιών, δεδομένης της εκρηκτικής κατάστασης στα ελληνικά νησιά λόγω του συνωστισμού και των συνεχιζόμενων ροών καθημερινά. Ωστόσο, δεν έχουν ακόμα σταλεί οι υπάλληλοι της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασύλου (ΕASO) στα ελληνικά νησιά.
Στη Λέρο, η Υπηρεσία Ασύλου δεν έχει ακόμα αναπτυχθεί πλήρως, στη Σάμο, όπου την τελευταία μόνο εβδομάδα έφθασαν 428 νέοι μετανάστες από την Τουρκία, στην Υπηρεσία Ασύλου εργάζονται 5 άτομα.
Στα νησιά εξετάζονται συνολικά 120-150 αιτήσεις ασύλου την εβδομάδα, ενώ και μετά την έκδοση της απόφασης απαιτείται περίπου ένα δεκαήμερο έως ότου ολοκληρωθεί η διαδικασία. Πάντως, οι περισσότεροι Σύροι που είχαν φτάσει τους προηγούμενους μήνες στα νησιά, η πλειονότητα των οποίων έχουν προσφυγικό προφίλ, έχουν φύγει ήδη προς την ενδοχώρα. Στα νησιά πλέον βρίσκονται –εκτός από τους Πακιστανούς– αρκετοί Αφγανοί και Ιρακινοί όπως και άτομα από τις χώρες του Μαγκρέμπ, κυρίως Τυνησία, Μαρόκο, Αλγερία.
Πάντως, το υπουργείο Μεταναστευτικής Πολιτικής είναι μάλλον αισιόδοξο όσον αφορά την επίσπευση της εξέτασης των αιτημάτων ασύλου στα νησιά. Εχει ήδη καταθέσει αίτημα για την αύξηση των δευτεροβάθμιων επιτροπών εξέτασης αιτημάτων ασύλου από το υπουργείο Δικαιοσύνης από 5 που είναι σήμερα σε 12, προκειμένου και σε δεύτερο βαθμό να προχωρήσει ταχύτερα η διαδικασία.