Διαβάζω το ωραίο ρεπορτάζ του συναδέλφου Σάκη Ιωαννίδη την περασμένη Τετάρτη στην «Κ» («Νέα δεδομένα για το τσουνάμι της Σαντορίνης», 9.11.16) σχετικά με τα νέα επιστημονικά ευρήματα πάνω στο πώς προκλήθηκε το τσουνάμι, μετά την κολοσσιαία έκρηξη του ηφαιστείου, το οποίο κατέστρεψε, μεταξύ των άλλων, τον μινωικό πολιτισμό και έδωσε λαβή ώστε η Σαντορίνη να αποτελέσει βασική υποψήφια για τη μυθική Ατλαντίδα. Κατά το ρεπορτάζ, το τσουνάμι «προκλήθηκε από την ισχυρότατη εκτίναξη των πυροκλαστικών ροών (τέφρα, ελαφρύπετρα, λάβα) προς τη θάλασσα και όχι από την κατάρρευση και καταβύθιση της Καλντέρας», η οποία ακολούθησε τη βίαιη έκρηξη. Σύμφωνα πάντοτε με το ρεπορτάζ του Σ. Ιωαννίδη, τα «νέα δεδομένα για το τσουνάμι της Σαντορίνης ενισχύουν (και συμφωνούν με) τη θεωρία για τις γενεσιουργούς αιτίες πίσω από το τσουνάμι που προκλήθηκε από την έκρηξη του ηφαιστείου Κρακατόα το 1883. Οι εκρήξεις των δύο ηφαιστείων είναι οι μεγαλύτερες που έχουν συντελεστεί τα τελευταία 10.000 χρόνια».
Οποτε διαβάζω για το ηφαίστειο της Σαντορίνης, ο νους μου τρέχει στο Κρακατόα – και τούμπαλιν. Το 2003 είχε πέσει στα χέρια μου ίσως το πλέον εμβληματικό βιβλίο πάνω στο φαινόμενο Κρακατόα, με τίτλο «Krakatoa: The Day the World Exploded» (εκδ. Penguin, σελ. 432) του πολιτογραφημένου Αμερικανού σήμερα Βρετανού Σάιμον Ουίντσεστερ (Simon Winchester), βετεράνου δημοσιογράφου, ο οποίος είχε καλύψει γεγονότα όπως η «Ματωμένη Κυριακή» της Ιρλανδίας και το Ουότεργκεϊτ.
Μετρ της non fiction αφήγησης, της σχολαστικής έρευνας και της διασταυρωμένης τεκμηρίωσης, ο Ουίντσεστερ δίνει ρεσιτάλ σε αυτό το συναρπαστικό χρονικό, το οποίο βρέθηκε στη λίστα των μπεστ σέλερ των New York Times, μεταφέροντας στιγμή προς στιγμή μια τεραστίων διαστάσεων φυσική καταστροφή με ευρύτατες πολιτισμικές προεκτάσεις.
Η έκρηξη του Κρακατόα αφάνισε 36.000 ανθρώπους (οι περισσότεροι χάθηκαν εξαιτίας των τσουνάμι), η βροντή της έκρηξης ακούστηκε έως την Αυστραλία και την Ινδία, «απόνερα» των τσουνάμι έφτασαν έως τη… Γαλλία (!), ενώ σε πάρα πολλά μέρη ανά τον πλανήτη, για κάμποσα χρόνια, οι άνθρωποι εκείνης της εποχής είχαν την ευκαιρία να απολαύσουν μοναδικά πορφυρά ηλιοβασιλέματα. Η ζωντανή στάχτη, βλέπετε, ταξίδεψε πολλές χιλιάδες μίλια. Μάλιστα, το 2004, ένας αστρονόμος εξέφρασε την άποψη πως ο τόσο έντονα πορφυρός ουρανός που διακρίνεται πίσω από τη μορφή της «Κραυγής» του Εντβαρντ Μουνχ (έργο του 1893), είναι ακριβής αποτύπωση του ουρανού της Νορβηγίας δέκα χρόνια μετά την έκρηξη του Κρακατόα…