Σαφή περιορισμό στη δυνατότητα «a la carte» χωροταξικών ρυθμίσεων, οι οποίες δημιουργούν ένα επισφαλές επενδυτικό περιβάλλον, προβλέπει σειρά τροποποιήσεων της πολεοδομικής νομοθεσίας. Οι ρυθμίσεις καταργούν την «οριζόντια» επιβολή χρήσεων γης στους δήμους, δίνοντάς τους τον έλεγχο στην εξειδίκευση του σχεδιασμού, πάντα όμως υπό την ομπρέλα όσων έχουν αποφασιστεί σε επίπεδο περιφέρειας.
Το σχέδιο νόμου «Χωρικός Σχεδιασμός – Βιώσιμη Ανάπτυξη» δόθηκε σε ολιγοήμερη διαβούλευση, έως μεθαύριο Πέμπτη. Οι προτεινόμενες τροποποιήσεις είναι αυτές που συμφωνήθηκαν έπειτα από δύσκολες διαπραγματεύσεις, διάρκειας ενός έτους του υπουργείου Περιβάλλοντος με τους θεσμούς (καθώς τροποποιούσε πρόσφατο νόμο, τον 4269/14). Τα κυριότερα σημεία είναι:
• Η εθνική χωρική στρατηγική παραμένει στην κορυφή της πυραμίδας του σχεδιασμού.
• Τα ειδικά χωροταξικά πλαίσια (σχεδιασμός για μια ειδική δραστηριότητα εθνικού ενδιαφέροντος, λ.χ. τουρισμού, ΑΠΕ, υδατοκαλλιεργειών, βιομηχανίας κλπ.) παραμένουν ισχυρότερα από τα περιφερειακά χωροταξικά (σχεδιασμός σε επίπεδο περιφέρειας), ωστόσο βρίσκονται σε μια καλύτερη σχέση: π.χ. τροποποιούνται για να ενσωματώσουν προτάσεις των περιφερειακών σχεδίων.
• Καταργείται η δυνατότητα τροποποίησης των ειδικών ή των περιφερειακών σχεδίων με απλή υπουργική απόφαση (ρύθμιση που είχε ξεσηκώσει τον επιστημονικό κόσμο). Εις το εξής η δυνατότητα αυτή θα παρέχεται κυρίως σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών, νέων κοινοτικών πολιτικών ή για διόρθωση σφαλμάτων.
• Τα περιφερειακά χωροταξικά πλαίσια θα δημιουργούν την πολεοδομική ομπρέλα για κάθε δήμο της περιφέρειας. Μέσα από ειδικά παραρτήματα θα ορίζουν ανά δήμο τις βασικές κατευθύνσεις στην οργάνωση του οικιστικού δικτύου και την οικιστική ανάπτυξη. Τα παραρτήματα θα περιέχουν επίσης γενικές διατάξεις χρήσεων γης και δόμησης για την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος και της υπαίθρου με ιδιαίτερη αναφορά στην προστασία της γεωργικής γης.
• Τα τοπικά χωρικά σχέδια (παλαιότερα γνωστά ως γενικά πολεοδομικά σχέδια) θα εξειδικεύουν τις χρήσεις γης και τους όρους δόμησης, όπως ορίστηκαν σε περιφερειακό επίπεδο. Ταυτόχρονα ο δήμος θα έχει μέσω των σχεδίων τη δυνατότητα να επιλέξει ο ίδιος τις χρήσεις γης στις οικιστικές και παραγωγικές περιοχές: καταργούνται δηλαδή οι «οριζόντιες ρυθμίσεις» που προκάλεσαν μεγάλες αντιδράσεις όλα τα προηγούμενα χρόνια (όπως η έμμεση κατάργηση των περιοχών αμιγούς κατοικίας, η υποχρέωση μετατροπής κεντρικών οδικών αξόνων των δήμων σε εμπορικούς κλπ.). Πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική επιλογή, καθώς από τη μια πλευρά οι δήμοι θα έχουν το ελεύθερο να επιλέξουν τον τρόπο οργάνωσης της περιοχής τους, πάντα όμως στο γενικό πλαίσιο που θα ορίζει το περιφερειακό χωροταξικό (ώστε να αποφευχθεί… το χάος του να κάνει ο κάθε δήμος τα δικά του). Να σημειωθεί ότι τα τοπικά σχέδια θα πρέπει οπωσδήποτε πλέον να περιλαμβάνουν στις περιοχές που χρήζουν προστασίας τα τοπία, τον αιγιαλό και την παραλία, τους ποταμούς και τα ρέματα.
• Τέλος, τα ειδικά χωρικά σχέδια (λ.χ. ΠΟΤΑ, ΠΟΑΠΔ, ΕΣΔΧΑΣΕ, ΕΣΧΑΔΑ, δηλαδή μοντέλα πολεοδομικής οργάνωσης μιας περιοχής για κάποια επενδυτική δραστηριότητα) εξορθολογίζονται. Προκειμένου να αλλάξουν τα τοπικά σχέδια μιας περιοχής (δηλαδή τα όσα ισχύουν γενικά σε επίπεδο χρήσεων και πολεοδομικών όρων) θα πρέπει να υπάρξει τεκμηριωμένη πρόταση από την υπηρεσία και σύμφωνη γνώμη από το κεντρικό συμβούλιο πολεοδομικών θεμάτων (ΚΕΣΥΠΟΘΑ). Η ρύθμιση αυτή δημιουργεί ίσους όρους για όποιον επενδύσει σε μια περιοχή.