Οπως αναφέρει ο Κώστας Χατζιώτης στο βιβλίο του «Το σκάκι στην Ελλάδα»: «Στις 17 Νοεμβρίου 1946 ο Ι. Χατζηαργύρης ξεκινά τη σκακιστική στήλη της εφημερίδας “ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ”, που επρόκειτο να γίνει η μακροβιότερη και σημαντικότερη παρουσία στον Αθηναϊκό τύπο». Συμπληρώνονται, δηλαδή, 70 χρόνια από την πρώτη σκακιστική στήλη της ιστορικής εφημερίδας.
Τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 ο Τριαντάφυλλος Σιαπέρας είχε κάθε Πέμπτη την επιμέλεια ενός εξαιρετικά ποιοτικού ημισέλιδου, ενώ οι αναφορές στα επόμενα χρόνια είναι αποσπασματικές, κυρίως με αφορμή μεγάλα σκακιστικά γεγονότα.
Ας παρακολουθήσουμε συνοπτικά την εξέλιξη και τους σημαντικούς σταθμούς της πορείας του σκακιού αυτά τα 70 χρόνια, ξεκινώντας από ένα βήμα πίσω, από το ραδιοφωνικό σκακιστικό ματς ΗΠΑ-ΕΣΣΔ, το 1945. Οχι μόνον επειδή ήταν το πρώτο διεθνές αθλητικό γεγονός μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά για το ότι η νίκη των Σοβιετικών σκακιστών σηματοδοτούσε την κυριαρχία τους τις επόμενες δεκαετίες. Η εθνική ομάδα της Σοβιετικής Ενωσης πρωτεύει με άνεση στις Σκακιστικές Ολυμπιάδες, καθώς και σε όλες τις μεγάλες ομαδικές διοργανώσεις. Το 1970 επιβεβαιώνει τη συντριπτική της υπεροχή νικώντας στο Βελιγράδι τη Μεικτή Κόσμου με 20,5-19,5.
H νίκη του Αμερικανού
Παράλληλα κυριαρχεί και σε ατομικό επίπεδο με τους Σοβιετικούς Μποτβίνικ, Σμίσλοβ, Ταλ, Πετροσιάν και Σπάσκι να αναδεικνύονται παγκόσμιοι πρωταθλητές από το 1948 μέχρι το 1972. Το καλοκαίρι του ’72 σημειώνεται η μεγάλη καμπή. Ο Αμερικανός Φίσερ νικάει πειστικά τον Σοβιετικό Σπάσκι, σε μια ιστορική αναμέτρηση η οποία, μεσούντος του Ψυχρού Πολέμου, αποκτά υπερβολικές διαστάσεις. Ο Φίσερ δεν αγωνίζεται το 1975 στο ματς με τον Κάρποβ (οι απαιτήσεις του θεωρήθηκαν υπερβολικές) και ο νεαρός Σοβιετικός αναδεικνύεται παγκόσμιος πρωταθλητής χωρίς αγώνα.
Επεισοδιακές οι επόμενες αναμετρήσεις του Κάρποβ με τον Κορτσνόι (που εγκαταλείπει τη Σοβιετική Ενωση και ζητεί άσυλο στη Δύση), με κατηγορίες για παρουσία παραψυχολόγων, για μηνύματα με γιαούρτια και διάφορα άλλα, τα οποία ελάχιστα τιμούν το κορυφαίο πνευματικό άθλημα. Η επικράτηση του Κάρποβ διαρκεί μέχρι το 1985, οπότε χάνει από τον –κατά πολλούς– ισχυρότερο σκακιστή όλων των εποχών, τον Κασπάροβ. Τα αποτελέσματα του νέου παγκόσμιου πρωταθλητή κυμαίνονται σε πολύ υψηλά επίπεδα, ενώ μία νίκη του επί του Βούλγαρου Τοπάλοβ το 1999 στο Λινάρες της Ισπανίας χαρακτηρίστηκε «η παρτίδα του αιώνα».
Ο Κασπάροβ θα ηττηθεί το 2000 από τον Ρώσο Κράμνικ, αλλά εκείνο που προκάλεσε αίσθηση παγκοσμίως ήταν η αναμέτρηση, τρία χρόνια νωρίτερα, με τον γιγαντιαίο ηλεκτρονικό υπολογιστή Deep Blue. Ο παγκόσμιος πρωταθλητής ηττήθηκε 2,5-3,5 και έγινε αποδέκτης οργής, αλλά και υπονοούμενων ότι δήθεν «πούλησε» το ματς. Ο κόσμος δεν ήταν έτοιμος να παραδεχθεί ότι οι μηχανές έπαιζαν καλύτερο σκάκι από τον άνθρωπο. Το εμπέδωσε στη συνέχεια, όταν τα σκακιστικά προγράμματα των ηλεκτρονικών υπολογιστών άρχισαν να νικούν με συντριπτικά σκορ μεγάλους μετρ, ανάμεσα στους οποίους και το παιδί-θαύμα, ο τωρινός διεκδικητής του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος, Καριάκιν.
Από το 1993 μέχρι το 2006 ο σκακιστικός κόσμος εμφανίζεται διχασμένος, με δύο παράλληλους κύκλους αγώνων για τον κορυφαίο τίτλο και άρα δύο παγκόσμιους πρωταθλητές. Της επίσημης ομοσπονδίας (ΦΙΝΤΕ) και της Ενωσης Επαγγελματιών Σκακιστών. Το 2006 ορίζεται ματς για την επανένωση του Παγκόσμιου Ατομικού Πρωταθλήματος μεταξύ του Ρώσου Κράμνικ και του Βούλγαρου Τοπάλοβ, το οποίο σημαδεύεται από τη «μάχη της τουαλέτας». Ο Τοπάλοβ κατηγορεί τον Κράμνικ ότι δέχεται βοήθεια κατά τις συχνές επισκέψεις του στην τουαλέτα, στον μοναδικό χώρο που δεν παρακολουθείται από κάμερες. Το ματς θα λήξει ισόπαλο και ο Ρώσος θα επιβληθεί στα μπαράζ παρτίδων μειωμένου χρόνου σκέψης. Συναρπαστικό ματς με γεγονότα που θα ήθελε ο σκακιστικός κόσμος να μη θυμάται.
Από το 1997 λάμπει το άστρο του Ινδού Ανάντ, μέχρι το 2013, οπότε χάνει από τον μόλις 23 ετών Νορβηγό Κάρλσεν. Τούτες τις ημέρες ο Κάρλσεν υπερασπίζεται τον τίτλο του στη Νέα Υόρκη με αντίπαλο τον 26χρονο Ρώσο Καριάκιν. Ο σκακιστικός κόσμος ευελπιστεί ότι θα απολαύσει ένα καθαρό και δυνατό παιχνίδι ανάμεσα στους δύο νέους και, κατά τεκμήριο, ισχυρότερους σκακιστές του κόσμου, χωρίς παιχνίδια έξω από τη σκακιέρα. Στη χώρα μας το πνευματικό παιχνίδι γνώρισε άνθηση, ίσως όχι όση θα έπρεπε, όση θα ήθελαν οι σκακιστές. Εχουν σημειωθεί μεγάλες επιτυχίες τόσο σε ομαδικό όσο και σε ατομικό επίπεδο, ενώ η διάδοση του σκακιού έχει πάρει εκρηκτικές διαστάσεις.
Ο αριθμός των εγγεγραμμένων σκακιστών και σκακιστριών σε ελληνικά σωματεία έφθασε στις 45.000, ενώ πολλαπλάσιος είναι ο αριθμός όσων περιορίζονται στις φιλικές παρτίδες σε χώρους συνάθροισης ή στο Διαδίκτυο. Η Εθνική Ελλάδας έχει σημειώσει νίκες επί πανίσχυρων αντιπάλων, όπως η Ρωσία και η Αρμενία, και έχει κατακτήσει υψηλές θέσεις σε μεγάλες διοργανώσεις (4η θέση στο Πανευρωπαϊκό 2005, 6η θέση στο Παγκόσμιο 2010, 7η θέση στο Πανευρωπαϊκό 2013).
Η Εθνική Γυναικών κατέκτησε την 6η θέση στη Σκακιστική Ολυμπιάδα του 1988 και η Εθνική Παίδων τη 2η θέση στη Νεανική Ολυμπιάδα του 1994 και την 6η θέση στη Νεανική Ολυμπιάδα του 2012.
Τέσσερα χρυσά
Σε ατομικό επίπεδο ξεχωρίζουν τα τέσσερα χρυσά μετάλλια σε Παγκόσμια Νεανικά Πρωταθλήματα. Ενα από τη Μαρία Κουβάτσου (1999) και τρία από τη Σταυρούλα Τσολακίδου (2013, 2015, 2016). Χρυσά μετάλλια σε Πανευρωπαϊκά Νεανικά Πρωταθλήματα έχουν κερδίσει ο Ευγένιος Ιωαννίδης (2011) και η Αναστασία Αβραμίδου (2012).
Το 1990 ο Βασίλης Κοτρωνιάς αποκτά τον ανώτερο σκακιστικό τίτλο του γκραν μετρ. Εκτοτε ο αριθμός σκακιστών με διεθνείς τίτλους αυξάνεται χρόνο με τον χρόνο, οι διακρίσεις Ελλήνων σε διεθνή τουρνουά δεν ξαφνιάζουν πλέον κανέναν.
Στα γενικά χαρακτηριστικά οφείλουμε να εντάξουμε την έφοδο και επικράτηση του διαδικτυακού σκακιού, των χιλιάδων παρτίδων που παίζονται καθημερινά μεταξύ παικτών που βρίσκονται σε κάθε σημείο του πλανήτη. Εχει ειπωθεί ότι το σκάκι, μέσω του Ιντερνετ, πήρε την εκδίκησή του από την τηλεόραση, η οποία το έχει αποκλείσει ως μη θεαματικό. Οι χρήστες του Διαδικτύου μπορούν να παρακολουθούν σε ζωντανή μετάδοση όλες τις παρτίδες των μεγάλων σκακιστικών γεγονότων.
Παράλληλα οι ποιοτικές σκακιστικές στήλες σε εφημερίδες και περιοδικά εξακολουθούν να έχουν πιστούς φίλους. Το χαρτί βρίσκεται μέσα στο DNA του κάθε σκακιστή…