Ουδείς από τους κατοίκους της Χίου φανταζόταν τι θα ακολουθήσει βλέποντας την ανοιξιάτικη εκείνη ημέρα του 1822, Μεγάλη Εβδομάδα, στα ανοιχτά της θάλασσας την τεράστια τουρκική αρμάδα να κατευθύνεται στο εξεγερμένο νησί. Οι Τούρκοι δεν θα αποβιβαστούν τούτη τη φορά για μία από τις συνήθεις επιχειρήσεις καταστολής και παραδειγματισμού των επαναστατών, αλλά για να αφανίσουν το ευτυχισμένο νησί. Και δεν θ’ αφήσουν πέτρα πάνω στην πέτρα. Εσφαξαν, έκαψαν, ατίμασαν, άρπαξαν γυναικόπαιδα για να τα πουλήσουν δούλους και να «εμπλουτίσουν» τα χαρέμια.
Ο πολιτισμένος κόσμος θα φρίξει από τη βαρβαρότητα, ο Ντελακρουά θα αποτυπώσει τη σφαγή σ’ ένα από τα μεγαλειώδη έργα του, «…θάνατος πέρα ώς πέρα» θα γράψει στο ποίημά του «Το αγόρι της Χίου» ο Βίκτωρ Ουγκό, στη Δύση θα φουντώσει ο φιλελληνισμός που θα λειτουργήσει ως καύσιμο για τους επαναστατημένους Ελληνες.
Ο Ιμπραήμ Εντχεμ Πασάς ήταν τότε έξι ή οχτώ χρόνων. Δεν ήταν αυτό το όνομά του, και ούτε βεβαίως είχε το αξίωμα του πασά. Ο Ιμπραήμ ήταν Ελληνας, χριστιανός ορθόδοξος και κανείς δεν γνωρίζει το πραγματικό του όνομα. Το βέβαιο είναι ότι αυτό το «αγόρι της Χίου», που σώθηκε από τη σφαγή, πουλήθηκε ως σκλάβος, έφτασε να γίνει Μέγας Βεζίρης, πρωθυπουργός δηλαδή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Τη διαδρομή του μικρού Ελληνόπουλου από την «κόλαση της Χίου» το 1822 στον παράδεισο της Υψηλής Πύλης, όπως αποτυπώνεται στα υπάρχοντα αρχεία, περιγράφει ο συγγραφέας κ. Χρίστος Χριστοδούλου στο βιβλίο του με τίτλο «Ο Eλληνας Τούρκος» που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες στη Θεσσαλονίκη (Επίκεντρο).
Ο μικρός Ελληνας θα πουληθεί σκλάβος στον Τούρκο αρχιναύαρχο Χουσρέβ Πασά, που ήταν άτεκνος, και σύμφωνα με τα τότε έθιμα του πολέμου πρώτα θα προσηλυτιστεί στο Ισλάμ. Αντιλαμβανόμενος ότι είχε να κάνει με παιδί υψηλής ευφυΐας ο Οθωμανός αξιωματούχος έστειλε τον Ιμπραήμ στο Παρίσι για σπουδές απ’ όπου επέστρεψε με το πτυχίο του μεταλλειολόγου μηχανικού και εντάχθηκε στον στρατό. Θα ακολουθήσει μια ξέφρενη πορεία προς την κορυφή της πυραμίδας εξουσίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, με τον «Ελληνα Τούρκο» να κατακτά σε διάστημα 50 χρόνων τις πιο υψηλές θέσεις του κράτους, όπως αξιωματικός του στρατού, υπασπιστής του σουλτάνου, υπουργός Εσωτερικών, υπουργός Δημοσίων Εργων, υπουργός Υγιεινής, κυβερνήτης των Ιωαννίνων, υπουργός Εξωτερικών, πρεσβευτής, πρόεδρος του συμβουλίου επικρατείας, συντάκτης των κυριότερων εκσυγχρονιστικών και μεταρρυθμιστικών νομοθετημάτων της Αυτοκρατορίας, και τέλος Μέγας Βεζίρης.
«Η ελληνική καταγωγή του ήταν σε όλους γνωστή. Ο ίδιος όμως και το περιβάλλον του τροφοδοτούσαν την άποψη ότι ήταν μουσουλμάνος Κιρκασιανής καταγωγής, κάτι που δεν επικράτησε τελικά. Ο Ιμπραήμ Εντχέμ έζησε μια ζωή μουσουλμάνου ζηλωτή, προσεκτικά οργανωμένη ώστε να μην παρεξηγηθεί ως ψευδομουσουλμάνος ή αποστάτης. Γι’ αυτό αφιερώθηκε με ειλικρίνεια και εντιμότητα στην υπηρεσία της Αυτοκρατορίας που τον ανέδειξε παρότι του στέρησε την οικογένεια, τη θρησκεία και το νησί του», λέει στην «Κ» ο κ. Χριστοδούλου.
Καταγωγή
Το βιβλίο υιοθετεί τρεις βασικές εκδοχές ως προς την ελληνική του καταγωγή. «Κάποιοι Χιώτες ερευνητές αναφέρουν την οικογένεια Πυρρίκη από τη Βέσσα της Χίου. Ο μεγαλοτραπεζίτης Γεώργιος Ζαρίφης, στενός φίλος του Μεγάλου Βεζίρη και δανειστής του Οθωμανικού κράτους, ισχυρίζεται ότι ο Εντχέμ καταγόταν από τους Σκαραμαγκάδες, άποψη που μάλλον φαίνεται να προτιμούν οι σημερινοί απόγονοί του στην Τουρκία. Τέλος, υπάρχει και μια τρίτη εκδοχή που την εμφάνισαν οι εφημερίδες της Αθήνας το 1877, την περίοδο που ο Εντχέμ έγινε Μέγας Βεζίρης: Οτι τάχα ο πασάς είχε στη μικρή τότε ελληνική πρωτεύουσα αδελφό καθηγητή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου από την οικογένεια Κόκκινου της Χίου».
Ο Ιμπραήμ Εντχέμ Πασάς πέθανε στην Κωνσταντινούπολη το 1893 και τάφηκε στο Τέμενος της Μιχριμάχ Σουλτάνας στο Σκούταρι, που έχτισε ο κατά πολλούς ελληνικής επίσης καταγωγής, μεγαλοφυής αρχιτέκτονας Σινάν. Η είδηση του θανάτου του και το ελληνικό βιογραφικό του έτυχαν τότε παγκόσμιας προβολής.
Ο μεγάλος γιος του, ο Οσμάν Χαμντί Μπέης, θεωρείται σήμερα ο μεγαλύτερος ζωγράφος της Τουρκίας και ήταν ο μόνος που δήλωνε ότι η καταγωγή τους ήταν ελληνική.