Τρία ηλεκτρονικά μηνύματα που έλαβε πρόσφατα ο Γιώργος Καλαμίτσης, πρόεδρος του Συλλόγου Ασθενών Ηπατος «Προμηθέας», είναι ενδεικτικά των συνθηκών που αντιμετωπίζουν στη χώρα μας όσοι νοσούν από ηπατίτιδα C.
Στο πρώτο, μία ασθενής ενημερώνει τον κ. Καλαμίτση ότι θα ταξιδέψει στην Ινδία για να αγοράσει φθηνά αντίγραφα της νέας γενιάς φαρμάκων, που έχουν ελάχιστες παρενέργειες και θεραπευτική αποτελεσματικότητα κοντά στο 100%. Εκφράζει φόβους ότι επιστρέφοντας ο ΕΟΦ θα τα κατάσχει. Στο δεύτερο, ένας γιος γράφει για τον 88χρονο πατέρα του, που παρότι διαγνώστηκε με την ασθένεια σε προχωρημένο βαθμό (με κίρρωση), ο γιατρός του πρότεινε να μη γίνει η θεραπεία «γιατί είναι πανάκριβη». Στο τρίτο, ένας Αιγύπτιος έμπορος ενημερώνει τον κ. Καλαμίτση για τις συγκριτικές τιμές τριών φαρμάκων της νέας γενιάς (προμήθεια ενός μηνός) στην Ελλάδα και στην Αίγυπτο. Το ακριβότερο κοστίζει 16.753 ευρώ στην ελληνική αγορά, έναντι 1.500 ευρώ στην αιγυπτιακή, το φθηνότερο 8.876 ευρώ στην Ελλάδα και 800 ευρώ στην Αίγυπτο, σύμφωνα με τον αποστολέα του μηνύματος, ο οποίος προσφέρεται να οργανώσει τη διαμονή των Ελλήνων ασθενών στη βορειοαφρικανική χώρα για τις εβδομάδες που θα θα διαρκέσει η θεραπεία.
«Τα έδειξα αυτά τα μηνύματα στον κ. Ξανθό, να δει τις συνθήκες στην κοινωνία» λέει στην «Κ» ο κ. Καλαμίτσης. Οταν είχε διαγνωστεί εκείνος με την ασθένεια, σε ηλικία 27 ετών, δεν υπήρχαν τα νέα φάρμακα. Η παλιά αγωγή, που περιλάμβανε εβδομαδιαίες ενέσεις, διαρκούσε 24-48 εβδομάδες, είχε βαριές παρενέργειες, παρεμφερείς με τη χημειοθεραπεία –εκείνον τον ανάγκασαν να σταματήσει τη πυγμαχία και την κολύμβηση, μεταξύ άλλων– και είχε πιθανότητα επιτυχίας κάτω από 50% (ευτυχώς στον ίδιο απέδωσε).
Ο πρόεδρος του «Προμηθέα» συναντήθηκε προ τριών εβδομάδων με τον υπουργό Υγείας μαζί με τους εκπροσώπους ατόμων που πάσχουν από άλλες σοβαρές ασθένειες (HIV, αιμορροφιλία, μεσογειακή αναιμία) ή που έχουν κάνει μεταμόσχευση ήπατος, για να ζητήσει την άμεση επέκταση των κριτηρίων κάλυψης του κόστους των νέων φαρμάκων για την ηπατίτιδα C. «Πολλοί ασθενείς με ηπατίτιδα C πάσχουν επίσης από κάποια άλλη από αυτές τις ασθένειες και, όταν συμβαίνει αυτό, η εξέλιξη της ηπατίτιδας είναι πολύ πιο γρήγορη», εξηγεί.
Τα κριτήρια του ΕΟΠΥΥ που ισχύουν σήμερα είναι να είναι προχωρημένη η ασθένεια (στάδιο F3 με προηγούμενη αποτυχημένη θεραπεία ή F4, δηλαδή κίρρωση), να επίκειται ή να έχει γίνει μεταμόσχευση ήπατος. Πέραν του κενού στην κάλυψη ατόμων με άλλες σοβαρές παθήσεις, σημειώνει ο κ. Καλαμίτσης, η λήψη των φαρμάκων στα ύστερα στάδια της ασθένειας στερείται ιατρικής, αλλά και οικονομικής λογικής. «Αν κάποιος προλάβει την ασθένεια νωρίς, είναι πολύ πιο πιθανό να χρειαστεί αγωγή μόνο για οκτώ εβδομάδες, αντί για δώδεκα ή περισσότερες».
Μιλώντας στην «Κ», ο Παν. Γεωργακόπουλος, αντιπρόεδρος του ΕΟΠΥΥ, αναγνωρίζει τη σημασία να επεκταθούν τα κριτήρια ώστε να λαμβάνουν τη νέα αγωγή ασθενείς σε πιο πρώιμο στάδιο και άτομα που πάσχουν από άλλες σοβαρές ασθένειες. «Πρέπει να βρούμε τον τρόπο να γίνει σωστά, από δημοσιονομική και επιστημονική άποψη» αναφέρει. Ο τρόπος αυτός δεν έχει βρεθεί ακόμα. Σύμφωνα με στοιχεία του ΕΟΠΥΥ, το 2014 ο οργανισμός δαπάνησε 11 εκατ. ευρώ για τη θεραπεία 400 ασθενών με ηπατίτιδα C με τα νέα φάρμακα. Το 2015, δαπανήθηκαν 50 εκατ. ευρώ και θεραπεύθηκαν 893 άτομα, ενώ φέτος (στοιχεία οκταμήνου) έχουν ολοκληρώσει τη θεραπεία άλλα 726 άτομα.
Ο βασικότερος λόγος για τον χαμηλό αριθμό των νοσούντων που έχουν λάβει τα φάρμακα νέας γενιάς είναι η απουσία διαπραγμάτευσης σε κεντρικό επίπεδο από το κράτος για μείωση των τιμών. Η σχετική επιτροπή συγκροτήθηκε εκ νέου τον περασμένο Φεβρουάριο, μετά δύο χρόνια αδράνειας. Ωστόσο, η συγκρότησή της δεν αποδείχθηκε αρκετή για να σημειωθεί πρόοδος.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το βασικό πρόβλημα που έχει προκύψει, ύστερα από κάποιες προκαταρκτικές συζητήσεις με τις φαρμακευτικές εταιρείες, είναι ότι τα μέλη της επιτροπής ζητούν νομική κάλυψη από το υπουργείο για να προχωρήσουν στην οποιαδήποτε συμφωνία. Η νομική ευθύνη απέναντι στις εταιρείες για οποιαδήποτε συμφωνία πρέπει –πιστεύουν– να ανήκει στον ΕΟΠΥΥ, όχι στα ίδια τα μέλη της επιτροπής.
135.000 νοσούντες στην Ελλάδα
Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, οι ασθενείς με ηπατίτιδα C κυμαίνονται μεταξύ 80-150 εκατ. παγκοσμίως. Η Ελλάδα, με περίπου 135.000 νοσούντες (από τα υψηλότερα επίπεδα στην Ε.Ε.), υπέγραψε τον περασμένο Μάιο την απόφαση της γενικής συνέλευσης του ΠΟΥ για την εξάλειψη της ηπατίτιδας C ώς το 2030.
Οπως εξηγεί στην «Κ» ο καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Αγγελος Χατζάκης, που μαζί με τον Κυριάκο Σουλιώτη του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου έχουν καταρτίσει το ηλεκτρονικό μητρώο για τους ασθενείς με ηπατίτιδα C στην Ελλάδα, «αυτό σημαίνει ότι στην προσεχή τριετία πρέπει να φτάσουμε να θεραπεύουμε 5.000 άτομα τον χρόνο». Ο κ. Χατζάκης τονίζει ότι «η διεθνής πρακτική σε περιπτώσεις που εμφανίζονται επαναστατικές νέες θεραπείες είναι να αυξάνονται οι δαπάνες του κράτους για τη συγκεκριμένη ασθένεια».
Ενδεικτικά, στη Γαλλία ώς τον Μάιο του 2016 είχαν ήδη λάβει τη θεραπεία 30.000 ασθενείς, ενώ από τον Σεπτέμβριο το σύστημα υγείας της χώρας παρέχει πλήρη κάλυψη του κόστους των νέων φαρμάκων για όλους τους ασθενείς. Στην Ισπανία, ο αριθμός των νοσούντων που λάμβαναν τα νέα φάρμακα είχε ήδη ξεπεράσει τα 40.000 άτομα τον περασμένο Ιανουάριο, ενώ είχε φτάσει τα 32.500 άτομα στην Ιταλία. Στην Αίγυπτο, που έχει τα υψηλότερα ποσοστά της ασθένειας στον κόσμο, η νέα θεραπεία είχε χορηγηθεί ώς τον Σεπτέμβριο του 2016 σε 670.000 άτομα.