Ολοι γνωρίζουν τη σαμπάνια, αλλά ελάχιστοι, ακόμη και στη Γαλλία, τον τόπο όπου παράγεται, την Καμπανία. Τα τελευταία χρόνια πάντως, οι παραγωγοί σαμπάνιας, αποφάσισαν να «ανοίξουν το σπίτι τους» στους τουρίστες, επιχειρώντας να συνδέσουν το προϊόν τους με τον τόπο και τη γαστρονομία. Ενα πείραμα οινοτουρισμού που θα μπορούσε να λειτουργήσει και σε οινοπαραγωγικές περιοχές της Ελλάδας.
Ο κύκλος εργασιών της γαλλικής σαμπάνιας ήταν πέρυσι 5,8 δισ. ευρώ με παραγωγή 312 εκατ. φιαλών. Περίπου ένα δισ. φιάλες παραμένουν αποθηκευμένες, στοκαρισμένες στα κελάρια των οινοποιών. Η γαλλική σαμπάνια παράγεται από τα αμπέλια που καλλιεργούνται σε 300.000 στρέμματα, σε 315 χωριά από συνολικά 12.000 αμπελουργούς. Από αυτούς, οι 4.500 παράγουν σαμπάνια με τη δική τους ετικέτα. Δέκα στρέμματα φυτεμένα με σταφύλια των ποικιλιών Pinot Noir, Pinot Meunier και Chardonnay, η ανάμειξη των οποίων δημιουργεί τη σαμπάνια (κόκκινη και λευκή), κοστίζουν 1,5 εκατ. ευρώ και οι αμπελουργοί δίνουν τα σταφύλια τους από 7-8 ευρώ το κιλό.
Ωστόσο, σε έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε πολλές χώρες, βρέθηκε ότι το 50% όσων ρωτήθηκαν δεν γνώριζε καν πού βρίσκεται η Καμπανία. «Το προϊόν είναι τόσο γνωστό, τόσο… διεθνές. Για όποιον το γεύεται συμβολίζει την πολυτέλεια, τη γιορτή αλλά όχι την Καμπανία ως περιοχή» λέει ο Θεόδωρος Γεωργόπουλος, πρόεδρος του Ινστιτούτου Αμπέλου και Οίνου Καμπανίας «Georges Chappaz». Ούτε καν την αμπελουργία. «Σκεφτείτε: σαμπάνια και αμπελουργός, ο συνδυασμός ξενίζει αυτόν που δεν γνωρίζει. Πολλοί δεν σκέφτονται καν ότι πρόκειται για ένα κρασί, όταν πίνουν σαμπάνια».
Οι παραγωγοί σκέφτηκαν λοιπόν ότι ήρθε ο καιρός να συνδυάσουν τη γαλλική σαμπάνια με τον τόπο παραγωγής της, σαν ένα κρασί που διαφοροποιείται ανάλογα με το terroir (μικροκλίμα) του τόπου, χωρίς όμως να χάνει και την αίγλη του. Η ίδια η περιοχή, άλλωστε, προσφερόταν για να στηθεί ένας μύθος γύρω από το προϊόν. Η Ρεμς, η άτυπη πρωτεύουσα της Καμπανίας, είναι η πόλη όπου στέφονταν οι Γάλλοι βασιλείς, αλλά και το μέρος όπου υπογράφηκε το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου με την παράδοση της Γερμανίας.
Το μοντέλο του οινοτουρισμού που στήθηκε στην Καμπανία βασίζεται σε τρεις βασικές αρχές: την εγγύτητα, την ευκαιρία δηλαδή που έχει ο επισκέπτης να επισκεφθεί το μικρό οινοποιείο και να γνωριστεί με τον οινοποιό, τη γαστρονομία και τη σύνδεση με την ιστορία. Μάλιστα, από τον Ιούλιο του 2015, η μέθοδος παραγωγής σαμπάνιας (τρύγος αποκλειστικά με τα χέρια, διπλή ζύμωση στη δεξαμενή και μετά στο μπουκάλι) όπως και τα αμπέλια γύρω από το Épernay και Ρεμς, τα κελάρια αλλά και οι περίφημοι οίκοι σαμπάνιας αποτελούν πλέον προστατευόμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς της UNESCO. Φυσικά η αναγνώριση αυτή ήταν αποτέλεσμα συντεταγμένης προσπάθειας των παραγωγών της Καμπανίας.
Μπορεί σήμερα η σαμπάνια να είναι διάσημη σε όλο τον κόσμο, όμως στην πραγματικότητα στο συγκεκριμένο μέρος είναι δύσκολο να βγάλεις κρασί, λέει ο κ. Γεωργόπουλος, εξηγώντας ότι χρειάστηκαν μεγάλες προσπάθειες όταν ξεκίνησαν όλα πριν από 200-250 χρόνια. Η νέα επένδυση στον τόπο, εκτός από το προϊόν, μέσα από τον οινοτουρισμό δείχνει να αποδίδει. Στα τελευταία πέντε χρόνια 1,2 εκατ. τουρίστες όχι μόνο επισκέφτηκαν τα κελάρια της Καμπανίας αλλά ξόδεψαν και λίγες από τις μέρες των διακοπών τους για να γνωρίσουν την περιοχή. Το 71,6% των τουριστών της Καμπανίας ήρθε βέβαια για τα κρασιά και τα κελάρια αλλά το 38% δήλωσε ότι ενδιαφερόταν και για τον πολιτισμό της. Και ενώ η παραγωγή της σαμπάνιας στηρίζει 30.000 θέσεις εργασίας, η ανάπτυξη του οινοτουρισμού υπολογίζεται ότι έφερε 14.600 νέες θέσεις.
Παράλληλα, επειδή καλύτερα να προλαμβάνεις παρά να θεραπεύεις, οι Γάλλοι έχουν ξεκινήσει προσπάθεια να πετύχουν αναθεώρηση της ζώνης καλλιέργειας των σταφυλιών για τη σαμπάνια από την Ευρωπαϊκή Ενωση, εντάσσοντας αρκετά ακόμα χωριά (έτσι ώστε συνολικά τα χωριά της Σαμπάνιας να φτάσουν τα 340) και στρέμματα αμπελιών. Πρέπει βέβαια να αποδείξουν το παραδοσιακό της καλλιέργειας, αλλά εργάζονται σκληρά και προς αυτή την κατεύθυνση.