10.20 στην Πλατεία Συντάγματος μπροστά σε γνωστό πολυκατάστημα ηλεκτρονικών ειδών η κίνηση έχει κοπάσει, αφού το πρώτο κύμα καταναλωτών που μπήκε στο κατάστημα εξέρχεται από την πλαϊνή είσοδο με μικρές και μεγάλες σακούλες. «Δεν το έχω ξαναδεί αυτό και δουλεύω στο κατάστημα τρία χρόνια», λέει στην «Κ» άνδρας της ασφάλειας του καταστήματος που στέκεται στην είσοδο και φροντίζει τη ροή εισόδου προκειμένου να μην ποδοπατηθούν οι επίδοξοι αγοραστές. «Ημασταν διστακτικοί όταν ανακοινώθηκε, αλλά τελικά ο κόσμος ανταποκρίθηκε», συμπληρώνει συνάδερφός του, που σπεύδει να σώσει έφηβο από παρ’ ολίγον πτώση στα σκαλιά της εισόδου. Οπως αναφέρουν άνθρωποι του καταστήματος, περίπου 130 άτομα είχαν στηθεί έξω από το κατάστημα και περίμεναν να ανοίξει στις οκτώ το πρωί.
Νεαροί στην πλειονότητά τους, με πάθος για τα ηλεκτρονικά, αξιοποίησαν τις ειδικές προσφορές, αγοράζοντας έξυπνα κινητά, gadgets και ηλεκτρονικά παιχνίδια. «Δεν έχετε σχολείο;» ρωτάμε δύο νεαρά αγόρια που περιμένουν στην ουρά για να πληρώσουν τις συσκευές που πήραν. «Είχαμε αλλά δεν πήγαμε» απαντάει ο 16χρονος Γιώργος, ρίχνοντας ένα συνωμοτικό βλέμμα στον φίλο του, που συμπληρώνει τη λέξη «κοπάνα».
Λίγα μέτρα παραπάνω, στην οδό Πανεπιστημίου, μια άλλη μάχη δίνεται μπροστά στην είσοδο γνωστού πολυκαταστήματος. Στο ισόγειο, όπου βρίσκονται τα γυναικεία αρώματα, καλλυντικά και αξεσουάρ, συνωστίζονται νεαρά κορίτσια αλλά και γυναίκες μέσης ηλικίας. Στους στενούς διαδρόμους που χωρίζουν τα προϊόντα διαφορετικών εταιρειών ακούγεται μια συνεχής μουρμούρα: «Καλή η τιμή ε;», το ένοχο δίλημμα δύο κοριτσιών. «Να το πάρω; Τι λες;» και η ζωηρή υπενθύμιση κόρης σε μητέρα, «αχ μωρέ μου τέλειωσε και η κολώνια. Πάμε να πάρουμε». Ολες κατασκοπεύουν διακριτικά τα καλάθια των υπόλοιπων αγοραστών.
Η υπεύθυνη του ορόφου, Μ. Γ. φανερά στρεσαρισμένη από την κοσμοσυρροή, κλέβει δύο λεπτά για να εκφράσει στην «Κ» την ικανοποίησή της ότι όλα πηγαίνουν καλά και ο κόσμος αγοράζει. «Ολες αυτές οι πρωτοβουλίες βοηθούν στην ψυχολογία της αγοράς και θέλουμε να συνεχιστεί». Ενώ περιγράφει με φανερό ενθουσιασμό τα θετικά της «Μαύρης Παρασκευής», μια ηλικιωμένη κυρία με βαριά φορτωμένο καλάθι τη σπρώχνει (άθελα), παλεύοντας, μέσα στον λαβύρινθο των στριμωγμένων πελατών, να βρει τον δρόμο της προς τις ταμειακές μηχανές.
Πλέον μεσημέρι, στην οδό Ερμού, ο κόσμος κινείται πιο ήρεμα, όμως ο συνωστισμός που διατηρείται στα πεζοδρόμια, στις εισόδους των μαγαζιών, μπροστά από τις βιτρίνες επιβεβαιώνει τα αποτελέσματα που είχε αυτό το καταναλωτικό «πείραμα».
Η ονομασία
Γιατί όμως ονομάστηκε «Μαύρη» η συγκεκριμένη μέρα; Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ερμηνείες για την προέλευση της ονομασίας. Επικρατέστερη η εκδοχή, σύμφωνα με την οποία ο όρος εμφανίστηκε το 1951 και είχε να κάνει με τον «πονοκέφαλο» που προκαλούσε στις αστυνομικές αρχές το μέγα πλήθος που έσπευδε τη συγκεκριμένη μέρα στα καταστήματα για αγορές. Λίγο αργότερα, στις αρχές της δεκαετίας του 1960, έγινε προσπάθεια από τους καταστηματάρχες να αλλάξουν και να χρησιμοποιήσουν τον όρο «Big Friday», αλλά η πρόταση δεν ευδοκίμησε. Υπάρχουν και άλλες εκδοχές. Οι λογιστές έγραφαν στα βιβλία τους με κόκκινο μολύβι τις χασούρες από το εμπόριο και με μαύρο τα κέρδη.
Η «Μαύρη» Παρασκευή ήταν δηλαδή η αρχή των καλών νέων για τους εμπόρους, αφού από την Ημέρα των Ευχαριστιών και μετά ξεκινούσε ουσιαστικά η περίοδος των Χριστουγέννων. Μια άλλη ερμηνεία (Wikipedia) είναι ότι «Μαύρη» έλεγαν την Παρασκευή μετά τις Ευχαριστίες, επειδή στον Αμερικανικό Νότο (πριν από τον Εμφύλιο) γινόταν εμπόριο σκλάβων.