Καθώς συμπληρώνονται 45 χρόνια από τότε που η τουρκική κυβέρνηση έκλεισε τη Θεολογική Σχολή της Χάλκης, το φυτώριο ανάδειξης κληρικών του Οικουμενικού Πατριαρχείου και κέντρου της Ορθοδοξίας προετοιμάζεται για τη «μεγάλη μέρα», που δεν είναι άλλη από την επαναλειτουργία της. Παρότι ο πρόεδρος Ερντογάν έχει δηλώσει πως η Χάλκη θα λειτουργήσει και πάλι, η «Ανάσταση» αργεί…
Οι υπεύθυνοι της Σχολής, ο Οικουμενικός Πατριάρχης κ. Βαρθολομαίος, το Φανάρι, παρά ταύτα, δεν χάνουν την ελπίδα. «Είμαστε απογοητευμένοι, αλλά όχι απελπισμένοι. Εργαζόμαστε για την ημέρα που θα λειτουργήσει ξανά η Σχολή», λέει στο «Κ» ο ηγούμενος της Χάλκης και μητροπολίτης Προύσης, κ. Ελπιδοφόρος.
Πού αποδίδετε, σεβασμιώτατε, το γεγονός ότι οι υποσχέσεις της τουρκικής πλευράς για την επαναλειτουργία της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης δεν έχουν ακόμη υλοποιηθεί; Το επισήμανε πρόσφατα και ο Παναγιώτατος.
Η αλήθεια είναι ότι εδώ και πολύ καιρό το Πατριαρχείο κάνει υπομονή μέχρι να αποκατασταθεί αυτή η αδικία που έγινε εις βάρος και της Ομογένειας της Κωνσταντινουπόλεως, και κυρίως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, δηλαδή το κλείσιμο της Θεολογικής Σχολής της Χάλκης. Περιμένουμε την αποκατάσταση αυτής της αδικίας. Και αποτελεί κοινή ομολογία ακόμα και Τούρκων αξιωματούχων ότι ήταν μια αδικία που πρέπει να αποκατασταθεί. Θυμίζω μάλιστα ότι ο ίδιος ο νυν πρόεδρος της τουρκικής δημοκρατίας κ. Ερντογάν έχει επανειλημμένα δηλώσει επίσημα ότι δεν υφίσταται κανένα νομικό κώλυμα για την επαναλειτουργία της Σχολής. Επομένως η κοινή λογική λέει ότι το υφιστάμενο πρόβλημα είναι ενδεχομένως μόνο πολιτικό. Αρα είναι θέμα πολιτικής βουλήσεως, πολιτικής αποφάσεως, η επαναλειτουργία.
Είμαστε σε κάθε περίπτωση απογοητευμένοι, αλλά όχι απελπισμένοι. Δεν έχουμε χάσει την προσδοκία μας, εργαζόμαστε προς αυτή την κατεύθυνση, προετοιμάζουμε την ημέρα της επαναλειτουργίας.
Μιλήσατε για πολιτικούς λόγους. Ποιοι θα μπορούσαν να είναι αυτοί;
Δεν μπορώ να φανταστώ, διότι δεν υπάρχει κάποια επίσημη δήλωση προς αυτή την κατεύθυνση από Τούρκους αξιωματούχους. Η μόνη δήλωση που έχει γίνει επανειλημμένα από επίσημα και υψηλά χείλη είναι ότι δεν υπάρχει νομικό κώλυμα.
Παλαιότερα, σε ομιλία του στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ο Παναγιώτατος είχε δηλώσει ότι το Πατριαρχείο θα προσέφευγε για το θέμα της Χάλκης στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Γιατί τελικά δεν κατατέθηκε η προσφυγή;
Λέγαμε πάντοτε ότι η εναλλακτική επιλογή, εφόσον δεν προχωράει το θέμα, η οποία απομένει στο Πατριαρχείο είναι η προσφυγή στη Δικαιοσύνη, στα νομικά μέσα. Δεν επιθυμούμε ωστόσο να κάνουμε χρήση αυτής της επιλογής, διότι πιστεύουμε ότι τέτοια θέματα λύνονται με συναίνεση, με κατανόηση και αμοιβαίο συμβιβασμό, και όχι στα δικαστήρια.
Στην περίπτωση κατά την οποία η Τουρκία δώσει άδεια για την επαναλειτουργία, η Σχολή θα λειτουργήσει με το καθεστώς που ίσχυε μέχρι το 1971 ή από τουρκικής πλευράς τίθενται νέοι όροι οι οποίοι δεν γίνονται αποδεκτοί από το Πατριαρχείο;
Κοιτάξτε, το αίτημα το δικό μας είναι να λειτουργήσει η Σχολή με το καθεστώς που λειτουργούσε και πριν. Ασφαλώς το νομικό πλαίσιο λειτουργίας των ανωτάτων σχολών έχει αλλάξει στην Τουρκία, η νομοθεσία εξελίσσεται. Είμαστε έτοιμοι να προσαρμοστούμε σ’ αυτή την εξελισσόμενη και διαμορφούμενη νομοθεσία. Δεν είμαστε δογματικοί. Από την άλλη όμως, δεν ξέρουμε ποια είναι η βούληση της άλλης πλευράς, διότι δεν έχουμε καθίσει ποτέ στο ίδιο τραπέζι να συζητήσουμε τι είναι εφικτό, τι επιθυμητό και τι νόμιμο.
Νομίζω ότι μόλις εκδηλωθεί η πολιτική βούληση στην πράξη για την επαναλειτουργία της Σχολής, θα είμαστε όλοι έτοιμοι να καθίσουμε στο ίδιο τραπέζι και να βρούμε μια φόρμουλα. Εάν υπάρχει διάθεση και βούληση, η φόρμουλα βρίσκεται. Δεν είμαστε δογματικοί στα αιτήματά μας και στις επιλογές μας. Ολα είναι στο τραπέζι για να τα συζητήσουμε, αρκεί να υπάρξει αυτό το τραπέζι και να έχουμε συνομιλητή.
Παρόλο που η Σχολή είναι κλειστή και δεν έχει σπουδαστές, εσείς την έχετε ανοίξει στο ευρύ κοινό. Πώς γίνεται αυτό;
Η αλήθεια είναι ότι ύστερα από 40 χρόνια αναμονής σκεφτήκαμε ότι δεν έχουμε πλέον άλλο χρόνο να χάνουμε. Δεν μπορούμε να καθόμαστε με σταυρωμένα χέρια, αναμένοντας την επαναλειτουργία και κρατώντας ένα τέτοιο ίδρυμα και ένα τέτοιο κτίριο στην αδράνεια.Με την ευλογία του Πατριάρχη μας το πρώτο που κάναμε ήταν να εγκαθιδρύσουμε μια μοναστική ζωή όπως είναι και η παράδοση του χώρου. Ως γνωστόν, πρώτα απ’ όλα ο χώρος είναι η Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή της Αγίας Τριάδος Χάλκης, εντός της οποίας ιδρύθηκε η Θεολογική Σχολή. Θέλουμε, λοιπόν, να αναβιώσουμε τον μοναστικό χαρακτήρα, να αρχίσουμε δραστηριότητες ακαδημαϊκές, καλλιτεχνικές κ.ά. που είναι νόμιμες και δεν παραβιάζουν την απαγόρευση για τη λειτουργία Θεολογικής Σχολής. Είμαστε, λοιπόν, έτοιμοι να αποκτήσουμε τεχνογνωσία και μια υποδομή ώστε, όταν δοθεί η άδεια για την επαναλειτουργία της Σχολής, να έχουμε και τα στελέχη που χρειαζόμαστε, αλλά και την υποδομή.
Προετοιμάζεστε για τη «μεγάλη μέρα» δηλαδή.
Ακριβώς.
Εχετε συστήσει και μοναστική αδελφότητα. Τι σημαίνει αυτό;
Mάλιστα, είμαστε αυτή τη στιγμή έξι πατέρες. Ημασταν οκτώ, αλλά δύο τούς έστειλε ο Παναγιώτατος στο εξωτερικό για να διακονήσουν μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο Βέλγιο και στην Αγγλία. Και έτσι βλέπετε ότι, παρόλο που είναι κλειστή, η Θεολογική Σχολή της Χάλκης εξακολουθεί να δίνει στελέχη στο Οικουμενικό Πατριαρχείο υπό τη μορφή κληρικών, οι οποίοι, αφού ασκούνται θεολογικά, αναλαμβάνουν διακονίες για το Οικουμενικό Πατριαρχείο στο εξωτερικό.
Παρά την οικονομική στενότητα, ωστόσο, γίνονται συνεχώς έργα, τόσο για τη Σχολή όσο και για τη Μονή της Αγίας Τριάδος.
Η αλήθεια είναι ότι αυτό είναι και το θαύμα της Παναγίας της Παυσολύπης, της οποίας την εικόνα έχουμε στο μοναστήρι μας και είναι η παρηγοριά μας, το πνευματικό μας καταφύγιο. Και είναι θαύμα ότι παρά την οικονομική κρίση υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι συγκινούνται από την προσπάθεια που καταβάλλει ο Πατριάρχης μας και το Οικουμενικό Πατριαρχείο και μας βοηθούν στις διάφορες ανάγκες και στα έργα που προσπαθούμε να κάνουμε στο μοναστήρι μας και στη Θεολογική Σχολή.