Aπό την αλληλεγγύη στην επιφυλακτικότητα και από εκεί στην έντονη αντίδραση είναι μόνο μερικοί μήνες… δρόμος. Πέρυσι, οι νησιώτες προσπαθούσαν με κάθε τρόπο να βοηθήσουν τους χιλιάδες ανθρώπους που έφταναν στα νησιά από την Τουρκία. Ομως τον τελευταίο καιρό, καθώς επιδεινώνονται οι συνθήκες σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Λέρο και Κω, όπου παραμένουν εγκλωβισμένοι πρόσφυγες και μετανάστες στα hotspots, σε υποδομές που δημιουργήθηκαν για ολιγοήμερη φιλοξενία, οι τοπικές κοινωνίες γίνονται όλο και πιο καχύποπτες απέναντι στις κυβερνητικές «δεσμεύσεις» και εύκολα διολισθαίνουν προς τον ρατσισμό. Ταυτόχρονα, αυξάνονται στα νησιά οι αφίξεις μεταναστών έναντι των ανθρώπων που έχουν προσφυγικό προφίλ. Παρ’ όλα αυτά, οι υπηρεσίες ασύλου στα νησιά επιβαρύνονται, καθώς όλοι υποβάλλουν αίτημα ασύλου προσπαθώντας να παρατείνουν το χρονικό διάστημα παραμονής τους στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικά σύμφωνα με στοιχεία της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, τον Οκτώβριο έφτασαν στα ελληνικά νησιά 2.970 άτομα. Από αυτά οι 268 ήταν από την Αλγερία, οι 541 από το Ιράκ, οι 105 από το Πακιστάν, οι 410 από το Αφγανιστάν και 1.021 από τη Συρία, ενώ 625 άτομα είχαν «διάφορες» υπηκοότητες. Το ένα τρίτο των αφίξεων (904 άτομα) ήταν ανήλικοι.
Τελευταίο χαρακτηριστικό παράδειγμα του κλίματος που δημιουργείται, η αντίδραση των εργαζομένων στο θεραπευτήριο Λέρου, όταν έμαθαν ότι τρεις γυναίκες από το κέντρο υποδοχής προσφύγων εντάχθηκαν στα μαθήματα κατασκευής χαλιών και πλεξίματος που πραγματοποιούνται ως εργασιοθεραπεία στους ασθενείς. Το σωματείο των εργαζομένων προχώρησε σε καταγγελία της απόφασης κατά του διοικητικού συμβουλίου του θεραπευτηρίου: «Θεωρούμε ότι ο χώρος αυτός ανήκει στο ΚΘΛ και οι υπάλληλοι που εργάζονται σε αυτό αμείβονται για να παρέχουν υπηρεσίες μόνο στους νοσηλευόμενους ασθενείς μας». Οι εργαζόμενοι θέτουν θέμα ασφάλειας και ζητούν την ανάκληση της απόφασης. Ο πρόεδρος του Σωματείου Τάσος Τσαχουριανίδης μιλώντας στην «Κ» ανέφερε ότι δεν υπάρχουν μέτρα φύλαξης και κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα συμβούν έκτροπα. «Είμαστε πολύ επιφυλακτικοί, μπορεί να γίνει οτιδήποτε. Τέσσερις φορές έγιναν επεισόδια στο κέντρο φιλοξενίας. Δεν ξέρουμε πού θα φτάσουν» υπεραμύνεται της αρνητικής στάσης του προσωπικού του θεραπευτηρίου ο κ. Τσαχουριανίδης.
Στο μεταξύ, το υπουργείο Οικονομικών έχει προκηρύξει δράση για τη δημιουργία χώρων υποδοχής αιτούντων άσυλο συνολικού ύψους 50 εκατ. ευρώ. Σε αυτό το πρόγραμμα δίνεται η δυνατότητα και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση να συμμετέχει σε μια προσπάθεια να καμφθούν οι αντιδράσεις των τοπικών κοινωνιών.
Πρόκειται για τη δημιουργία δομών προσωρινής υποδοχής και φιλοξενίας με ιδιαίτερη έμφαση σε ευπαθείς ομάδες (ασυνόδευτοι ανήλικοι, άτομα με αναπηρία, υπερήλικες, γυναίκες σε κύηση, θύματα βασανιστηρίων, μονογονεϊκές οικογένειες με ανήλικα παιδιά) συνολικής δυναμικότητας 3.000 θέσεων. Η δυναμικότητα της δομής μπορεί να κυμανθεί από 15 έως 50 θέσεις και θα πρέπει να λειτουργήσει για πέντε έτη. Δικαιούχοι της δράσης, σύμφωνα με την προκήρυξη, μπορεί να είναι οι δήμοι και οι περιφέρειες αλλά και φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, όπως ΝΠΔΔ αλλά και ΜΚΟ και Φιλανθρωπικά Ιδρύματα, αλλά και το υπουργείο Εργασίας. Το απόθεμα κτιρίων που διαθέτουν οι δυνητικοί δικαιούχοι πρέπει να κατατεθεί έως τις 22 Δεκεμβρίου.