Ενα καινούργιο όραμα για την παιδεία της διαμορφώνει η Φινλανδία ενόψει των 100 χρόνων ανεξαρτησίας της, το 2017. Η απόφαση αποτελεί εμβληματική επιλογή για το βάρος που δίνει η ευρωπαϊκή χώρα στην παιδεία. Υψηλό επίπεδο εκπαιδευτικών με αίσθημα ευθύνης, αξιολόγηση, αυτονομία διδακτικών μέσων, σύνδεση με τις σύγχρονες ανάγκες των ατόμων, είναι ορισμένα από τα «κλειδιά» του φινλανδικού συστήματος, όπως τα παρουσιάζει, μιλώντας στην «Κ», ο ανώτατος σύμβουλος στο υπουργείο Παιδείας της Φινλανδίας, Ilkka Turunen, ο οποίος βρέθηκε στην Ελλάδα την προηγούμενη εβδομάδα.
– Στον διαγωνισμό PISA, η Φινλανδία παραμένει σταθερά στις πρώτες θέσεις της κατάταξης. Ωστόσο, υπήρξε προβληματισμός για το εκπαιδευτικό σύστημα. Για ποιο λόγο;
– Η Φινλανδία έχει πετύχει καλά αποτελέσματα σε διάφορες διεθνείς εκπαιδευτικές μελέτες, όπως στις έρευνες του ΟΟΣΑ. Σύμφωνα με τα πρόσφατα αποτελέσματα του PISA, η Φινλανδία είναι ακόμα ανάμεσα στις καλύτερες χώρες. Ωστόσο, οι Αρχές έχουν θορυβηθεί, διότι παρατηρούνται αρνητικές τάσεις σε στόχους που έχουν αναγνωριστεί ως πλεονεκτήματα του συστήματος και σχετίζονται με σημαντικές αξίες για την κοινωνία. Τώρα χτίζεται ένα καινούργιο όραμα για τη βασική εκπαίδευση, το οποίο θα παρουσιαστεί τον Αύγουστο του 2017, χρονιά που η Φινλανδία γιορτάζει τα 100 χρόνια ανεξαρτησίας.
– Ποια είναι η αξία του PISA; Υπάρχουν χώρες που το αμφισβητούν.
– Η έρευνα PISA αποτελεί σημαντικό βοηθητικό εργαλείο για την ανάπτυξη του εκπαιδευτικού συστήματος. Δεν είναι, όμως, το μοναδικό. Το θετικό με το PISA είναι ότι δεν συνδέεται άμεσα με εθνικά προγράμματα, με το περιεχόμενό τους ή τις ιδιαιτερότητες στον ιδεολογικό προσανατολισμό. Ο σκοπός του PISA είναι να μετρήσει πρακτικές βασικές ικανότητες των παιδιών.
– Ποιο είναι το «κλειδί» της επιτυχίας του φινλανδικού συστήματος;
– Οι καλά μορφωμένοι, ικανοί και παθιασμένοι εκπαιδευτικοί. Το επάγγελμα του εκπαιδευτικού έχει διατηρήσει στην Φινλανδία την εκτίμηση της κοινωνίας. Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναπτύξουν μόνοι τη δουλειά τους. Αυτό συνεπάγεται ευρεία αυτονομία (π.χ. στη διδακτική μέθοδο) και δυνατότητα να λαμβάνονται υπόψη οι ατομικές ανάγκες των μαθητών. Αλλα στοιχεία είναι η διαφάνεια στα σχολεία, η ισορροπία μεταξύ μαθημάτων γνώσεων, δεξιοτήτων και τεχνών, οι προηγμένες μέθοδοι διδασκαλίας, η ειδική διδασκαλία για όσους έχουν ανάγκη, η καλή σύνδεση με την αγορά εργασίας – μια ισορροπία μεταξύ του συγκεντρωτικού συστήματος και της αυτονομίας των σχολείων.
– Πώς έχετε εισαγάγει την τεχνολογία και τις τέχνες στα προγράμματα;
– Με τα νέα, από φέτος, προγράμματα σπουδών αυξάνεται η σημασία τους. Ο σκοπός είναι οι δεξιότητες πληροφορικής και επικοινωνίας να γίνουν κοινές δεξιότητες πολιτών. Επίσης, στους μαθητές δίνεται η δυνατότητα να ασχοληθούν με τέχνες κατά τη διάρκεια της σχολικής ημέρας.
– Εξετάσεις υπάρχουν;
– Δεν υπάρχουν εθνικές εξετάσεις, πλην των απολυτήριων Λυκείου. Ομως οι εξετάσεις είναι ουσιαστικό μέρος της καθημερινότητας σε όλα τα μαθήματα. Στην αξιολόγηση μαθητών χρησιμοποιούνται πολλές μέθοδοι, καθώς είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη οι διάφοροι τρόποι εκμάθησης και εργασίας των μαθητών.
– Πώς γίνεται η αξιολόγηση των εκπαιδευτικών; Εάν διαπιστωθούν αδυναμίες, ποια μέτρα λαμβάνονται;
– Η αξιολόγηση είναι υποχρεωτική από τον νόμο. Δεν βασίζεται σε σύστημα ελέγχου ή σε συγκρίσεις μεταξύ σχολείων και εκπαιδευτικών. Ο σκοπός της είναι να στηρίξει τη διαδικασία εκμάθησης και διδασκαλίας. Αυτή η μορφή αξιολόγησης δίνει έμφαση στην εμπιστοσύνη μεταξύ κριτή και του εκπαιδευτικού, και στην υπευθυνότητα των φορέων εκπαίδευσης για την ποιότητα των δραστηριοτήτων τους. Το Εθνικό Κέντρο Αξιολόγησης της Εκπαίδευσης πραγματοποιεί αξιολογήσεις σε όλα τα επίπεδα. Το φινλανδικό σύστημα αξιολόγησης βασίζεται στο υψηλό επίπεδο επαγγελματισμού των εκπαιδευτικών και στο αίσθημα ηθικής.
– Ποιο το σύστημα εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση;
– Τα ΑΕΙ έχουν κοινό σύστημα αιτήσεων, δύο φορές τον χρόνο. Ο υποψήφιος μπορεί να εισαχθεί στις θετικές επιστήμες και αργότερα να επιλέξει συγκεκριμένο κλάδο. Η εισαγωγή στα πανεπιστήμια γίνεται βάσει των βαθμών στο εθνικό απολυτήριο και των εισαγωγικών εξετάσεων. Στα ΤΕΙ κριτήρια εισαγωγής μπορεί να είναι και η εργασιακή εμπειρία ή κριτήρια που καθορίζει η σχολή, π.χ. προηγούμενες σπουδές. Το υπουργείο Παιδείας έχει θέσει στόχο τη γρηγορότερη μετάβαση των νέων στην αγορά εργασίας.