Η Επιτροπή Ανταγωνισμού θα συμφωνήσει τις επόμενες μέρες την επιβολή προστίμου στις κατασκευαστικές εταιρείες στο πλαίσιο της προβλεπόμενης διευθέτησης. Την ίδια ώρα, όμως, οι εταιρείες που τιμωρούνται και καλούνται να πληρώσουν το μεγαλύτερο πρόστιμο στην ιστορία της Επιτροπής Ανταγωνισμού εκφράζουν αντιρρήσεις, ενστάσεις αλλά και προβληματισμούς.
Αυτά ειπώθηκαν και στην ακρόαση της Επιτροπής Ανταγωνισμού. Οι περισσότερες ενστάσεις έχουν σχέση με τη διακριτική μεταχείριση έναντι των ξένων κατασκευαστικών κολοσσών, για τους οποίους η έρευνα διαχωρίστηκε και παραπέμφθηκε, σύμφωνα με ελληνικές εταιρείες, στις ελληνικές καλένδες. Να σημειωθεί ότι ξένες εταιρείες δεν ζήτησαν να περιληφθούν στη ρύθμιση της διευθέτησης. Εκείνες, πάντως, που δεν θα περιληφθούν κινδυνεύουν, αν συμφωνηθεί η διευθέτηση, να τιμωρηθούν με μεγαλύτερα πρόστιμα, εφόσον αποδειχθεί η συμμετοχή τους.
Για τις ξένες πολυεθνικές με δεσπόζουσα θέση στα μεγάλα έργα, αρχικά δεν υπήρξε καν διερεύνηση του ρόλου τους (η «έφοδος» της Επιτροπής έγινε μόνο στα γραφεία ελληνικών εταιρειών και πέρασε περίπου ενάμιση έτος πριν κληθούν για κατάθεση εκπρόσωποι ξένων εταιρειών). Κύκλοι που βρίσκονται κοντά στις ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες σημείωναν ότι αυτή η μεταχείριση δίνει στους ξένους κατασκευαστικούς κολοσσούς συγκριτικό πλεονέκτημα έναντι των ελληνικών εταιρειών.
Η ξένη εμπειρία
Tα τελευταία 20 χρόνια ο ΟΟΣΑ και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού έχουν εντοπίσει καρτέλ κατασκευαστών στο Ηνωμένο Βασίλειο, στην Ολλανδία, στη Δανία, στην Ισπανία, στην Πολωνία, στη Γαλλία, στην Τσεχία, στην Ουγγαρία, στη Σλοβακία, στη Λιθουανία, στη Λετονία, στην Εσθονία, στη Βουλγαρία και στη Ρουμανία.
Σε υποθέσεις καρτέλ στον κατασκευαστικό κλάδο σε άλλες –πλην των εθνικών τους– αγορές έχουν εμπλακεί, μεταξύ άλλων, εταιρείες από τη Σουηδία, την Αυστρία, την Πορτογαλία, τη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ισπανία. Πρωταγωνιστικό ρόλο στην πλειονότητα των περιπτώσεων καρτέλ στην Ευρώπη έχουν οι μεγάλες ευρωπαϊκές πολυεθνικές κατασκευαστικές εταιρείες, οι οποίες είχαν και έχουν δεσπόζουσα θέση στα μεγάλα έργα και στην Ελλάδα.
Ετσι, για παράδειγμα, στην Πολωνία, όπου σημειώθηκε και η πιο πρόσφατη μεγάλη υπόθεση, ενεπλάκησαν πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές κατασκευαστικές εταιρείες, όπως η αυστριακή Strabag, η πορτογαλική MotaEngil, η ισπανική Ferrovial και οι γαλλικές Bouygues Construction και Vinci.
Η συνήθης κατάληξη στις περισσότερες περιπτώσεις διερεύνησης καρτέλ είναι να επιβάλλονται χαμηλά πρόστιμα και αποφάσεις που ρίχνουν τις εταιρείες στα «μαλακά». Στην Ολλανδία επιβλήθηκε πρόστιμο 80 εκατομμυρίων σε 642 εταιρείες, στην Ισπανία το καρτέλ για τη συντήρηση των οδικών αξόνων 2008-2009 (όπου πριν από τον κανονικό διαγωνισμό γινόταν εικονικός διαγωνισμός, ο νικητής του οποίου υπέβαλε υψηλότερη προσφορά στον επίσημο διαγωνισμό, μοιράζοντας τα οφέλη με τις άλλες εταιρείες του καρτέλ) το πρόστιμο έφτασε τα 47 εκατομμύρια, για 47 εταιρείες του κλάδου. Στη Μεγάλη Βρετανία τα πρόστιμα έφτασαν το 1,25% του ετήσιου τζίρου των εταιρειών που εμπλέκονταν στο ντόπιο καρτέλ.
Μια εξήγηση
Από την πλευρά τους, πηγές κοντά στην έρευνα σημείωναν ότι για τις ξένες εταιρείες δεν κατέστη δυνατόν να συγκεντρωθούν τα επιβαρυντικά στοιχεία που είχαν συγκεντρωθεί για τις ελληνικές, κυρίως σε ό,τι αφορά τη «διάρκεια και τις μεθόδους σε μια πρακτική που αφορούσε μοίρασμα της αγοράς».
Να σημειωθεί ότι στη διάρκεια της ακρόασης στην Ε.Ε., οι εταιρείες διατύπωσαν επιχειρήματα για την «κρατική συμβολή» στη δημιουργία των καρτέλ που δεν θα περιληφθούν στην απόφαση, καθώς θα ανεβάσουν το κόστος για το ελληνικό κράτος έναντι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των ταμείων της.