Με μικροεπεισόδια και εντάσεις εγκαινιάστηκε χθες ο νέος σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων (ΣΜΑ) στην Ευκαρπία της Θεσσαλονίκης. Ενα έργο που σχεδιάστηκε με «προ κρίσης» δεδομένα, καθυστέρησε πολλά χρόνια να κατασκευαστεί εξαιτίας των τοπικών αντιδράσεων και τελικά ξεκίνησε να λειτουργεί περίπου στη μισή δυναμικότητα, προκειμένου να μη χαθούν κοινοτικοί πόροι. Με άλλα λόγια, μια… κλασική ιστορία διαχείρισης απορριμμάτων στη χώρα μας.
Η ιστορία του ΣΜΑ Ευκαρπίας ξεκινάει το 2009, με την ένταξη του έργου στο ΠΕΠ Κεντρικής Μακεδονίας. Η σύμβαση υπεγράφη το φθινόπωρο του 2010 και η οικοδομική άδεια εκδόθηκε ένα έτος αργότερα. Οι εργασίες ξεκίνησαν στις αρχές του 2012, ωστόσο σταμάτησαν λόγω των κινητοποιήσεων των κατοίκων και του δήμου Παύλου Μελά, ο οποίος κατέθεσε ασφαλιστικά μέτρα ζητώντας την οριστική παύση των εργασιών. Το θέμα προκάλεσε διαμάχη στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ Θεσσαλονίκης και, από το 2012, στον ΣΥΡΙΖΑ Θεσσαλονίκης. Ενδιαφέρον είναι επίσης ότι απέναντι στους αντιδρώντες βρέθηκε ο δήμος Λαγκαδά, που σε κάποια φάση έκλεισε τον ΧΥΤΑ Μαυροράχης ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη μη υλοποίηση του ΣΜΑ.
«Το παλαιό περιφερειακό σχέδιο διαχείρισης απορριμμάτων (ΠΕΣΔΑ) της Κεντρικής Μακεδονίας είχε δημιουργήσει πολλές αντιπαραθέσεις», λέει στην «Κ» ο αναπλ. υπουργός Περιβάλλοντος Σωκράτης Φάμελλος (ο οποίος έχει «θητεία» στα αυτοδιοικητικά της Θεσσαλονίκης). «Τόσο ο ΣΜΑ όσο και οι μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων ήταν υπερδιαστασιολογημένες γιατί σχεδιάστηκαν μιαν άλλη περίοδο, με άλλες προβλέψεις για την ανάπτυξη. Ο συγκεκριμένος ΣΜΑ είχε σχεδιαστεί να δέχεται 400.000 τόνους απορριμμάτων ετησίως και τελικά αδειοδοτήθηκε για 235-240.000 τόνους, περισσότερο από 40% λιγότερο. Επειδή όμως έχει κατασκευαστεί, ο εξοπλισμός που “περισσεύει” θα χρησιμοποιηθεί μελλοντικά για την ανακύκλωση και την κομποστοποίηση». Οπως εξηγεί στην «Κ» ο πρόεδρος του ΦΟΣΔΑ Κεντρικής Μακεδονίας (του φορέα των δήμων για τα απορρίμματα) Μιχάλης Γεράνης, ο νέος ΣΜΑ θα δέχεται απορρίμματα από τον μισό δήμο Θεσσαλονίκης και άλλους επτά δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος. «Η διαδρομή από τους περισσότερους δήμους έως τον ΧΥΤΑ Μαυροράχης ήταν 40+40 χιλιόμετρα και τώρα θα μειωθεί στα 5+5 χλμ., κι αυτό θα μεταφραστεί σε εξοικονόμηση καυσίμων, εργατοωρών κ.λπ. και μείωση τελών. Είναι ο πρώτος σταθμός μεταφόρτωσης κλειστού τύπου στην Ελλάδα και κόστισε περί τα 13 εκατ. ευρώ». Λόγω των καθυστερήσεων βέβαια, ο ανάδοχος του έργου διεκδικεί δικαστικά αποζημιώσεις.
«Μόχλευση πόρων»
Σύμφωνα με το νέο ΠΕΣΔΑ, στην Κεντρική Μακεδονία θα κατασκευαστούν (πλην του ήδη δρομολογημένου ΣΔΙΤ Σερρών) δύο μονάδες διαχείρισης απορριμμάτων, στην Ανατολική και Δυτική Θεσσαλονίκη (η δεύτερη δεν έχει καν χωροθετηθεί). «Θα χρειαστεί μόχλευση πόρων από άλλες πηγές. Σύντομα θα προχωρήσουμε στον διαγωνισμό», λέει ο κ. Γεράνης.
Σπήλαια… ως υπόγειες χωματερές
Μπορεί να μην είχε υποδομές διαχείρισης απορριμμάτων, είχε όμως… σπήλαιο! Ο λόγος, για κοινότητα της Λιβαδειάς, που έριχνε τα απορρίμματά της για χρόνια μέσα σε ένα σπηλαιοβάραθρο. Το περιστατικό έφθασε στον Συνήγορο του Πολίτη, που πίεσε και τελικά πέτυχε την απομάκρυνση των σκουπιδιών και τον καθαρισμό του βαράθρου. Το περιστατικό έφερε στο φως η Ελληνική Σπηλαιολογική Εταιρεία. Οι σπηλαιολόγοι κατήγγειλαν το 2013 στον Συνήγορο τη δημιουργία μιας υπόγειας χωματερής σε σπηλαιοβάραθρο, στην Αγία Αννα Βοιωτίας. Οπως αποκαλύφθηκε, η τοπική κοινότητα χρησιμοποιούσε για πολλά χρόνια τον χώρο ως υπόγεια χωματερή, έχοντας μάλιστα «ανοίξει» χωματόδρομο για τη διευκόλυνση των απορριμματοφόρων. «Ο συγκεκριμένος χώρος δεν είχε καταγραφεί στον επίσημο κατάλογο των προς αποκατάσταση ΧΑΔΑ και διαπιστώθηκε ότι περιείχε αστικά στερεά απόβλητα, απόβλητα εκσκαφών κατασκευών και κατεδαφίσεων και αγροτικά υπολείμματα. Τα απόβλητα καταλάμβαναν 400 τ.μ. και ο συνολικός όγκος υπολογίστηκε σε 8.463 κυβικά μέτρα», αναφέρει η έκθεση του Συνηγόρου.
Με τη διαμεσολάβηση της Αρχής, ξεκίνησαν οι διαδικασίες καθαρισμού του χώρου (σε βάθος 20 μέτρων) από τον δήμο Λιβαδέων, που ολοκληρώθηκε το 2016. Μάλιστα η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας ερεύνησε τις φυσικοχημικές παραμέτρους των υπογείων υδάτων σε γεωτρήσεις που γειτνιάζουν με το βάραθρο, χωρίς να διαπιστωθούν υπερβάσεις στο μικροβιολογικό φορτίο ή βαρέα μέταλλα.
Αξίζει πάντως να σημειωθεί ότι τα τελευταία χρόνια σπηλαιολόγοι έχουν ανακαλύψει ανάλογες… υπόγειες χωματερές σε σπήλαια και βάραθρα της Δράμας, της Κοζάνης, των Σερρών, της Βοιωτίας, της Αργολίδας, της Αρκαδίας και της Αττικής.