Στη Στοκχόλμη, στο Armémuseum, το λαμπρό ιστορικό Πολεμικό Μουσείο της πόλης, εκτυλίσσεται μια ελληνοσουηδική συνεργασία. Αποτέλεσμα αυτής, η έκθεση που άνοιξε για το κοινό ως καρπός πολιτιστικής διπλωματίας και με αντικείμενο τη Θεσσαλονίκη του Μεγάλου Πολέμου, ένα κεφάλαιο της Ιστορίας στο επίκεντρο των διεθνών δικτύων και στην καρδιά μιας πάντα επίκαιρης συζήτησης. Καθώς η έκθεση με τίτλο «Θεσσαλονίκη 1915 – 1918», που εγκαινιάστηκε πριν από λίγες ημέρες, θα διαρκέσει έως τις 28 Μαΐου, υπάρχει εν δυνάμει η μεγάλη ευκαιρία προβολής της Θεσσαλονίκης και του ρόλου της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που αν και κομβικός δεν είναι ευρέως γνωστός στο σύγχρονο κοινό.
«Η έκθεση εντάσσεται σε ένα πρόγραμμα του Armémuseum, που δίνει το βήμα διαδοχικά σε μουσεία από όλο τον κόσμο ανά 12 εβδομάδες να διηγηθούν μια δική τους όψη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου», λέει ο επιμελητής Φίλιππος Μαζαράκης – Αινιάν, εκ μέρους του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, που συνέδραμε την έκθεση με υλικό από τις συλλογές του. «Το πρόγραμμα, από το 2014 έως το 2018, διατρέχει όλη την εκατονταετηρίδα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου». Είναι η ευτυχής στιγμή που αντιλαμβάνεται κανείς ότι η συνέργεια και στον χώρο του πολιτισμού είναι ο μόνος δρόμος, καθώς η εξωστρέφεια και η διασύνδεση ανάμεσα σε φορείς, ιδρύματα και πρόσωπα λειτουργούν αθροιστικά και πολλαπλασιαστικά.
Για την έκθεση της Στοκχόλμης η συνεργασία λειτούργησε ανάμεσα στο Armémuseum (με επιμελητή τον Jeroen van Halder), το Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης (με διευθυντή τον δρα Αντώνιο Σατραζάνη, μελετητή και συγγραφέα ιστορικών βιβλίων, ανάμεσά τους και για τη Γαλλική Στρατιά στη Θεσσαλονίκη) και φυσικά το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Ελλάδος με τις πολύτιμες συλλογές του. Ενα μεγάλο κομμάτι των συλλογών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου είναι το φωτογραφικό αρχείο με ανεκτίμητο υλικό, το οποίο σταδιακά αξιοποιείται. Πρόσφατα, το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο εξέδωσε ένα μεγάλο λεύκωμα για τη Θεσσαλονίκη, στο ίδιο πνεύμα με το αντίστοιχο λεύκωμα για την Αθήνα που είχε εκδοθεί προ ολίγων ετών. Μέσα από αυτόν τον φωτογραφικό θησαυρό του αρχείου προέρχεται και το υλικό που έστειλε το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στη Στοκχόλμη με επιμέλεια του Φίλιππου Μαζαράκη – Αινιάν.
Η έκθεση στη Σουηδία προχώρησε και με τη μεσολάβηση της ελληνικής πρεσβείας στη Στοκχόλμη και τη συνδρομή του πρέσβη Δημήτρη Τουλούπα και της μορφωτικής συμβούλου δρος Μαργαρίτας Μέλμπεργκ. Στα εγκαίνια –στα οποία μίλησε και ο υπεύθυνος εκθέσεων του Armémuseum Peter Zander– υπήρξε μεγάλη προσέλευση με παρουσία πρέσβεων σχεδόν όλης της Βαλκανικής, δηλαδή της Σερβίας, της ΠΓΔΜ και της Βουλγαρίας, καθώς και της Σλοβακίας, της Κορέας και τους μορφωτικού ακολούθου της Ρωσίας μεταξύ άλλων.
Είναι πράγματι μοναδική ευκαιρία να δειχθούν σε ένα διεθνές κοινό η θέση και ο ρόλος της Θεσσαλονίκης τη δεκαετία του 1910, από την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό κράτος, την εμπλοκή της στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τις ξένες στρατιές, την κυβέρνηση του Βενιζέλου μέσα από το κίνημα της Εθνικής Αμύνης ώς τη μεγάλη πυρκαγιά το 1917, που αφάνισε την παλιά ρυμοτομία, κατέστρεψε πλήθος κτισμάτων, προκάλεσε πολλούς αστέγους και ταυτόχρονα σηματοδότησε τον σχεδιασμό της νέας πόλης στη δεκαετία του ’20.
Είναι αυτές οι εκθέσεις που υπερβαίνουν σε επίδραση την απλή λειτουργία τους και μπορούν να επιδράσουν ως πρέσβεις εξωστρέφειας. Για τη Θεσσαλονίκη είναι ένας ακόμη δίαυλος προς τη διεθνή κοινότητα και για το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, μία ακόμη αφορμή για να παρουσιάσει την επιστημονική του επάρκεια και τον πλούτο των θησαυρών του. Μια επίσκεψη στο ιστορικό μέγαρο της Παλιάς Βουλής, στην οδό Σταδίου, δεν είναι ποτέ αρκετή