Την πρώτη ολοκληρωμένη εικόνα για τις υποδομές επεξεργασίας λυμάτων στην περιοχή Σπάτων, Ραφήνας και Αρτέμιδας δίνει η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων του έργου, που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση από την Περιφέρεια Αττικής. Από τα ενδιαφέροντα στοιχεία της μελέτης, η μέριμνα για τον περιορισμό της όχλησης του βιολογικού καθαρισμού από οσμές και θόρυβο, η πρόβλεψη επανάχρησης μέρους του νερού που θα παράγεται και η δημιουργία βοηθητικών εγκαταστάσεων για περίπτωση βλάβης, ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο διαρροής ανεπεξέργαστων λυμάτων στη θάλασσα.
Η μελέτη περιβαλλοντικών επιπτώσεων εκπονήθηκε από την ΕΥΔΑΠ (μέσω ανάθεσης στην μελετητική εταιρεία ΕΜΒΗΣ Α.Ε.) και δόθηκε προχθές σε δημόσια διαβούλευση μέχρι τις 27 Απριλίου. Το πολύπαθο έργο αφορά την αποχέτευση των Δήμων Ραφήνας-Πικερμίου και Σπάτων-Αρτέμιδας, καθώς και περιοχών της Νέας Μάκρης (Νέος Βουτζάς και Μάτι) και της Παιανίας (Μπούρας και Αργιθέα) και θα εξυπηρετήσει σε πρώτη φάση 180.000 πολίτες.
Η βασική υποδομή, το Κέντρο Επεξεργασίας Λυμάτων (ΚΕΛ), θα κατασκευαστεί στη θέση Πλατύ Χωράφι, σε έκταση 121 στρεμμάτων. Σύμφωνα με τη μελέτη, η επεξεργασία των λυμάτων «θα στοχεύει στην ικανοποίηση των πλέον αυστηρών απαιτήσεων επεξεργασίας για επαναχρησιμοποίηση των λυμάτων για σκοπούς απεριόριστης άρδευσης και αστικής περιαστικής χρήσης». Η τεχνολογία που θα χρησιμοποιηθεί είναι η επεξεργασία σε Βιολογικούς Αντιδραστήρες Μεμβρανών (MBR), ακολουθούμενη από απολύμανση με σύστημα υπεριώδους ακτινοβολίας (UV) και πρόσθετη χλωρίωση. Η λυματολάσπη θα υπόκειται σε επεξεργασία (σταθεροποίηση και αφυδάτωση) και κατόπιν θα αποστέλλεται στη μονάδα ξήρανσης της Ψυττάλειας ή αλλού προς επεξεργασία και διάθεση.
Αυτό που ενδιαφέρει κατά κύριο λόγο τους κατοίκους της περιοχής, είναι η πρόνοια που θα ληφθεί προκειμένου να ελαχιστοποιείται η όχληση από τη λειτουργία του ΚΕΛ. Οπως αναφέρεται στη μελέτη, το σύνολο των μονάδων στις οποίες ενδέχεται να παρουσιαστεί πρόβλημα δυσοσμιών θα είναι καλυμμένες με σύνδεση σε κατάλληλο σύστημα απόσμησης. Επίσης, τα 85 από τα 121 στρέμματα της έκτασης του ΚΕΛ θα φυτευθούν. Τέλος, προβλέπονται μηχανισμοί μείωσης του θορύβου (ηχομονωτικοί κλωβοί σε θορυβώδη μηχανήματα, ηχομόνωση χωρών εγκατάστασης εξοπλισμού κ.τ.λ.).
Να σημειωθεί ότι στη μονάδα θα κατασκευαστεί και μια «δεξαμενή έκτακτης ανάγκης», χωρητικότητας 15.000 κυβικών. Σε περίπτωση βλάβης, η δεξαμενή θα μπορεί να δεχθεί όλα τα ανεπεξέργαστα λύματα (υπολογίζεται ότι θα αρκεί περίπου για 11 ώρες) προκειμένου να μην καταλήξουν στη θάλασσα. Και μόλις η βλάβη αποκατασταθεί, να τα προωθήσει πίσω για επεξεργασία.
Προβλέπεται επίσης η δημιουργία αντλιοστασίου άρδευσης, στο οποίο θα διοχετεύεται το ανακτημένο νερό (μετά τον καθαρισμό) και το οποίο εκτιμάται ότι θα επαρκεί για 6.900 στρέμματα αστικού πρασίνου και καλλιεργειών. Η αξιοποίηση του ανακτημένου νερού θα πραγματοποιείται όλο τον χρόνο μέσω των δύο διακλαδώσεων του χερσαίου τμήματος του αγωγού διάθεσης προς τα αντλιοστάσια λυμάτων Ραφήνας και Αρτέμιδας. Το υπόλοιπο, επεξεργασμένο νερό, θα διοχετεύεται στη θάλασσα (όπως γίνεται και στην Ψυττάλεια) μέσω υποθαλάσσιου αγωγού. Η εκβολή του αγωγού θα βρίσκεται σε απόσταση 2.200 μέτρων από την ακτή (ακρωτήριο Βελάνι), σε βάθος 50 μέτρων.
Μια χαριτωμένη «πινελιά» στις εγκαταστάσεις του βιολογικού καθαρισμού θα είναι η δημιουργία Κέντρου Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, που θα φιλοξενεί εκπαιδευτικές και ενημερωτικές δράσεις. Οπως περιγράφεται στη μελέτη, «το κτίριο είναι υπόσκαφο με φυτεμένο δώμα και άλλα βιοκλιματικά στοιχεία (…) Στον εξωτερικό του κτιρίου χώρο διαμορφώνονται λίμνες με νούφαρα και χρυσόψαρα, καθώς και εκτεταμένος χώρος με ανθόκηπους και λαχανόκηπους, οι οποίοι αρδεύονται με ανακτημένο νερό». Εκτός από το ΚΕΛ, τα έργα περιλαμβάνουν τέσσερις κεντρικούς αποχετευτικούς αγωγούς, τρία κεντρικά αντλιοστάσια (Ραφήνας, Αρτέμιδος και Σπάτων). Τα έργα συλλογής συμπληρώνονται από τους βασικούς συλλεκτήρες συλλογής των λυμάτων από τους επιμέρους οικισμούς, καθώς και 20 αντλιοστάσια ακάθαρτων.
Κόστος
Ολόκληρη η εγκατάσταση εκτιμάται ότι θα κοστίσει 201 εκατ. ευρώ: 62 εκατ. για το ΚΕΛ και τα έργα επανάχρησης νερού και εκροής στη θάλασσα, 47 εκατ. ευρώ για το πρωτεύον αποχετευτικό δίκτυο, 64 εκατ. ευρώ για το δευτερεύον δίκτυο, 8 εκατ. ευρώ για το κέντρο περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και, τέλος, 20 εκατ. ευρώ για τις απαλλοτριώσεις που δεν έχουν ακόμα πραγματοποιηθεί. Υπενθυμίζεται ότι η Ραφήνα και η Λούτσα έπρεπε να είχαν αποχέτευση από το 2000, ενώ το Πικέρμι και τα Σπάτα από το 2005 και για τον λόγο αυτό η χώρα καταδικάστηκε από το Ευρωδικαστήριο.