«Είστε ένας εξωγήινος που προσγειώθηκε στη Γη. Πώς νιώθετε από την υποδοχή που σας επιφυλάσσουν οι άνθρωποι;» ή αντίστροφα, «ένας εξωγήινος προσγειώνεται στη γειτονιά σας; Πώς τον υποδέχεστε;». Αυτό το φανταστικό σενάριο ήταν ένα από τα πολλά μέσα που επιστράτευσε η 27χρονη φιλόλογος Σοφία Βυζαντιάδου ενώπιον μαθητών, Ελλήνων, Σύρων και Γερμανών, για να τους ενθαρρύνει να εκφραστούν και να αναπτύξουν ενσυναίσθηση. «Στόχος του πρότζεκτ LitBridge, που υλοποιούμε με τη Δώρα Βογιατζή, είναι μέσω της λογοτεχνίας και της αφήγησης να δημιουργήσουμε συνθήκες πολιτισμικής ανταλλαγής και διαλόγου», εξηγεί στην «Κ» η κ. Βυζαντιάδου, υπότροφος του Start Create Cultural Change, προγράμματος της Robert Bosch Stiftung σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Goethe Θεσσαλονίκης και την Ομοσπονδιακή Ενωση Κοινωνικοπολιτιστικών Κέντρων Γερμανίας. Το βιωματικό εργαστήρι πραγματοποιήθηκε σε δημοτικά σχολεία στο Cottbus της Γερμανίας, στη Θέρμη Θεσσαλονίκης και σε ένα ξενοδοχείο που φιλοξενούσε οικογένειες Σύρων προς μετεγκατάσταση.
Το ταξίδι
Διαβάζοντας ένα παραμύθι που αφηγείται το ταξίδι των προσφύγων σε ουδέτερο χωροχρόνο άρχισαν οι συναντήσεις με τους μαθητές της Γ’ και Δ’ Δημοτικού στο 1ο Δημοτικό Θέρμης. «Εν συνεχεία, είδαμε βίντεο από την καθημερινή ζωή στη Συρία πριν από τον πόλεμο». Οι εν λόγω μαθητές θα κληθούν προσεχώς να φοιτήσουν μαζί, εξ ου και η προετοιμασία είναι πολύ σημαντική. «Τα παιδιά δεν μπορούν να συλλάβουν έννοιες όπως ο πόλεμος, ωστόσο στο τέλος είχαν πλέον αντιληφθεί ότι τα προσφυγόπουλα δεν αποτελούν μια ανώνυμη μάζα, είναι και εκείνα παιδιά με ονοματεπώνυμο, προσωπικότητα, και σχέδια για το μέλλον». Καθοριστική συμβολή στην αλλαγή της οπτικής ήταν η ανταλλαγή χειροποίητων δώρων μεταξύ των δύο ομάδων. «Αγαπητά παιδιά, σας ευχαριστούμε για τα δωράκια που μας στείλατε! Ελπίζω να φτάσετε στον τόπο που θέλετε και εύχομαι μια μέρα να συναντηθούμε και να γίνουμε φίλοι», γράφει η Χριστίνα στους συνομηλίκους της από τη Συρία.
«Η προσέγγιση των παιδιών από τη Συρία απαιτούσε μεγαλύτερη προσπάθεια, καθώς τα ίδια ήταν πολύ επιφυλακτικά, πολλά δε λόγω του πολέμου δεν είχαν καταφέρει να πάνε καθόλου σχολείο, οπότε δεν είναι εξοικειωμένα με πολλές διαδικασίες», περιγράφει η κ. Βυζαντιάδου, «τα μικρότερα δε, έχουν μπερδευτεί με τις πολλές γλώσσες». Ετσι, αποφάσισαν να μιλούν μόνον τα αγγλικά. «Αξιοποιήσαμε αραβικά παραμύθια, τα οποία διάβαζε αραβόφωνος συνεργάτης μας», σημειώνει η ίδια, «παίξαμε πολύ με τη φαντασία, γράψαμε από κοινού παραμύθια και αυτοσχεδιάσαμε για να εντοπίσουμε τα συστατικά για τα σοκολατάκια της… φιλοξενίας».
Οι μαθητές στη Γερμανία, σύμφωνα με την κ. Βυζαντιάδου, εκφράζονταν απρόσκοπτα, αποδείχθηκαν περισσότερο ενημερωμένοι, ενώ ορισμένοι είχαν και πολιτική άποψη. «Μαζί εφαρμόσαμε τη μέθοδο του inquiry learning, χρησιμοποιώντας μια φωτογραφία, όπως ένα διαβατήριο στην άμμο ή σωσίβια στην ακτή, ως εφαλτήριο για τη συζήτησή μας». Από το υλικό των Γερμανών μαθητών εκδόθηκε ένα παραμύθι σε στίχους χαϊκού, ενώ με το υλικό από την Ελλάδα ετοιμάζονται βιβλία και μια ταινία μικρού μήκους, που θα παρουσιασθούν τoν Μάιο στη Διεθνή Εκθεση Βιβλίου Θεσσαλονίκης.