Η Αθήνα έζησε την προηγούμενη Κυριακή μια άκρως σουρεαλιστική ημέρα, γεγονός βέβαια όχι και τόσο ασυνήθιστο για την πόλη μας. Περίπου 15.000 ποδηλάτες συμμετείχαν στον Ποδηλατικό Γύρο που διοργάνωνε ο Δήμος Αθηναίων, ενώ πολλοί είχαν σπεύσει να παρακολουθήσουν τον αγώνα και να στηρίξουν τους αθλητές. Την ίδια στιγμή, τη δική τους ανηφόρα τράβαγαν οι οδηγοί που είχαν εγκλωβιστεί στους περιφερειακούς δρόμους του κέντρου, το οποίο είχε αποκλειστεί από νωρίς από την Τροχαία, ενώ σε έξαλλη κατάσταση ήταν και πολλοί καταστηματάρχες που είχαν αποφασίσει να ανοίξουν τα μαγαζιά τους χωρίς να γνωρίζουν για τις ευρύτατες κυκλοφοριακές ρυθμίσεις. Το «παζλ» συμπλήρωναν οι συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας υπαλληλικών οργανώσεων. Η ένταση εκτονώθηκε, όπως πάντα, με πλήθος σχολίων και τσακωμών στα social media.
Δεν φταίει φυσικά ο Ποδηλατικός Γύρος. Τέτοια αθλητικά γεγονότα (Μαραθώνιος, Ημιμαραθώνιος, Ποδηλατικός Γύρος και ο Γύρος της Αθήνας) λαμβάνουν χώρα μόνο τέσσερις Κυριακές τον χρόνο. Η επιβάρυνση της Αθήνας και των κατοίκων της λειτουργεί, όμως, σωρευτικά. Για λίγη ώρα ή περισσότερη, για προγραμματισμένες εκδηλώσεις ή έκτακτα περιστατικά και σε μεγάλη ή μικρότερη διάμετρο, κυκλοφοριακές ρυθμίσεις τίθενται σε ισχύ σχεδόν καθημερινά στο κέντρο της Αθήνας – με τον αντίστοιχο αντίκτυπο στην κίνηση.
Σύμφωνα με στοιχεία της ΓΑΔΑ, από το 2010 έως σήμερα έχουν λάβει χώρα στο κέντρο της Αθήνας περισσότερες από 12.000 κινητοποιήσεις, πορείες, συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, οι οποίες στη μεγάλη τους πλειονότητα συνοδεύονταν από κλείσιμο δρόμων. Ειδικότερα, το 2010 πραγματοποιήθηκαν 4.268 συγκεντρώσεις, 1.705 το 2011, 1.563 το 2012 , 1.594 το 2013 , 1.362 το 2014 , 1.157 το 2015 και 777 το 2016 . Οπως προκύπτει και από τα στοιχεία, κάθε μέρα μπορεί να έχει παραπάνω από μία κινητοποιήσεις. «Κάθε μέρα θα έχουμε σίγουρα 1 – 2 συγκεντρώσεις να διαχειριστούμε», λέει χαρακτηριστικά στην «Κ» αστυνομικός της Τροχαίας. «Να, σήμερα ας πούμε έχουμε δύο».
Οι εκάστοτε φορείς και οργανώσεις ενημερώνουν τη ΓΑΔΑ για την ημερομηνία και τον χώρο της συγκέντρωσης, καθώς και για το «δρομολόγιο» που θα ακολουθήσει η πορεία, ώστε να βγει το σχέδιο των κυκλοφοριακών ρυθμίσεων. Οι μόνοι που «φυσικά» δεν ακολουθούν αυτό το πρωτόκολλο είναι οι αναρχικές συλλογικότητες. «Συχνά μαθαίνουμε ότι έχουν κάπου συγκέντρωση, βλέποντάς το σε αφίσες στα Εξάρχεια», λέει ο ίδιος γελώντας.
Διαβαθμίσεις
Ανάλογα με το «είδος» της πορείας, κλείνουν και περισσότεροι δρόμοι. Σε περίπτωση που η συγκέντρωση είναι, για παράδειγμα, αντιεξουσιαστών, αποκλείεται μεγαλύτερη διάμετρος του κέντρου. «Γενικά με τους διαδηλωτές είμαστε σε συνεργασία, δηλαδή στη διάρκεια της συγκέντρωσης, πάει ο επικεφαλής της Τροχαίας στον επικεφαλής των διαδηλωτών και τον ρωτά τι επιθυμούν να κάνουν. Αν μας πουν για παράδειγμα ότι θέλουν να κατέβουν στο οδόστρωμα, δίνεται η εντολή να κλείσουμε τον δρόμο. Είναι προφανές ότι οι αντιεξουσιαστές δεν είναι συνεργάσιμοι και είναι δύσκολο να εκμαιεύσουμε πληροφορίες για το προς τα πού θα κινηθούν. Μαζεύονται συνήθως στα Προπύλαια, βγαίνουν Πεσμαζόγλου, έπειτα Σταδίου και πλατεία Συντάγματος. Μετά δεν γνωρίζουμε, θα κατέβουν Μητροπόλεως και θα διαλυθούν προς το Μοναστηράκι ή θα συνεχίσουν Φιλελλήνων; Οπότε προληπτικά κλείνεται μεγαλύτερος αριθμός δρόμων αλλά και πιο νωρίς για να προλάβουν να αναπτυχθούν οι δυνάμεις των ΥΜΕΤ και των ΥΑΤ. Είναι κρίσιμο για εμάς να διαχειριστούμε έτσι την κατάσταση ώστε να μην υπάρξουν οδηγοί ή λεωφορεία που θα εγκλωβιστούν και πιθανόν να κινδυνεύσουν».
Κοινή είναι, πάντως, η αίσθηση ότι ακόμα και σε πιο «ασφαλείς» διαδηλώσεις αποκλείεται παράλογα μεγάλος αριθμός δρόμων, με αποτέλεσμα οι οδηγοί να εγκλωβίζονται σε στενά ή να υποχρεώνονται σε κύκλους. Την Πρωτομαγιά, για παράδειγμα, το ΚΚΕ είχε προγραμματίσει συγκέντρωση στο Σύνταγμα και πορεία προς την αμερικανική πρεσβεία. Δύο ώρες πριν από την πορεία, ήταν κλειστοί όλοι οι δρόμοι περιφερειακά και του Συντάγματος και της πρεσβείας. «Ηταν αδύνατον να προσεγγίσω το κέντρο», λέει οδηγός μοτοσικλέτας. «Η Ρηγίλλης ήταν κλειστή, αλλά και ο δρόμος στο Πολεμικό Μουσείο προς Παγκράτι, ήταν κλειστό και το “Χίλτον” για αναστροφή, αν ήθελες δηλαδή να πας στον “Ευαγγελισμό” δεν μπορούσες». Από την πλευρά της Τροχαίας αναφέρουν ότι σε αυτές τις περιπτώσεις ακολουθούνται συγκεκριμένα πρωτόκολλα, όπως ακριβώς κατά τις επισκέψεις ξένων ηγετών.
«Πάντα ακούμε παράπονα», λένε οι τροχονόμοι. «Ακόμα και όταν υπάρχει περιφορά του Επιταφίου θα ακούσεις γκρίνιες από ορισμένους. Το θέμα είναι ότι το κέντρο της Αθήνας δεν αντέχει. Εχει φτιαχτεί για 200.000 κόσμο και δεν αντέχει κάθε τρεις και λίγο να τους κλείνουμε. Η Αθήνα έχει ουσιαστικά μία είσοδο και μία έξοδο. Οταν κλείνει το Σύνταγμα, δεν υπάρχουν αρκετές εναλλακτικές διαφυγής. “Ναι” στο δικαίωμα των συναθροίσεων, αλίμονο, αλλά για τις ποδηλατοπορείες γιατί δεν κλείνουν το ΟΑΚΑ να κάνουν βόλτες γύρω γύρω;»