ΛΟΥΞΕΜΒΟΥΡΓΟ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Κράτη-μέλη: 28. Γλώσσες: 24. Πιθανοί γλωσσικοί συνδυασμοί: 552. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (γνωστό και ως Ευρωδικαστήριο) είναι το μοναδικό διεθνές δικαστήριο που λειτουργεί σε καθεστώς πλήρους πολυγλωσσίας –όλες οι αποφάσεις μεταφράζονται σε όλες τις γλώσσες– προκειμένου όλοι οι πολίτες της Ε.Ε. να έχουν ισότιμη πρόσβαση. Ως αποτέλεσμα, οι 900 μεταφραστές του «παράγουν» 1,16 εκατομμύριο σελίδες ετησίως, εκ των οποίων οι 50.000 μόνο από το ελληνικό τμήμα. Αυτός ο… γλωσσικός άθλος είναι εφικτός χάρη σε ένα ελάχιστα γνωστό στο ευρύ κοινό σύστημα.
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης, η έδρα του οποίου είναι το Λουξεμβούργο, ιδρύθηκε το 1952 και περιλαμβάνει δύο δικαιοδοτικά όργανα: το Δικαστήριο και το Γενικό Δικαστήριο. Αποστολή του, να εξασφαλίζει «την τήρηση του δικαίου κατά την ερμηνεία και την εφαρμογή των Συνθηκών». Δεδομένου ότι κάθε κράτος-μέλος έχει τη δική του γλώσσα και το δικό του νομικό σύστημα, το Δικαστήριο είναι εξ ορισμού πολύγλωσσο. Αντίστοιχο γλωσσικό καθεστώς δεν υφίσταται σε κανένα άλλο δικαστήριο στον κόσμο, διότι καθεμία από τις επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. μπορεί να είναι γλώσσα διαδικασίας.
Ο κ. Νίκος Σορτίκος, προϊστάμενος του ελληνικού τμήματος μετάφρασης, εξηγεί: «Οι αποφάσεις του Δικαστηρίου μεταφράζονται σε όλες τις επίσημες γλώσσες της Ε.Ε. Ετσι όλοι μπορούν να ενημερώνονται για το πώς ερμηνεύονται οι κανόνες της κοινοτικής νομοθεσίας: οι πολίτες, ο νομικός κόσμος, τα εθνικά δικαστήρια. Ιδιαίτερα σημαντικό είναι ότι οι διάδικοι και οι ενδιαφερόμενοι για μια υπόθεση μπορούν να παρακολουθήσουν στη γλώσσα τους την πορεία της. Αυτό σημαίνει ότι σε μια “ελληνική” υπόθεση οι διάδικοι (λ.χ. η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ελληνική Δημοκρατία) θα τοποθετηθούν ενώπιον του Δικαστηρίου στα ελληνικά, ενώ η δικογραφία θα τηρηθεί στην ίδια γλώσσα. Επιπλέον, τα ερωτήματα που απευθύνουν στο ΔΕΕ τα εθνικά δικαστήρια θεωρείται ότι μπορούν να αφορούν όλα τα κράτη-μέλη, οπότε μεταφράζονται σε όλες τις γλώσσες».
Πώς είναι δυνατόν να μεταφράζονται όλα σε όλες τις γλώσσες, όταν οι πιθανοί γλωσσικοί συνδυασμοί (από τη μια γλώσσα στην άλλη) είναι… 552; Προφανώς είναι αδύνατον η μεταφραστική υπηρεσία κάθε χώρας να διαθέτει μεταφραστές-νομικούς (όλοι είναι υποχρεωτικά νομικοί) και για τις άλλες 23 γλώσσες της Ε.Ε. «Ολο αυτό είναι εφικτό χάρη σε ένα σύστημα “ενδιάμεσων γλωσσών” τις οποίες αποκαλούμε “γλώσσες pivot”», εξηγεί ο κ. Σορτίκος. «Οι γλώσσες αυτές είναι τα γαλλικά, τα αγγλικά, τα γερμανικά, τα ιταλικά και τα ισπανικά, ενώ από το 2019 θα προστεθούν και τα πολωνικά. Ολα τα μεταφραστικά τμήματα οφείλουν να καλύπτουν αυτές τις γλώσσες. Τα ελληνικά έχουν ως γλώσσα pivot τα ιταλικά: όταν δηλαδή έρχεται μια υπόθεση από τα ελληνικά δικαστήρια, τότε μεταφράζεται στα ιταλικά και από εκεί το κείμενο μεταφράζεται και στις υπόλοιπες γλώσσες. Αυτό σημαίνει ότι το ιταλικό τμήμα έχει νομικούς που γνωρίζουν πολύ καλά ελληνικά».
Η γαλλική γλώσσα κατέχει ιδιαίτερη θέση στο Ευρωδικαστήριο. Κατ’ αρχήν είναι η «γλώσσα εργασίας», δηλαδή η γλώσσα στην οποία συζητούν οι δικαστές όταν συσκέπτονται κεκλεισμένων των θυρών για να αποφασίσουν και η γλώσσα στην οποία συνεργάζεται το προσωπικό του Δικαστηρίου. Επιπλέον, το γαλλικό τμήμα μετάφρασης καλύπτει όλες τις γλώσσες και είναι συνεπώς το πολυπληθέστερο. Το ελληνικό τμήμα μετάφρασης απασχολεί 35 άτομα, εκ των οποίων οι 24 νομικοί-μεταφραστές. «Το αντικείμενό μας είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον αλλά και εξαιρετικά κουραστικό. Τα τελευταία χρόνια υπάρχει μεγάλη πίεση για επιτάχυνση των ρυθμών. Δεν μπορώ να φανταστώ ότι οι πρώτοι Ελληνες μεταφραστές, το 1981, είχαν τόση δουλειά! Επιπλέον, είναι δύσκολη η ισορροπία ανάμεσα στην πιστή λεκτική απόδοση και την απόδοση του νοήματος», λέει ο κ. Σορτίκος. «Η δουλειά μας απαιτεί συνεχή επιμόρφωση για την τελειοποίηση των γνώσεων ή την εκμάθηση νέων γλωσσών. Στο μέσον της καριέρας του κάθε μεταφραστής μιλά κατ’ ελάχιστον 4-5 γλώσσες μαζί με τη μητρική του». Το ερώτημα που θέτουν αυτή την εποχή οι μεταφραστές; Ποια θα είναι η τύχη της αγγλικής στα ευρωπαϊκά όργανα μετά το Brexit, καθώς θεωρείται μεν η lingua franca της Ευρώπης, αλλά είναι η επίσημη γλώσσα μόνο του Ηνωμένου Βασιλείου…
Σε εκκρεμότητα 49 ελληνικές υποθέσεις
Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης απασχολεί 75 δικαστές, 11 εισαγγελείς και 2.168 υπαλλήλους (το 60% γυναίκες). Το 2016 το ΔΕΕ εξέτασε 1.604 νέες υποθέσεις: οι 692 στο Δικαστήριο (453 προδικαστικές παραπομπές, 35 προσφυγές, 175 αιτήσεις αναίρεσης αποφάσεων και 7 αιτήσεις δικαστικής αρωγής) και 974 στο Γενικό Δικαστήριο (832 προσφυγές, 39 αιτήσεις αναίρεσης και 47 αιτήσεις δικαστικής αρωγής). Συνολικά το 2016 πρωτοκολλήθηκαν 142.988 δικόγραφα ενώ 2.840 ανακοινώσεις δικαστικού περιεχομένου δημοσιεύτηκαν στην Επίσημη Εφημερίδα της Ε.Ε. Επίσης πραγματοποιήθηκαν 602 συνεδριάσεις επ’ ακροατηρίου. Η μέση διάρκεια των διαδικασιών (από την εισαγωγή μιας υπόθεσης μέχρι την έκδοση μιας απόφασης) είναι 16,7 μήνες.
Οσον αφορά την Ελλάδα, το 2016 το Δικαστήριο εξέδωσε 14 αποφάσεις, εκ των οποίων οι 5 επί προσφυγών λόγω παραβίασης κράτους-μέλους (Επιτροπή κατά Ελλάδας) και 3 επί προδικαστικών παραπομπών. Επίσης, το Γενικό Δικαστήριο εξέδωσε 19 ελληνικές αποφάσεις και διατάξεις. Εκκρεμούν 19 ελληνικές υποθέσεις ενώπιον του Δικαστηρίου και 30 ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου.
Οσον αφορά την Κύπρο, το 2016 το Δικαστήριο εξέδωσε 4 αποφάσεις και το Γενικό Δικαστήριο 3, ενώ εκκρεμεί μία απόφαση ενώπιον του Δικαστηρίου και 18 ενώπιον του Γενικού Δικαστηρίου.