Σημαντική μεταβολή όσον αφορά τις χώρες καταγωγής των ανθρώπων που ζητούν άσυλο στην Ευρωπαϊκή Ενωση καταγράφεται το 2017. Στοιχεία της ετήσιας έκθεσης της EASO (Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Ασύλου) για το 2016 δείχνουν ότι οι Αφγανοί υπήκοοι υπέβαλαν το 37% του συνολικού αριθμού των αιτήσεων ασύλου στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μάλιστα, κατά τους πρώτους μήνες του 2017 (Ιανουάριος – Μάιος) οι Σύροι αντιπροσώπευαν μόνο το 13% του συνόλου των αιτούντων άσυλο στην Ε.Ε., όταν το 2015 μία στις τέσσερις αιτήσεις ασύλου αφορούσε Σύρους. Παράλληλα, χθες, πραγματοποιήθηκε ευρεία αστυνομική επιχείρηση στη Σάμο, προκειμένου να συλληφθούν όσοι μετανάστες παραμένουν στο νησί, ενώ απορρίφθηκε και σε δεύτερο βαθμό η αίτηση ασύλου που είχαν υποβάλει. Πραγματοποιήθηκαν 138 προσαγωγές και 23 συλλήψεις, ωστόσο στελέχη της αστυνομίας επισημαίνουν ότι η κατάσταση που έχει διαμορφωθεί είναι δύσκολη, καθώς οι μετανάστες μπορούν να βρίσκονται σε οποιοδήποτε σημείο του νησιού, αφού δεν υπάρχει κλειστός χώρος διαμονής.
Στο νησί δεν έχει δημιουργηθεί ακόμα προαναχωρησιακό κέντρο, όπως και στη Χίο. Τις τελευταίες ημέρες, πάντως, από τη Σάμο έφυγαν ορισμένοι για την ενδοχώρα, οπότε μειώθηκαν οι σκηνές στη Σούδα που είχαν φτάσει στην παραλία. Στα άλλα τρία νησιά του Αιγαίου, τα οποία αποτελούν προορισμούς των μεταναστών που φθάνουν από τα απέναντι παράλια, δηλαδή σε Λέσβο, Κω και Λέρο, σε ΠΡΟΚΕΚΑ οδηγούνται οι μετανάστες που το αίτημα ασύλου τους απορρίπτεται και σε δεύτερο βαθμό, ώστε να οργανωθεί η επιστροφή τους στην Τουρκία. Μόνο την τελευταία εβδομάδα (30/6 – 5/7) σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία έφθασαν στα ελληνικά νησιά 475 μετανάστες.
1,3 εκατ. αιτήσεις το 2016
Το 2016 υποβλήθηκαν 1,3 εκατ. αιτήσεις διεθνούς προστασίας, 7% λιγότερες από εκείνες του 2015. Ωστόσο, συνολικά τα δύο τελευταία χρόνια έχουν αυξηθεί σημαντικά οι αιτήσεις ασύλου στην Ε.Ε. και κατά συνέπεια οι αρμόδιες υπηρεσίες ασύλου έχουν υποστεί μεγάλη πίεση, σημειώνεται στην έκθεση. Φυσικά το βάρος δεν επιμερίζεται με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις χώρες της Ε.Ε., καθώς οι πρώτες χώρες υποδοχής είναι η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία, η Ελλάδα και η Αυστρία. Συγκεκριμένα, στο τέλος Μαΐου εκκρεμούσε η απόφαση σε πρωτοβάθμιο επίπεδο για 595.000 υποθέσεις, για το 59% των οποίων οι αιτούντες ανέμεναν πάνω από έξι μήνες.
Το 2016 εκδόθηκαν 1,15 εκατ. πρωτοβάθμιες αποφάσεις (αύξηση 84% σε σχέση με το 2015), ενώ το συνολικό ποσοστό αναγνώρισης του καθεστώτος ασύλου ανήλθε στο 61% για τις πρωτοβάθμιες αποφάσεις. Οι περισσότερες αιτήσεις ασύλου που καταγράφηκαν το 2016 υποβλήθηκαν από πολίτες της Συρίας, του Αφγανιστάν, του Ιράκ, του Πακιστάν και της Νιγηρίας.
Παράλληλα, η Διεθνής Αμνηστία με αφορμή τη σημερινή συνάντηση των αρμόδιων υπουργών της Ε.Ε. σήμερα στο Ταλίν κατηγορεί την Ε.Ε. ότι οι πολιτικές που εφαρμόζει σε σχέση με τους πρόσφυγες και μετανάστες έχουν αυξήσει το ποσοστό θανάτων το 2017. «Οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. έχουν μετατοπίσει το ενδιαφέρον τους στην εξάρθρωση διακινητών και στην αποτροπή της αναχώρησης βαρκών από τη Λιβύη: μια αποτυχημένη στρατηγική που οδήγησε σε ολοένα και πιο επικίνδυνες διαδρομές και στον τριπλασιασμό του ποσοστού θνησιμότητας, από 0,89% το δεύτερο εξάμηνο του 2015 σε 2,7% το 2017».