ΜYKONOΣ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Τις νύχτες του περασμένου χειμώνα ένα όχημα του Αστυνομικού Τμήματος Μυκόνου είχε μια κάπως ασυνήθιστη αποστολή. Σταθμευμένο κοντά σε μονάδα σκυροδέματος περίμενε την έξοδο κάποιας μπετονιέρας για να την ακολουθήσει στους φιδωτούς δρόμους του νησιού. Δεν ήταν επιχειρήσεις καταδίωξης εκείνες, αλλά αποτροπής. Μόλις ο οδηγός έβλεπε το περιπολικό στην ουρά του έκανε κύκλο και επέστρεφε άπραγος στη βάση του. Σε άλλα σημεία, όμως, ηχούσαν τσάπες και σφυριά.
«Τα παράνομα μπετά πέφτουν βράδυ. Δεν έχω ρίξει κι εγώ νομίζεις; Στις τέσσερις τα χαράματα με φακούς δουλεύαμε», λέει στην «Κ» εργολάβος στη Μύκονο, που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Χτίζουν και ξέρουν ότι θα το νοικιάσουν ή θα το πουλήσουν πανάκριβα, οπότε δεν τους νοιάζει οποιοδήποτε πρόστιμο».
Τη μαρτυρία του επιβεβαιώνει και επιχειρηματίας που λέει ότι στις δικές του κατασκευές έπαιρναν πρόσθετα μέτρα: έντυναν τις εγκαταστάσεις με δίχτυα παραλλαγής για να μη διακρίνονται με το ξημέρωμα οι εργασίες. Οικοδόμοι, που λόγω της κρίσης δεν είχαν δουλειά σε άλλα μέρη της Ελλάδας, βρήκαν τα τελευταία χρόνια σε αυτές τις άνυδρες πλαγιές του Αιγαίου μεροκάματα – σε αυθαίρετες αλλά και νόμιμες κατασκευές.
Οι αντιθέσεις
Αυτή, όμως, δεν είναι η μόνη ιδιαιτερότητα της Μυκόνου. Οι αντιφάσεις ακολουθούν τον επισκέπτη σε διάφορες γωνιές. Στον Πάνορμο, πινακίδα καλωσορίζει τους λουόμενους με την ένδειξη ότι δημοτικές αποφάσεις δεν επιτρέπουν την εκμετάλλευση και αλλοίωση της παραλίας από ιδιώτες λόγω φυσικού κάλλους. Στο βάθος όμως το κύμα ακουμπάει τις ξαπλώστρες. Στο σούπερ μάρκετ Flora, όπου το μπουκαλάκι νερό στοιχίζει 20 λεπτά, υπάρχει σε κλειδωμένη προθήκη της κάβας σαμπάνια Jeroboam αξίας 16.531 ευρώ. Ακριβώς απέναντι, οι κατασχεμένες μπετονιέρες και τα σκαπτικά μηχανήματα δεν χωρούν στο πάρκινγκ του Αστυνομικού Τμήματος – ένα από αυτά είναι σταθμευμένο στην πλευρά του δρόμου.
Βαρέα οχήματα έξω από το Α.Τ. Μυκόνου.
Στο ίδιο νησί κάποια τραπέζια σε μαγαζιά έχουν ελάχιστη χρέωση 10.000 ευρώ, ειδικά γραφεία παρέχουν υπηρεσίες «concierge» προσφέροντας σε πελάτες τους σωματοφύλακες, πριβέ σεφ, μετακινήσεις με σκάφη και ελικόπτερα, ενώ ορισμένοι εποχικοί εργαζόμενοι κοιμούνται σε διαμερίσματα των 15 τ.μ. Η μέση τιμή ενοικίασης πολυτελούς βίλας εδώ διαμορφώθηκε φέτος στις 10.500 ευρώ σε εβδομαδιαία βάση, σύμφωνα με έκθεση της εταιρείας ακινήτων Algean Property. Ποσό που είναι μεγαλύτερο από την Ιμπιζα, τη Μαγιόρκα και τις Κάννες και φυσικά πολλαπλάσιο από κάθε άλλο ελληνικό προορισμό.
Κάθε καλοκαίρι η Μύκονος γίνεται είδηση, είτε ως το πιο πολυτελές τουριστικό προϊόν της Ελλάδας ή –για ορισμένους– ως τόπος κοινωνικής πρόκλησης. Μέσω συνεντεύξεων με εργολάβους, ξενοδόχους, ντόπιους και μη επιχειρηματίες, μόνιμους κατοίκους, ιδιοκτήτες εξοχικών και εποχικούς εργαζόμενους, μελετώντας αποφάσεις και πρακτικά συνεδριάσεων του δημοτικού συμβουλίου και παρατηρώντας το νησί στην κορύφωση της κίνησής του, η «Κ» διαπιστώνει ότι όλο και περισσότεροι πλέον θέτουν το ερώτημα: «Υπάρχει όριο στην ανάπτυξη ενός τόπου;»
Η ίδια ανησυχία απασχολούσε κάποιους και πριν από δεκαετίες. Τον Μάιο του 1989 η τοπική εφημερίδα «Μυκονιάτικη» δημοσίευσε επιστολή διαμαρτυρίας του Μπγιορν Ρόι, αρχιτέκτονα πολεοδόμου στο Νορβηγικό Ινστιτούτο Τεχνολογίας, για εκτός σχεδίου δόμηση στον Πλατύ Γιαλό, την οποία χαρακτήριζε «εγκληματική ενέργεια». Το χτίσιμο όμως συνεχίστηκε.
Πρόστιμα 5 εκατομμυρίων
Το πρωί της περασμένης Τρίτης ο προϊστάμενος της Πολεοδομίας Μυκόνου, Αντώνης Καστορίνης, μόλις έχει επιστρέψει στο γραφείο του από αυτοψία στην παραλία Μυρσίνη, όπου έχει εντοπίσει αυθαίρετο οίκημα. «Φέτος έχω βεβαιώσει πρόστιμα 5 εκατομμυρίων ευρώ, αλλά είμαι μόνος. Εχω δύο συμβασιούχους στην υπηρεσία, χωρίς δικαίωμα υπογραφής», λέει. Τον Απρίλιο του 2016 είχε συλληφθεί για παράβαση καθήκοντος και ψευδή βεβαίωση. Η υπόθεση εκκρεμεί δικαστικά και αφορά έκδοση 24ωρης άδειας επιχωμάτωσης σε οικόπεδο όπου ίσχυε διακοπή εργασιών από το καλοκαίρι του 2015. Ο ίδιος υποστηρίζει ότι δεν υπήρξε καμία παράνομη συναλλαγή.
Για περισσότερο από ένα εξάμηνο ο κ. Καστορίνης απομακρύνθηκε από την πολεοδομία. Δεκάδες υποθέσεις εκκρεμούσαν καθώς κανείς άλλος δεν είχε δικαίωμα υπογραφής. Σύμφωνα με μαρτυρίες, εκείνη την περίοδο επικράτησε ασυδοσία στην κατασκευή. Δεν έχτισαν μόνο όσοι είχαν παγωμένους φακέλους. Σε περίπτωση που είναι σε γνώση της «Κ», ιδιοκτήτης έβγαλε άδεια επισκευής «κελιού» (πετρόχτιστης κατασκευής που χρησίμευε παλιά ως αγροτική αποθήκη ή χώρος για τα ζώα) και τελικά έχτισε ξενώνες. Οταν επέστρεψε στη θέση του ο κ. Καστορίνης στις αρχές του 2017, η σφραγίδα της υπηρεσίας για λίγους μήνες ήταν στην κατοχή αντιδημάρχου, ώσπου –όπως λέει– του παραδόθηκε τον Μάιο. Ο ίδιος εξηγεί ότι αυτό συνέβη «για μεγαλύτερη ασφάλεια».
Ο δήμος ζητάει εδώ και καιρό ενίσχυση με μηχανικούς από τη Σύρο, ενώ δεν έχει αποκλειστεί η πιθανότητα μεταφοράς της υπηρεσίας στην Ερμούπολη. «Κανένας δήμος δεν θέλει την πολεοδομία εκτός των ορίων του. Αλλά χρειαζόμαστε μια οργανωμένη υπηρεσία», λέει ο δήμαρχος Μυκόνου Κωνσταντίνος Κουκάς.
Φέτος έχουν ήδη δοθεί 40 οικοδομικές άδειες στη Μύκονο και εκκρεμούν τουλάχιστον 50. «Οι περισσότερες είναι για ξενοδοχεία», λέει ο κ. Καστορίνης. «Αυτή είναι η τάση». Η τουριστικοποίηση του νησιού και η μεγάλη αύξηση στις τιμές των ενοικίων δημιούργησε και κοινωνικό πρόβλημα. Τα σπίτια για δημοσίους υπαλλήλους ή εποχικούς εργαζόμενους είναι δυσεύρετα. Η μίσθωση στέγης για εργάτες ξεκινάει από 4.800 ευρώ και φτάνει τις 6.500 ευρώ τη θερινή σεζόν. Επιχειρηματίας είπε στην «Κ» ότι σε δωμάτιο 15 τ.μ. έμεναν τέσσερις υπάλληλοί του σε κουκέτες. Σε φωτογραφία που είδε η «Κ», δωμάτιο σε υπόγειο ξενοδοχείου χρησίμευε παλιότερα ως στέγη εργαζομένων. Δεν είχε παράθυρα, αλλά στην πόρτα είχαν ανοιχθεί τρύπες για να μπαίνει αέρας.
Ρεκόρ στις αφίξεις με αύξηση 20%
Οι αφίξεις τουριστών, στη Μύκονο δεν έχουν προηγούμενο. «Είμαστε 20% πάνω από πέρυσι, είναι συγκλονιστικό», λέει ο κ. Κουκάς. «Οι επισκέπτες μένουν ικανοποιημένοι. Φέτος τον Ιούλιο ξεπεράσαμε τον περσινό Αύγουστο. Υπάρχει καλή ποιότητα παροχής υπηρεσιών. Θα τα βρεις όλα εδώ, και το κάμπινγκ και τον πρίγκιπα και τον εφοπλιστή και τον οικογενειάρχη». Τον Ιούλιο το αεροδρόμιο του νησιού δέχτηκε 279.244 ταξιδιώτες, αύξηση 15,3% σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι.
Ντόπιος επιχειρηματίας εξηγεί ότι το μυστικό της επιτυχίας είναι η συμπεριφορά προς τους τουρίστες. «Ο Μυκονιάτης καλωσορίζει τον καθένα χωρίς να κριτικάρει. Ολοι είναι ευπρόσδεκτοι στα σοκάκια», λέει. Θεωρεί ότι η μοναδικότητα του νησιού είναι η 24ωρη διασκέδαση που προσφέρει σε συνδυασμό με πιο μοναχικές γωνιές, αλλά αφουγκράζεται και την ανησυχία άλλων που αποκαλούν σημεία του νησιού «Disneyland ενηλίκων».
Το 2016 το δημοτικό συμβούλιο Μυκόνου απέρριψε αίτημα εμπορικού καταστήματος να ιδρύσει μέσα στον χώρο του μπαρ για τους πελάτες. Ηταν μια νέα τάση που διαμορφωνόταν, καθώς υπήρξαν και σε άλλους παρόμοιες σκέψεις. Η απόφαση έκανε λόγο τότε για αθέμιτο ανταγωνισμό έναντι άλλων καταστημάτων, ραγδαία και άναρχη επιχειρηματική ανάπτυξη στο νησί και «ανεξέλεγκτη τροποποίηση αδειών λειτουργίας στη δίνη του ανταγωνισμού».
Η μεγάλη ζήτηση όμως αφήνει και περιθώρια για φαινόμενα αισχροκέρδειας. Το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου το πιο φτηνό μονόκλινο στη Χώρα Μυκόνου στοίχιζε 120 ευρώ. Ηταν ένα δωμάτιο 10 τ.μ. που μετά βίας χωρούσε ένα κρεβάτι με μια ντουλάπα, σε ισόγειο κτιρίου χωρίς επωνυμία και κανένα σήμα του ΕΟΤ στην πόρτα. Η διαχείριση γινόταν από τουριστικό γραφείο και τα κλειδιά τα έφερνε υπάλληλος με ραντεβού σε καφετέρια του νησιού.
Οι «Ιταλοί τουρίστες» ήταν τελικά εφοριακοί
Κλείνοντας ξενοδοχεία με άλλα ονόματα, εμφανιζόμενοι ως Ιταλοί τουρίστες, αλλάζοντας αυτοκίνητα καθ’ οδόν και πραγματοποιώντας στοχευμένους ελέγχους την ίδια νύχτα, όχι σε γειτονικές επιχειρήσεις αλλά από τη μια πλευρά του νησιού στην άλλη, οι φορολογικές αρχές προσπαθούν να εντοπίσουν πιθανούς παραβάτες και στη Μύκονο. Αλλωστε φέτος εδώ, όπως και σε άλλα νησιά των Κυκλάδων, ορισμένοι επιχειρηματίες φέρεται να δημιούργησαν γκρουπ στο Viber και να ενημερώνουν για αφίξεις ελεγκτών.
Τα μέχρι στιγμής στοιχεία που είναι σε γνώση της «Κ» δείχνουν ότι λόγω των εντατικών φορολογικών ελέγχων στη Μύκονο αποδίδεται φέτος αυξημένος ΦΠΑ. Ενδεικτικά, μεγάλο παραλιακό μπαρ δήλωσε τον Ιούλιο ένα εκατομμύριο ευρώ σε ΦΠΑ, ενώ τον περυσινό Ιούλιο είχε δηλώσει 400.000 ευρώ. Αντίστοιχα τον Ιούνιο ο ΦΠΑ που κατέβαλε ήταν 260.000 ευρώ, ενώ τον ίδιο μήνα πέρυσι δεν ξεπερνούσε τις 120.000 ευρώ.
Στις 27 Ιουλίου, πέντε ελεγκτές παρέμειναν έως το ξημέρωμα στο Nammos στη συναυλία των Αντώνη Ρέμου και Ερος Ραμαζότι. Εκείνη τη βραδιά εισπράχθηκε ΦΠΑ 385.000 ευρώ. Στις αρχές της εβδομάδας, το παραλιακό μπαρ προετοιμαζόταν για άλλη μία παρόμοια νύχτα. Για λόγους ασφαλείας, γειτονική επιχείρηση χώρου στάθμευσης –που δεν σχετίζεται με το παραλιακό κατάστημα– ζητούσε σε όποιον άφηνε το όχημά του να φωτογραφίσει τις πινακίδες του με το κινητό του τηλέφωνο. Θα το παραλάμβανε έπειτα δείχνοντας τη φωτογραφία για να πιστοποιήσει ότι είναι δικό του. Στο μπαρ, σε κάθε τραπέζι, φυλλάδιο στα αγγλικά και στα αραβικά διαφήμιζε νέο πάρτι την 1η Σεπτεμβρίου και πάλι με τον Ρέμο συνοδεία τραγουδιστών από τον Λίβανο και την Τουρκία.
Στα μέσα Ιουλίου υπογράφηκαν (και είναι αναρτημένες στη «Διαύγεια») από το Nammos και τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας οι συμβάσεις για μίσθωση τμήματος του αιγιαλού με αντίτιμο που ξεπερνάει τις 320.000 ευρώ για τρία έτη. Το τετραγωνικό μέτρο κοστολογείται στις συμβάσεις προς 80 ευρώ, ενώ η τιμή ενός σετ από ξαπλώστρες μπορεί να ξεπεράσει τα 100 ευρώ.
Πρόστιμα για τις ξαπλώστρες
Η αναντιστοιχία κερδών και αντιτίμου δεν είναι η μόνη παραδοξότητα. Τον Απρίλιο του 2016 με επιστολή του προς τη Γενική Γραμματεία Δημόσιας Περιουσίας ο δήμαρχος Μυκόνου ζητούσε τη μη μίσθωση προστατευόμενων παραλιών. Σε αυτές περιελάμβανε και τον Πάνορμο. «Προκειμένου να μην αλλοιωθεί η πολιτική βούληση του δημοτικού συμβουλίου και εμού του ιδίου, παρακαλούμε όπως απέχετε από την παραχώρηση των ανωτέρω παραλιών», ανέφερε. Οι ξαπλώστρες όμως τοποθετήθηκαν και εκεί.
Η πινακίδα και στο βάθος οι ξαπλώστρες.
Πέρυσι, επιβλήθηκαν από τις ελεγκτικές αρχές 44 πρόστιμα σε παραλιακές επιχειρήσεις της Μυκόνου συνολικού ύψους 1.590.000 ευρώ για την εκμετάλλευση του αιγιαλού. Φέτος, όπως λέει στην «Κ» ο κ. Καστορίνης, η πολεοδομία επέβαλε πρόστιμο 800.000 ευρώ σε παραλιακή επιχείρηση για παράνομη κατασκευή υπόγειου γκαράζ και ριζική ανακαίνιση τεσσάρων κτιρίων χωρίς άδεια.
Επιχειρηματίας που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας παραδέχεται ότι είχε επεκταθεί με κατασκευές στον αιγιαλό χωρίς έγκριση. Σε περίπτωση εμφάνισης των αστυνομικών αρχών για να ακολουθήσει η αυτόφωρη διαδικασία, κάποιος από τους υπαλλήλους του παρίστανε τον υπεύθυνο.
Εφόσον η σύλληψη γινόταν στη διάρκεια της ημέρας θα περνούσε μόνο λίγες ώρες στο τμήμα. Οπως εξηγεί ο επιχειρηματίας, ο συλληφθείς κανονικά θα έπρεπε να οδηγηθεί στη Σύρο όπου βρίσκεται η έδρα της εισαγγελίας, αλλά λόγω μεταφορικών εξόδων αυτό δεν συνέβαινε συχνά.
«Η αμοιβή του εργαζομένου για την ταλαιπωρία του οριζόταν στα 100-150 ευρώ», λέει ο επιχειρηματίας. «Κάθε καλοκαίρι είχαμε πρόστιμο 14.000 ευρώ για τις δραστηριότητές μας στην παραλία. Για εμάς, αυτές ήταν τότε οι εισπράξεις μιας ημέρας».