Ενα «παλαβό» καλοκαίρι, με πολλαπλές καιρικές αντιθέσεις, έζησε η Ελλάδα φέτος. Τριάμισι κύματα καύσωνα, δύο έντονες ψυχρές εισβολές, σχετικά ισχυρούς ανέμους και πυρκαγιές, με σταθερό υπόβαθρο τη διαχρονική επίμονη αύξηση των μέσων θερμοκρασιών πάνω από τις «κανονικές» κλιματικές τιμές, τους μέσους όρους των προηγούμενων δεκαετιών. Χαρακτηριστικό των έντονων φετινών αντιθέσεων το παράδειγμα της Λάρισας: την 1η Ιουλίου το θερμόμετρο έφτασε στους 45,5 βαθμούς Κελσίου, ρεκόρ μέγιστης τιμής για την πόλη.
Στις 17 Ιουλίου ο υδράργυρος δεν ξεπέρασε τους 19 βαθμούς, που είναι η μικρότερη μέγιστη θερμοκρασία που έχει παρατηρηθεί Ιούλιο μήνα στην περιοχή. Την ίδια μέρα χιόνισε στον Ολυμπο, γεγονός εξαιρετικά σπάνιο για την εποχή.
Εικόνες κλιματικής αστάθειας, σε έναν πλανήτη που μοιάζει να έχει βλάβη στο θερμοστάτη του; Την ώρα που η απειλητική σκιά της κλιματικής αλλαγής κινείται με τις ιλιγγιώδεις ταχύτητες των τυφώνων και κυκλώνων που σαρώνουν την Καραϊβική και τις νότιες ακτές των ΗΠΑ, δεν περνά απαρατήρητο πως στην Ελλάδα έχουμε μια σταθερή άνοδο των μέσων μέγιστων τιμών θερμοκρασίας των θερινών μηνών, κάτι που επιβεβαιώθηκε και αυτό το καλοκαίρι. Η μέση μέγιστη θερμοκρασία στο σταθμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου στο Θησείο καταγράφηκε τον Ιούνιο φέτος στους 31,4 °C, ενώ η κλιματική τιμή είναι 29,8° C. Τον Ιούλιο 34,6° C, έναντι 32,6° C και τον Αύγουστο 34,1° C έναντι 32,3° C. Θα πει κανείς, «μια χρονιά είναι, τι σημασία έχει;». Κι όμως, οι θερινοί μήνες καταγράφουν ανώτερες θερμοκρασίες των (παλιότερων) κανονικών τιμών, εδώ και 16 χρόνια! Το 2017 ήταν το 17ο στη σειρά!
«Η εμμονή των υψηλών θερμοκρασιών για τους θερινούς μήνες είναι μια ένδειξη των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, ειδικά όταν φτάνει σε επίπεδα των δύο βαθμών Κελσίου. Το θέμα δεν είναι να δούμε έναν καύσωνα ή μία ανώτατη τιμή θερμοκρασίας, αυτά θα τα έχουμε.
Το πιο ανησυχητικό είναι η έκφραση μονιμότερων τάσεων», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Λαγουβάρδος, ερευνητής στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών.
«Το φετινό καλοκαίρι ήταν αρκετά έως πολύ θερμότερο του κανονικού στις περισσότερες περιοχές της χώρας μας. Αυτό ισχύει για όλες τις μεσογειακές χώρες, που δοκιμάστηκαν από ισχυρούς και παρατεταμένους καύσωνες και επλήγησαν από καταστροφικές πυρκαγιές. Αν σε αυτά προστεθεί η προβληματική σε αρκετές περιοχές διατήρηση των υδάτινων πόρων τη θερινή περίοδο, προκύπτει η εφιαλτική εικόνα, η οποία είναι πολύ πιθανό στο μέλλον να παρατηρείται συχνότερα και να γίνεται όλο και χειρότερη», υπογραμμίζει στην «Κ» ο μετεωρολόγος κ. Δημήτρης Ζιακόπουλος.
Με καθυστέρηση
Το φετινό καλοκαίρι ξεκίνησε στην ουσία γύρω στις 20 Ιουνίου, καθώς τα δύο πρώτα δεκαήμερα του μήνα πέρασαν με αρκετές βροχές και καταιγίδες, που συχνά συνοδεύονταν από χαλάζι. Στα τέλη Ιουνίου η θερμοκρασία ανέβηκε και τελικά έφθασε τα επίπεδα του καύσωνα.
«Τα πρώτα 40άρια παρατηρήθηκαν στις 28 Ιουνίου. Στις 30 Ιουνίου η θερμοκρασία στην Ελευσίνα έφθασε τους 45° C, που ωστόσο δεν αποτελούν ρεκόρ για την περιοχή. Ρεκόρ Ιουνίου αποτελούν οι 43° C της Καλαμάτας και οι 41° C της Σαντορίνης. Στο σύνολο των ημερών του Ιουνίου, οι θερμοκρασίες του μήνα ήταν λίγο υψηλότερες από τις κανονικές στις περισσότερες περιοχές της χώρας», σημειώνει ο κ. Ζιακόπουλος.
Ο καύσωνας εντάθηκε τις πρώτες μέρες του Ιουλίου. «Η υψηλότερη θερμοκρασία παρατηρήθηκε στις Μοίρες του Ηρακλείου, όπου την 1η Ιουλίου κατεγράφη θερμοκρασία 45,9 βαθμών Κελσίου. Η τιμή αυτή αποτελεί ρεκόρ όλων των εποχών για την Κρήτη. Ρεκόρ αποτελούν και οι 45,5° C, που την ίδια μέρα παρατηρήθηκαν στη Λάρισα. Την 1η και 2α Ιουλίου το θερμόμετρο έδειξε 45° C σε Ελευσίνα, Αθήνα, Μονεμβασιά, Ορεστιάδα και Παλαιοχώρα Χανίων», συμπληρώνει ο μετεωρολόγος.
Από 11 έως 14 Ιουλίου σημειώθηκε ηπιότερος καύσωνας με θερμοκρασίες μέχρι τους 41 βαθμούς (Κόνιτσα, Λίνδος, Σπάρτη).
Στις 16 και 17 Ιουλίου παρατηρήθηκε εντονότατη ψυχρή εισβολή που προκάλεσε ισχυρές βροχές και καταιγίδες, με μεγάλη πτώση της θερμοκρασίας, «φθινοπωρινού τύπου», σύμφωνα με τον κ. Λαγουβάρδο. Τα μεγαλύτερα ύψη βροχής, που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές, παρατηρήθηκαν στη Ζαγορά (142 χιλιοστά) και στη Μακρυνίτσα Πηλίου (110 χιλιοστά), στον Μαρμαρά Χαλκιδικής (102 χιλιοστά) και στην Καλαμάτα (83 χιλιοστά).
«Ο περίεργος Ιούλιος του 2017 έκλεισε με έναν ακόμα ήπιο καύσωνα, που σημειώθηκε από τις 23 έως τις 25 του μήνα (μέγιστες θερμοκρασίες έως τους 40 βαθμούς). Στο σύνολο των ημερών του, οι θερμοκρασίες του Ιουλίου ήταν υψηλότερες από τις κανονικές κυρίως στο Ιόνιο και την ηπειρωτική Ελλάδα», λέει ο κ. Ζιακόπουλος.
Το πρώτο δεκαπενθήμερο του Αυγούστου ήταν πολύ ζεστό ιδιαίτερα στη Βορειοδυτική Ελλάδα. Η υψηλότερη θερμοκρασία (42° C) σημειώθηκε στην Κόνιτσα. Και ο Αύγουστος ήταν θερμότερος του κανονικού, με τις μεγαλύτερες αποκλίσεις στη Δυτική και τη Βόρεια Ελλάδα.
Οι μέρες του καλοκαιριού που η μέγιστη θερμοκρασία έφτασε και ξεπέρασε του 37 βαθμούς Κελσίου ήταν πολλές. Μια καταγραφή του Εθνικού Αστεροσκοπείου σε διάφορες περιοχές της χώρας είναι η εξής: Παρανέστι Δράμας 23, Λάρισα 29, Κόνιτσα 30, Γαβαλού Αιτωλοακαρνανίας 35, Ωλένη Ηλείας 10, Πατήσια 17, Ψυχικό 13, Κρανίδι Αργολίδας 20, Σπάρτη 29, Μοίρες Ηρακλείου 22 και Λίνδος 25.
Πολύ ενδιαφέρουσα είναι και η καταγραφή που έκαναν οι ερευνητές του Αστεροσκοπείου Κ. Λαγουβάρδος και Βασιλική Κοτρώνη όσον αφορά τα μελτέμια στο Αιγαίο. Ως κριτήριο για να χαρακτηριστεί μια μέρα με ισχυρό μελτέμι τέθηκε το όριο των 50 χιλιομέτρων την ώρα ως μέγιστη ριπή ανέμου στον σταθμό του ΕΑΑ στην Τήνο. Το 2017 ήταν μια χρονιά με έντονη και σχεδόν συνεχή παρουσία του μελτεμιού, καθώς από τις 62 μέρες (από 1ης Ιουλίου μέχρι 31 Αυγούστου) στις 42 οι άνεμοι υπερέβησαν το όριο των 50 χλμ./ώρα. Η χρονιά με τα πιο ισχυρά μελτέμια ήταν η περυσινή (2016), με 47 μέρες άνω των 50 χλμ./ώρα, ενώ το 2014 ο Αίολος ξεκουράστηκε, αφού είχαμε μόνο 20 μέρες με έντονο αέρα.