«Τα μέσα παραγωγής για τη δημοσιογραφία ποτέ δεν ήταν καλύτερα. Ο,τι χρειάζεστε για να παράγετε καλό περιεχόμενο το έχετε στο smartphone σας. Αρχίστε να δημοσιογραφείτε!». O Μαρκ Τόμσον, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος των New York Times (και πρώην επικεφαλής του BBC), φύλαξε τα καλά νέα για το τέλος της συνομιλίας του με τον Αλέξη Παπαχελά, χθες το απόγευμα στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Στο μεγαλύτερο μέρος των παρεμβάσεών του κατά την προηγούμενη ώρα, σε εκδήλωση της «Κ» με αφορμή το Athens Democracy Forum, το κορυφαίο στέλεχος της αμερικανικής εφημερίδας είχε αναδείξει τις πιο ανησυχητικές εξελίξεις στην πολιτική και τη δημοσιογραφία στη σημερινή Δύση. Ο Τόμσον μίλησε εκτεταμένα για τη «χαμένη τέχνη» της ακρόασης. Επικαλούμενος τον Αριστοτέλη, υπενθύμισε ότι μέρος της τέχνης της ρητορικής είναι η κατανόηση της διάθεσης του ακροατηρίου. «Αυτό γίνεται μόνο αν ακούς». Μέρος του προβλήματος επικοινωνίας που υπάρχει σήμερα, τόνισε, «οφείλεται στο ότι πολλοί μιλούν χωρίς να ακούν».
Οταν οι πολίτες νιώθουν ότι οι ελίτ δεν τους ακούν, σημείωσε ο Τόμσον, «βρίσκουν κάποιον άλλον που θα τους ακούσει». Ετσι προέκυψε ο λαϊκισμός, εξήγησε, αλλά και η ψήφος υπέρ του Brexit, «ίσως η χειρότερη απόφαση πολιτικής της Βρετανίας τους τελευταίους τρεις με τέσσερις αιώνες». Το «πραγματικά επικίνδυνο δε», είπε, είναι ότι θα στραφούν σε οποιονδήποτε ισχυρίζεται ότι τους αφουγκράζεται. Το κορυφαίο στέλεχος των New York Times είπε ότι ο Ντόναλντ Τραμπ –για τον οποίο πιστεύει ότι είναι αναγνώστης της έντυπης έκδοσης της εφημερίδας, κρίνοντας από τις ώρες που αναρτά τα οργισμένα Τweets του– «δεν έχει κάποια συγκεκριμένη ατζέντα». Στις σημερινές συνθήκες (παγκοσμιοποίηση, αυτοματοποίηση, μαζική μετανάστευση, ανισότητα) όμως, τόνισε, κάποιος με μια «πραγματικά σκοτεινή ατζέντα» θα μπορούσε να κερδίσει την προεδρία και να την επιβάλει. «Υπάρχουν στιγμές που νιώθω σαν να βρισκόμαστε στη δεκαετία του ’30», είπε δυσοίωνα. Ο Τόμσον πήρε, επίσης, θέση κατά της τάσης των προοδευτικών ελίτ να αποκλείουν από τον δημόσιο διάλογο όσους έχουν απόψεις με τις οποίες διαφωνούν κάθετα – τους «αξιοθρήνητους», στην ατυχή διατύπωση της Χίλαρι Κλίντον.
«Η δημοκρατία είναι ένα σύστημα που μας εξαναγκάζει να ακούμε αυτούς με τους οποίους διαφωνούμε βαθιά», είπε. «Είναι μεγάλος ο κίνδυνος της νοοτροπίας που λέει ότι η φωνή κάποιων δεν πρέπει να ακούγεται. Το να ακούς κάποιον δεν σημαίνει ότι του δίνεις αξιοπιστία ή εγκρίνεις τα λεγόμενά του […] Αν δεν ακούς τον άλλο, δεν μπορείς να τον μεταπείσεις».
Ο Τόμσον ήταν μεταξύ των ομιλητών και στο πρωινό πάνελ δημοσιογράφων και στελεχών των New York Times στο Ζάππειο. Η συζήτηση εκείνη κάλυψε πολλά από τα ίδια θέματα – την προεδρία Τραμπ, τις ψευδείς ειδήσεις, τον λαϊκισμό, το Brexit κ.ά. Ο Ρότζερ Κόεν, αρθρογράφος της εφημερίδας, απάντησε στην απαισιοδοξία του Τόμσον λέγοντας ότι η έξαρση του λαϊκισμού δεν θα οδηγήσει σε αναβίωση του Μεσοπολέμου, αλλά «θα δώσει το έναυσμα για διάφορες μορφές αναζωογόνησης της δημοκρατίας».
Ωθηση ενοποίησης
Σχετικά με την Ευρώπη, ο Ρ. Κόεν και η Κατρίν Μπένχολντ, ανταποκρίτρια με έδρα το Λονδίνο, ανέφεραν ότι το Brexit και η εκλογή Τραμπ έδωσαν μια ώθηση ενοποίησης στην Ε.Ε. Η Κ. Μπένχολντ ωστόσο προσέθεσε ότι ο Εμανουέλ Μακρόν, όπως ο Μπαράκ Ομπάμα το 2008, «έχει εκτοξεύσει τις προσδοκίες στα ύψη» και «πρέπει να τις εκπληρώσει» – διαφορετικά, οι συνέπειες για την Ευρώπη ενδέχεται να είναι σφοδρές.