Αποψη: Οι παραλίες εκδικούνται

Αποψη: Οι παραλίες εκδικούνται

4' 18" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η απορρύπανση των παραλιών από το πετρέλαιο που διέρρευσε –σύμφωνα με τις αρχικές ενδείξεις– από το δεξαμενόπλοιο «Αγία Ζώνη ΙΙ» στις βόρειες ακτές του Σαρωνικού συνεχίζεται, μια εβδομάδα αργότερα. Συγχρόνως παίζεται θέατρο επικοινωνιακού παραλόγου που προκλητικά προσβάλλει βασικές αρχές της φυσικής και της κοινής λογικής.

Δεν θα σχολιάσω πώς και από πού διέρρευσαν τα πετρελαιοειδή, αλλά την απόπειρα χειραγώγησης της κοινής γνώμης για την αμεσότητα της κρατικής παρέμβασης, που θυμίζει ανεπιτυχή επέμβαση σε ασθενή με οξύ έμφραγμα που μεταφέρεται σε εφημερεύον νοσοκομείο. Αν δεν γίνει η σωστή διάγνωση από την πρώτη στιγμή και δεν γίνει θρομβολυτική θεραπεία και αγγειοπλαστική, τα αποτελέσματα δεν θα είναι τα βέλτιστα. Η έγκαιρη μεταφορά του ασθενούς στο νοσοκομείο είναι το ελάχιστο που περιμένουμε από το Εθνικό μας Σύστημα Υγείας. Αυτό που περιμένουμε κατ’ ουσίαν είναι η παρουσία στο νοσοκομείο επεμβατικού καρδιολόγου που να μπορεί να αντιμετωπίσει το περιστατικό άμεσα και αποτελεσματικά.

Η άμεση αντίδραση της κυβέρνησης ήταν η εξαγγελία ένορκης διοικητικής εξέτασης (ΕΔΕ) ενώ παραγγέλθηκε εισαγγελική έρευνα ώστε να αποδοθούν ευθύνες. Ισως αυτή η ΕΔΕ να είναι πιο αποτελεσματική απ’ ό,τι οι συνήθεις ΕΔΕ στο Δημόσιο, που σχεδόν ποτέ δεν προσωποποιούν ευθύνες. Οι αρμόδιοι κρατικοί φορείς και οι ιδιωτικές εταιρείες με υπεργολαβίες μάς διαβεβαιώνουν ότι μέσα σε περίπου δώδεκα ώρες εγκαταστάθηκαν πλωτά φράγματα. Επίσης, αναφέρουν ότι η εταιρεία απορρύπανσης έχει εμπειρία σε 2.000 τέτοια περιστατικά, ότι οι υπεύθυνοι δεν κοιμούνται τα βράδια για να ολοκληρώσουν το έργο τους και ότι οι παραλίες θα είναι καλύτερες από πριν. Μακάρι, τουλάχιστον, έστω και αργά, η επιχείρηση να εξελίσσεται όπως χρειάζεται.

Τίποτε όμως από αυτά δεν θα αναστήσει τα θαλασσοπούλια ή τα ψάρια ή τα αμμόβια που βρέθηκαν στο ground zero. Το γεγονός παραμένει ότι δεν ζητήθηκε η μεσολάβηση του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Θαλάσσιας Ασφάλειας, τουλάχιστον μέχρι την Τρίτη το βράδυ, προφανώς γιατί δεν έγινε άμεσα η σωστή διάγνωση για τη διαχείριση της κρίσης. Σε ολόκληρη την ελληνική επικράτεια μάλλον δεν υπήρχε χειρότερο σημείο για τέτοιο περιστατικό, δηλαδή κλειστός κόλπος με νησιά και παραλίες. Αν η βύθιση του δεξαμενόπλοιου είχε γίνει σε μεγάλο βάθος και σε μεγάλη απόσταση από τη στεριά, ίσως θα υπήρχε χρόνος για να διαπιστωθεί εάν τα εγχώρια μέσα επαρκούσαν. Στην περίπτωση του Σαρωνικού, η καθυστέρηση ήταν μοιραία και έκανε την επιχείρηση πιο περίπλοκη και δαπανηρή.

Ας υποθέσουμε, επίσης, ότι οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν γνώριζαν πως ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι συντρίμμια από πλοία στη ναυμαχία της Σαλαμίνας βρέθηκαν τις επόμενες ημέρες στην αρχαία Κωλιάδα, κοντά εκεί που τώρα είναι ο Αγιος Κοσμάς, και έτσι δεν αντέδρασαν άμεσα να προστατέψουν τουλάχιστον τις παραλίες ώς το Ελληνικό. Το γεγονός είναι ότι, παρά τα τεράστια ποσά που έχει δαπανήσει η πολιτεία σε real time υπολογιστικές πλατφόρμες προσομοίωσης για την πρόβλεψη της διάδοσης πετρελαιοκηλίδων ή για την ανάπτυξη υδραυλικών μοντέλων για την υδροδυναμική κυκλοφορία, στον Σαρωνικό δεν φαίνεται ότι τις συμβουλεύτηκε κανείς τις πρώτες και κρίσιμες ώρες της κρίσης, αν και τουλάχιστον μία είναι κρατική και προσβάσιμη στο Διαδίκτυο. Αυτό δεν εκπλήσσει – σε άσκηση πολιτικής προστασίας το 2014, διαπίστωσα ότι το κέντρο επιχειρήσεων της Πυροσβεστικής δεν διέθετε σύγχρονα μοντέλα προσομοίωσης καύσης που να συνυπολογίζουν το τοπογραφικό ανάγλυφο και τα είδη βλάστησης στις προβλέψεις εξελίξεις δασικών πυρκαγιών.

Θα περάσουν πολλοί μήνες για να διαπιστώσουμε πόσο αποτελεσματική είναι η εξελισσόμενη επιχείρηση απορρύπανσης. Είναι γνωστό ότι σε αμμώδεις παραλίες ανιχνεύονται υποπροϊόντα πετρελαιοειδών ακόμη και δέκα χρόνια μετά την επεισοδιακή ρύπανση. Είθε να βελτιώνεται η εικόνα, όπως τα υπουργεία μάς διαβεβαιώνουν. Ελπίζω όμως να συνυπολογίζουν ότι η διάχυση ελαίων σε θάλασσα και λίμνες είχε απασχολήσει από τον Πλίνιο μέχρι και τον Βενιαμίν Φραγκλίνο, που έκανε τα περίφημα πειράματά του με σταγόνες ελαίων. Τα έλαια σχηματίζουν επιφανειακά φιλμ πλάτους περίπου δέκα εις την δύναμη μείον δέκα μέτρων, δηλαδή περίπου 1 εκατομμύριο φορές μικρότερο από το πάχος μιας ανθρώπινης τρίχας. Με άλλα λόγια, μία κουταλιά ελαίου μπορεί να καλύψει επιφάνεια νερού δύο στρεμμάτων. Τα φιλμ αυτά αναρριχώνται στις ακτές με τους κυματισμούς, και όση ποσότητα δεν διασπαστεί βιολογικά, κατακάθεται και διεισδύει στην άμμο.

Ας αναρωτηθούμε εδώ τι θα στοιχίσει η απορρύπανση. Είναι γνωστό ότι οι μικρές κηλίδες κοντά σε παραλίες έχουν πολύ μεγαλύτερο κόστος ανά τόνο, και το κόστος στη βιβλιογραφία κυμαίνεται από 20.000 δολάρια έως 100.000 δολάρια ανά τόνο, ανάλογα με την τοποθεσία. Το 2015, η απορρύπανση μια κηλίδας στη Σάντα Μπάρμπαρα της Καλιφόρνιας από διαρροή αντιστοίχου μεγέθους με της Σαλαμίνας στοίχισε περίπου 96 εκατ. δολάρια, ενώ το συνολικό κόστος συμπεριλαμβανομένων των δικαστικών αποζημιώσεων έφτασε τα 247 εκατ. Ισως να τα καταφέρουμε πιο φθηνά με τις περίφημες ελληνικές πατέντες και ελπίζω τα οικοσυστήματα του Σαρωνικού να είναι το ίδιο έξυπνα.

Οι παραλίες τής κατ’ ευφημισμόν Αθηναϊκής Ριβιέρας, αλλά και του δυτικού Σαρωνικού, θα μπορούσαν να συναγωνίζονται αυτές της Κυανής Ακτής, του Λος Αντζελες και του Μαϊάμι. Με ελάχιστες εξαιρέσεις, η χρόνια παντελής έλλειψη διαχείρισης της παράκτιας ζώνης – γεγονός που τεκμηριώνεται σε πραγματικές επιστημονικές μελέτες με ποσοτικές μετρήσεις παράκτιων κυματισμών και ρευμάτων–, τα οικονομικά συμφέροντα ολίγων που έχουν χτίσει κέντρα «διασκέδασης» πάνω στη θάλασσα και η επιταχυνόμενη και ανεξέλεγκτη διάβρωση παντού στον Σαρωνικό τις έχει απαξιώσει τόσο στα μάτια πολλών, που ακόμη και οι αρμόδιοι αδυνατούσαν να φανταστούν άμεσα τι χειρότερο ακόμη θα πρόσθετε μια πετρελαιοκηλίδα.

* Ο κ. Κ. Συνολάκης είναι καθηγητής Φυσικών Καταστροφών και Περιβαλλοντικής Υδραυλικής στο Πολυτεχνείο Κρήτης και τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή