Εως το τέλος του χρόνου αναμένεται να έχει κατατεθεί η πρόταση της κυβέρνησης για την αναμόρφωση του «Καλλικράτη», με την οποία θα καθιερώνεται η απλή αναλογική ως το εκλογικό σύστημα και στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Σύμφωνα με πληροφορίες, ο στόχος της κυβέρνησης είναι η μεταρρύθμιση να ψηφιστεί έως τον Φεβρουάριο του επόμενου χρόνου.
Η αλλαγή του εκλογικού συστήματος έχει προκαλέσει μεγάλες αντιδράσεις στους αιρετούς. Χαρακτηριστικά, το 60,53% των δημάρχων θεωρεί ότι η καθιέρωση της απλής αναλογικής στις δημοτικές εκλογές θα έχει ως αποτέλεσμα τη διάλυση των δήμων, σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Αυτοδιοίκησης σε συνεργασία με την εταιρεία Δημοσκοπήσεων OPINION POLL (η έρευνα πραγματοποιήθηκε με ερωτηματολόγια προς τους δημάρχους), τον περασμένο Ιούλιο.
Η κυβέρνηση, ωστόσο, εμφανίζεται αποφασισμένη να προχωρήσει στην αλλαγή όπως έχει επανειλημμένως δηλώσει ο υπουργός Εσωτερικών Πάνος Σκουρλέτης. Ταυτόχρονα, όμως, αποφεύγει να ανοίξει τα χαρτιά της σε σχέση με το τι ακριβώς προτίθεται να νομοθετήσει, γεγονός που οδήγησε στην αποχώρηση της Κεντρικής Ενωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ) από τη διαδικασία διαλόγου.
«Η εφαρμογή της απλής αναλογικής στις αυτοδιοικητικές εκλογές είναι αυτοκτονία. Θα φέρει την απόλυτη ακυβερνησία στους δήμους. Σε κάθε ψηφοφορία για το παραμικρό θα γίνεται παζάρι. Τι θα μου δώσεις για να ψηφίσω». Ο δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης εξηγεί στην «Κ» τι θα συμβεί στα δημοτικά συμβούλια με την εφαρμογή της απλής αναλογικής που θα φέρει όχι μεγαλύτερη εκπροσώπηση όλων των απόψεων, αλλά περισσότερες δοσοληψίες κάτω από το τραπέζι. Εύγλωττο παράδειγμα αυτό που συμβαίνει εδώ και μερικούς μήνες στον Δήμο Θεσσαλονίκης, καθώς από τους 29 δημοτικούς συμβούλους που διαθέτει η πλειοψηφούσα παράταξη (σε σύνολο 49 χωρίς να υπολογίζεται ο δήμαρχος), οι 5 έχουν «αποστασιοποιηθεί», δηλαδή συνήθως ψηφίζουν λευκό ή κατά στις προτάσεις της πλειοψηφίας. Το αποτέλεσμα είναι ότι σε κάθε ψηφοφορία για θέμα που απαιτείται απόλυτη πλειοψηφία (δηλαδή 25 δημοτικοί σύμβουλοι) οι συγκρούσεις φτάνουν στα άκρα, ενώ πολλές φορές η πλειοψηφία δεν μπορεί να εφαρμόσει το πρόγραμμα το οποίο τελικά ψηφίστηκε από τους πολίτες.
Μόλις πριν από δέκα ημέρες το χριστουγεννιάτικο πρόγραμμα του Δήμου Θεσσαλονίκης (στολισμός και εορταστικές εκδηλώσεις) ψηφίστηκε με οριακή πλειοψηφία έπειτα από ώρες αντιπαραθέσεων για το εάν στην κεντρική πλατεία της πόλης θα τοποθετηθεί φάτνη. Η κατάσταση στο δημοτικό συμβούλιο Θεσσαλονίκης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί το «τίμημα» της πολυφωνίας… Η πλειοψηφούσα παράταξη του δημάρχου δεν είναι ένα συμπαγές σχήμα με αυστηρό κομματικό πρόσημο, οπότε στη διάρκεια της θητείας του υπήρξαν δυσαρέσκειες και διαφοροποιήσεις.
Αποτελεί, όμως, σαφές σημάδι για το τι μπορεί να φέρει η εφαρμογή της απλής αναλογικής στην αυτοδιοίκηση, που οι δημοτικοί σύμβουλοι θα κατανέμονται από την πρώτη Κυριακή ανάλογα με τα ποσοστά που θα κερδίσουν οι σχηματισμοί. Με αυτό τον τρόπο είναι μάλιστα πιθανό ο δήμαρχος που θα εκλεγεί τη δεύτερη Κυριακή, στις περιπτώσεις που υπάρχει β΄ γύρος, να μην έχει καν την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο.
Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το ισχύον σύστημα στις αυτοδιοικητικές εκλογές, οι θέσεις του δημοτικού συμβουλίου κατανέμονται τη δεύτερη Κυριακή (εφόσον δεν επιτευχθεί ποσοστό άνω του 50%). Η πλειοψηφούσα παράταξη του δημάρχου που εκλέγεται, λαμβάνει ένα μπόνους θέσεων δημοτικών συμβούλων (ανάλογα τον δήμο) ώστε να εξασφαλίζει την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο.
Ανέφικτες οι συναινέσεις
Κάθετα αντίθετος με την εφαρμογή της απλής αναλογικής στις δημοτικές εκλογές είναι και ο δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης, Λάζαρος Κυρίζογλου: «Αυτό που θα συμβεί είναι ότι οι μειοψηφίες θα φτάσουν να καταδυναστεύουν τις πλειοψηφίες. Θα οδηγήσει σε διάλυση τους δήμους, γιατί στα δημοτικά συμβούλια οι συναινέσεις δεν είναι εφικτές ακόμα και σε μεγάλα θέματα όπως ο προϋπολογισμός».
Σε αυτό το σημείο, πάντως, ο δήμαρχος Αιγάλεω Δημήτρης Μπίρμπας και μέλος του ΣΥΡΙΖΑ, μιλώντας στην «Κ», αναφέρει ότι στο σχέδιο νόμου που θα κατατεθεί πιθανότατα θα υπάρχουν ρυθμίσεις όσον αφορά την εφαρμογή της απλής αναλογικής που θα εξασφαλίζουν την κυβερνησιμότητα στους δήμους και τη δυνατότητα λήψης άμεσων αποφάσεων για τα μεγάλα θέματα όπως ο προϋπολογισμός των δήμων.
Το θέμα της εφαρμογής της απλής αναλογικής στις εκλογές των ΟΤΑ όπως και το σύνολο της αναμόρφωσης του «Καλλικράτη» αποτελούν το βασικό θέμα συζήτησης στο ετήσιο συνέδριο της ΚΕΔΕ που θα πραγματοποιηθεί στα Ιωάννινα από τις 30 Νοεμβρίου – 2 Δεκεμβρίου.