«Είναι σαν να προσπαθούμε να σπρώξουμε ένα βουνό με γυμνά χέρια», περιγράφει στην «Κ» η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου του υπουργείου Μεταναστευτικής Πολιτικής Μαρία Σταυροπούλου την κατάσταση που επικρατεί στα νησιά και τις συνθήκες εγκλωβισμού που έχουν δημιουργηθεί για χιλιάδες ανθρώπους. Συνολικά 15.500 πρόσφυγες και μετανάστες παραμένουν σε άθλιες συνθήκες σε Λέσβο, Χίο, Σάμο, Κω και Λέρο για μήνες, ενώ καθημερινά φθάνουν κατά μέσον όρο 100 άτομα.
«Ερχεται πολύς κόσμος, δεν υπάρχουν γραφεία, χώρος για να αναπτυχθούμε περισσότερο. Δουλεύουμε δύο βάρδιες, αλλά δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι άλλο… δεν μπορείς να καλείς κάποιον να υποβάλει αίτημα ασύλου στις δύο τη νύχτα», συμπληρώνει η κ. Σταυροπούλου.
Στη Μόρια, στο Κέντρο Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ ή hotspot) της Λέσβου, βρίσκονται περισσότεροι από 6.500 πρόσφυγες και μετανάστες, ενώ οι εγκαταστάσεις μετά βίας χωρούν 2.300 άτομα. Πάνω από 3.000 άνθρωποι μένουν σε καλοκαιρινές σκηνές που έχουν στήσει όπου μπορούν και όπως μπορούν. «Για πρόσβαση σε τουαλέτες, ντουζιέρες και συνθήκες υγιεινής για αυτούς τους ανθρώπους δεν συζητούμε. Εδώ μέσα στις εγκαταστάσεις οι σωλήνες τρέχουν και τα είδη υγιεινής έχουν σπάσει», αναφέρει εργαζόμενος στη Μόρια.
Παιδιά το 40%
Τις συνθήκες δυσκολεύει ακόμα περισσότερο το γεγονός ότι το 40% όσων βρίσκονται στο hotspot είναι παιδιά των οποίων η υγεία βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο λόγω των συνθηκών. Μάλιστα, το 10% αυτών έχει κάνει το ταξίδι από την Τουρκία στην Ελλάδα χωρίς ενήλικη συνοδεία. Εκτιμάται από τις αρχές ότι περίπου 600 ασυνόδευτα παιδιά μένουν μέσα στη Μόρια.
Και στη Σάμο, όπου 2.100 άτομα παραμένουν στο ΚΥΤ στο Βαθύ σε εγκαταστάσεις που χωρούν 700 άτομα, το 30% του πληθυσμού είναι παιδιά. Στη Χίο 2.300 άτομα παραμένουν στο ΚΥΤ στη ΒΙΑΛ, την εγκατάσταση που βρίσκεται κοντά στο χωριό Χαλκειός. Οι εντάσεις με τους κατοίκους του χωριού είναι καθημερινές και το κλίμα γίνεται όλο και πιο επικίνδυνο. Ενδεικτικά, στη διάρκεια της προηγούμενης εβδομάδας έξι αλλοδαποί και ένας 45χρονος Ελληνας συνελήφθησαν. Ο τελευταίος πυροβόλησε στον αέρα για να τρομάξει τα έξι άτομα που είχαν μπει στο θερμοκήπιό του για να κλέψουν φρούτα και λαχανικά. Δύο ημέρες αργότερα τόσο οι αλλοδαποί όσο και ο ιδιοκτήτης του θερμοκηπίου αφέθηκαν ελεύθεροι.
Οι κάτοικοι των νησιών αλλά και η Τοπική Αυτοδιοίκηση ζητούν την άμεση μεταφορά μεγάλου αριθμού ατόμων στην ενδοχώρα. Ομως, όπως φαίνεται από τα στοιχεία, περίπου όσοι φεύγουν τόσοι έρχονται.
Τις δύο τελευταίες εβδομάδες, από τα νησιά συνολικά μεταφέρθηκαν 856 άτομα στην ενδοχώρα, τα περισσότερα γιατί κρίθηκαν ευάλωτα και άρα δεν μπορούν να επιστραφούν στην Τουρκία στο πλαίσιο της κοινής δήλωσης Ε.Ε.- Τουρκίας (20 Μαρτίου 2016). Ομως στο ίδιο χρονικό διάστημα 1.372 άτομα έφθασαν στα νησιά από την Τουρκία.
Οι επιστροφές
«Οι διακινητές γνωρίζουν ότι υπάρχει ακόμα ένας δρόμος, έστω στενός και επικίνδυνος, που οδηγεί στην Ελλάδα και από εκεί στην Ευρώπη. Αυτός είναι ένας από τους λόγους που συνεχίζονται οι μεταναστευτικές ροές», αναφέρει στέλεχος του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη.
Ο ίδιος τονίζει ότι στο πλαίσιο της κοινής δήλωσης «πρέπει η Ελλάδα να κάνει επιστροφές στην Τουρκία. Ομως η νομοθεσία που ισχύει στην Ελλάδα δίνει τη δυνατότητα στους μετανάστες να κάνουν συνέχεια δικαστικές ενέργειες για να αναβάλλουν την επιστροφή τους». Πηγές του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη τονίζουν ότι οι διακινητές ξέρουν ακριβώς τι συμβαίνει στα νησιά.
Η διευθύντρια της Υπηρεσίας Ασύλου κ. Σταυροπούλου τονίζει ότι η εφαρμογή της κοινής δήλωσης Ε.Ε. – Τουρκίας σημαίνει και επιστροφές.«Υπάρχει μια εμμονή από ορισμένες ΜΚΟ και υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να μπλοκάρουν τη διαδικασία της εφαρμογής της συμφωνίας με κάθε τρόπο, χρησιμοποιώντας όλα τα νομικά μέσα. Παράλληλα, όμως, δεν προτείνουν κάτι άλλο για να αντιμετωπιστεί η κατάσταση που έχει δημιουργηθεί. Εκτός από τις αντιρρήσεις, δεν ακούω καμία εναλλακτική λύση. Αν συνεχίσουν οι αυξημένες ροές, δεν μπορούμε να κάνουμε τίποτα», καταλήγει.